کاهش تاثیر سرطان پروستات بر سلامت روانی بیمار و کیفیت زندگی

سرطان پروستات، سایه ای سنگین بر زندگی آقایان است. اما فراتر از نگرانی های جسمی، این بیماری می تواند دنیای ذهنی و روحی فرد را نیز تحت تاثیر قرار دهد. تشخیص سرطان پروستات می تواند همچون زلزله ای، آرامش روانی بیمار را برهم زده و بر کیفیت زندگی او سایه بیفکند. با این حال، تسلیم شدن در برابر این توفان درونی، هرگز راه حل نیست. در این مقاله، به راهکارهایی می پردازیم که با کمک آنها می تواند باعث کاهش تاثیر سرطان پروستات بر سلامت روانی و کیفیت زندگی شود و با روحیه ای قوی تر در برابر این بیماری ایستادگی کرد.

ابتلا به هر نوع سرطانی، با خود ترس، اضطراب، و احساس عدم اطمینان را به همراه می آورد. در مورد سرطان پروستات، این نگرانی ها می تواند تشدید شود. سوالاتی همچون "آینده چه خواهد شد؟" یا "آیا درمان ها موثر خواهند بود؟" ذهن بیمار را درگیر می کند. علاوه بر این، عوارض جانبی برخی درمان ها، مانند خستگی یا مشکلات ادراری، می توانند بر عزت نفس و اعتماد به نفس فرد تاثیر منفی بگذارند.

تاثیر سرطان پروستات بر سلامت روانی

تشخیص ابتلا به سرطان پروستات و زندگی با آن می‌تواند بر خلق و خو، افکار و احساسات بیمار تأثیر بگذارد. ممکن است در این زمان، بیمار احساسات فراوانی را تجربه کند. در برخی افراد ممکن است این احساسات شدت بیشتری داشته باشند و کنترل آنها دشوار باشد. باید به یاد داشته باشید که واکنش هر شخص در این شرایط متفاوت است و نمی‌توان راه درست یا غلطی برای آن مشخص کرد. این احساسات ممکن است به طور روزانه، ساعتی یا حتی دقیقه به دقیقه تغییر کنند.

در این شرایط، طبیعی است که بیمار احساس کند باید قوی باشد و از عزیزان خود محافظت کند. دوستان و خانواده بیمار نیز ممکن است احساسات مشابهی داشته باشند. بنابراین درمیان گذاشتن افکار و احساسات می‌تواند به بیمار و اطرافیان او کمک کند. گاهی صحبت کردن با نزدیکان دشوار است و صحبت کردن با شخص آشنا می‌تواند راحت‌تر باشد. صحبت کردن در مورد احساسات و کار کردن بر روی آنها می‌تواند به کاهش سطح استرس و بهبود سلامت عاطفی، ذهنی و جسمی بیمار کمک کند.

تاثیر روانی سرطان پروستات تنها به خود بیمار محدود نمی شود. اعضای خانواده و نزدیکان فرد نیز تحت تاثیر قرار می گیرند. نگرانی و ناراحتی آنها از وضعیت بیمار می تواند روابط خانوادگی را تحت فشار بگذارد.

افکار و احساسات مشترک

افراد، واکنش‌های متفاوتی نسبت به تشخیص ابتلا به سرطان پروستات و همچنین زندگی با آن نشان می‌دهند. 

ممکن است بیمار احساسات متفاوت و بسیار گسترده‌ای را در این زمان تجربه کند؛ معمولا این احساسات به سرعت تغییر می‌کنند.

• شوکه شدن، ترس یا خشم: هنگامی که بیمار از ابتلا به سرطان پروستات مطلع می‌شود، ممکن است برخی احساسات از جمله موارد زیر را تجربه کند.
• انکار: اگر بیمار احساس ناراحتی و بیماری نداشته باشد، ممکن است پذیرش سرطان پروستات برای او دشوار باشد.
• سرخوردگی و ناامیدی: پس از تشخیص، ممکن است طرز فکر بیمار در مورد خود، زندگی و برنامه‌های آینده تغییر کند.
• استرس: تصمیم گیری برای انجام درمان می تواند دشوار باشد و ممکن است بیمار، با استرس مواجه شود.
• نگرانی در مورد بروز عوارض جانبی: کنار آمدن با برخی عوارض جانبی مانند اختلال در نعوظ، مشکلات ادراری و روده‌ای، می تواند باعث ایجاد احساس ناراحتی یا نگرانی در بیمار شود.
• احساس از دست دادن(فقدان): هورمون‌تراپی می تواند باعث ایجاد تغییرات فیزیکی در بدن بیمار شود؛ مانند افزایش وزن، کاهش قدرت بدنی یا تغییر در زندگی جنسی. این عوارض می توانند باعث تغییر احساس بیمار نسبت به بدن خود، و در نتیجه باعث به وجود آمدن حس فقدان در بیمار شوند.
• احساس تغییر هویت: برخی افراد معتقدند که به دلیل عوارض ابتلا به این سرطان و یا درمان‌های انجام شده، هویت آنها به عنوان یک مرد، دچار تغییر یا کاهش شده است. برخی از افراد احساس می کنند که نقش آنها در خانواده تغییر کرده است – برای مثال، علت این احساس می تواند به دلیل فاصله‌ای باشد که مدتی بین فرد و خانواده او ایجاد شده است.
• نوسانات خلقی: هورمون‌تراپی می تواند باعث احساساتی و سرخورده شدن بیمار شود. همچنین می تواند باعث ایجاد برخی نوسانات خلقی، مانند گریه کردن و عصبانی شدن شود.
• اضطراب: ممکن است برخی از افراد در این شرایط، درمورد نتایج آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات خود (PSA) نگران باشند. آزمایش PSA برای نظارت بر سرطان، در صورت عدم درمان فوری و یا برای بررسی پاسخ دهی بدن به درمان تجویز می شود. حتی پس از پایان درمان نیز، برخی از افراد احساس اضطراب را تجربه خواهند کرد و به سختی می‌توانند از آن عبور کرده و به آینده فکر کنند.
• احساس تنهایی: ممکن است در این شرایط بیمار احساس انزوا کند، به خصوص اگر درمان به پایان رسیده باشد و بیمار دیگر با پزشک معالج خود و پرستارها ملاقات نکند.

همه موارد ذکر شده، احساسات بسیار طبیعی و رایجی هستند. این احساسات ممکن است در بیمار باقی بمانند، اما در برخی افراد، این احساسات به مرور زمان بهبود می یابند.

افسردگی - بروز علائم

در زمان ابتلا به سرطان پروستات، ممکن است بیمار احساس غم و اندوه داشته باشد. این احساس می‌تواند در زمان تشخیص، در طول درمان یا بعد از آن ایجاد شود. همه افراد در برخی شرایط احساس ناراحتی دارند، اما داشتن احساس غم، تحریک پذیری و ناامیدی بیشتر از حالت عادی، می‌تواند نشانه افسردگی باشد.

افسردگی می‌تواند باعث بروز علائم مختلفی شود که می‌تواند انجام زندگی عادی روزانه را دشوارتر کند. علائم افسردگی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• از دست دادن تمایل به انجام فعالیت هایی که معمولاً از انجام آنها لذت می برید
• عدم تمایل به داشتن تفریح یا تعامل با دوستان و خانواده
• احساس ناراحتی، تحریک پذیری یا ناامیدی
• خستگی یا از دست دادن انرژی
• تغییر در اشتها
• مشکلات مرتبط با خواب
• مشکلات مرتبط با تمرکز و حافظ

در صورت بروز موارد زیر باید به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید:

• داشتن هر گونه علائم افسردگی در بیشتر ساعات روز و
• تداوم آنها بعد از گذشت 2 هفته

 پزشک و پرستار می‌توانند در دریافت حمایت یا درمان مورد نیاز بیمار، به او کمک کنند. 

افرادی که برخی عوارض جانبی مانند خستگی و درد را تجربه می‌کنند و بیمارانی که به سرطان پروستات پیشرفته مبتلا هستند ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار داشته باشند. در صورت داشتن سابقه ابتلا به افسردگی نیز، در این شرایط احتمال عود آن وجود دارد. برخی از درمان‌های سرطان پروستات، مانند هورمون درمانی و شیمی درمانی نیز می‌توانند احتمال ابتلا به افسردگی را افزایش دهند. انجام هورمون درمانی می‌تواند باعث افزایش احساس افسردگی و هیجان شود. همچنین می‌تواند باعث ایجاد اختلالات روحی روانی، مانند اشک ریختن و سپس عصبانی شدن شود.

همچنین انجام فعالیت بدنی منظم می تواند در مقابله با احساس اضطراب و افسردگی موثر باشد. یادگیری روش‌هایی برای ایجاد آرامش، مانند یوگا یا مدیتیشن نیز می توانند به بیمار کمک کنند.

اضطراب

داشتن احساس اضطراب در برخی موارد طبیعی است. اضطراب می‌تواند باعث ایجاد احساس ترس، نگرانی، ناراحتی یا وحشت شود. اضطراب، در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند علائم روحی و جسمی مختلفی از جمله موارد زیر ایجاد کند:

• احساس عصبی بودن یا تنش
• افزایش ضربان قلب و تنفس
• احساس بی قراری و اختلال در تمرکز
• اختلال در خوابیدن
• بی حوصلگی یا حتی افسردگی

بسیاری از افراد مبتلا به سرطان پروستات در مقطعی از زندگی خود علائم اضطراب را تجربه خواهند کرد. این علائم می‌توانند در طول تشخیص، درمان یا حتی پس از درمان ایجاد شوند. اضطراب معمولا در نتیجه قرارگیری در برخی موقعیت ها، افکار و احساسات، از جمله موارد زیر ایجاد می‌شود:

• ترس یا نگرانی در مورد جلسات معاینه، درمان و عوارض جانبی
• زندگی با عوارض جانبی – برای مثال، اگر پس از درمان سرطان پروستات، بیمار با اختلالات ادراری مواجه شود، ممکن است در صورت استفاده از توالت‌های عمومی احساس اضطراب کند. گرگرفتگی در ملاء عام نیز می‌تواند باعث ایجاد احساس خجالت زدگی و اضطراب در فرد شود.
• نگرانی در مورد گسترش یا عود سرطان پروستات پس از درمان
• نگرانی درمورد خانواده یا وضعیت مالی خود
• ترس از مردن

اضطراب می‌تواند تأثیر زیادی بر زندگی روزمره و روابط فرد داشته باشد. به همین دلیل لازم است که بیمار در مورد احساس خود صحبت کند؛ و همچنین بازگو کردن آنچه باعث ایجاد اضطراب شده است نیز می‌تواند به بیمار کمک کند. تیم پزشکی می‌تواند به برخی از سوالات، نگرانی‌ها یا ترس های بیمار در مورد تشخیص و درمان پاسخ دهد.

با انجام برخی اقدامات می‌توان به بیمار در این شرایط کمک کرد. مطالعه یادداشت‌های ما در مورد کنترل استرس و اضطراب نیز می‌تواند باعث ایجاد احساس آرامش و کنترل بیشتری شود. در صورت تشدید اضطراب، لازم است با پزشک عمومی یا پزشک بیمارستان صحبت شود. آنها می‌توانند در بهبود این عارضه، به بیمار کمک کنند.

فکر کردن به آینده

طبیعی است که در این شرایط فکر کردن به آینده سخت و ناراحت کننده باشد - به خصوص اگر بیمار مبتلا به سرطان پروستات پیشرفته باشد. بسیاری از افراد مبتلا به سرطان پیشرفته تحت درمان‌هایی قرار می گیرند که لازم است تا ماه ها یا سال ها سرطان آنها تحت کنترل باشد، اما با این حال، در این مدت هم امکان ایجاد نگرانی برای بیمار وجود دارد.

انجام برنامه ریزی در این شرایط می تواند در ایجاد احساس آمادگی برای آینده بیمار و خانواده‌اش موثر باشد.

روش‌های کاهش تاثیر سرطان پروستات بر سلامت روانی

احساس اضطراب، ناراحتی، افسردگی و یا نداشتن کنترل بر احساسات خود، می‌تواند بر احساس فرد نسبت به خود تأثیر بگذارد. همچنین می‌تواند بر روابط بیمار با دیگران نیز تأثیرگذار باشد. اما اقداماتی وجود دارند که می‌توانند به بهبود سلامت ذهنی و عاطفی بیمار کمک کنند.

صحبت کردن

زندگی با اضطراب و افسردگی می‌تواند تمرکز بیمار را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین می‌تواند باعث دشوار شدن درک اطلاعات جدید در مورد سرطان یا تصمیم گیری در مورد درمان شود. با پزشک یا پرستار خود در این باره صحبت کنید و پیش از تصمیم گیری‌های بزرگ، زمانی را به بررسی اطلاعات مورد نیاز خود اختصاص دهید.

اگر مبتلا به بیماری روانی هستید، باید طبق برنامه تعیین شده تحت درمان قرار گیرید، مگر اینکه تیم پزشکی نظر دیگری داشته باشد. به افکار و احساسات خود توجه داشته باشید. در صورت بروز علائم جدید و یا تشدید علائم قبلی، با پزشک عمومی یا پزشک سلامت روان خود صحبت کنید.

مشاوره

در برخی موارد، صحبت کردن با افراد نزدیک دشوار است. برخی افراد راحت تر با کسی که نمی شناسند صحبت می کنند. صحبت کردن با مشاور، درباره احساسات می‌تواند به بیمار کمک کند. مشاوران برای گوش دادن آموزش دیده‌اند و می‌توانند به بیمار کمک کنند تا راه مناسبی برای مقابله با مسائل را پیدا کند. بسیاری از بیمارستان ها، مشاوران یا روانشناسان متخصصی در زمینه افراد مبتلا به سرطان دارند - از پزشک یا پرستار خود در این باره بپرسید.

داروهای ضد افسردگی

در صورت ابتلا به افسردگی، مصرف داروهای ضد افسردگی می‌توانند به بیمار کمک کنند. در صورت نیاز، پزشک عمومی یا پزشک معالج در این باره با بیمار صحبت خواهند کرد. پیش از شروع مصرف داروهای ضد افسردگی، پزشک عمومی، پزشک معالج یا پرستار خود در بیمارستان را از مصرف دیگر داروها یا درمان های مکمل خود مطلع سازید. اثربخشی داروهای ضد افسردگی ممکن است پس از چند هفته شروع شود. تا زمانی که همچنان علائم افسردگی را تجربه می‌کنید، می‌توانید از روش‌های دیگری مانند مشاوره یا مدیتیشن نیز استفاده کنید.

موارد کمک کننده

به خودتان زمان بدهید، خودتان را تحت فشار قرار ندهید که مثبت فکر کنید. روزهای خوب و روزهای بد همیشه وجود دارند – از روزهایی که احساس خوبی دارید نهایت استفاده را ببرید و راه هایی برای پشت سر گذاشتن روزهای بد پیدا کنید.

برخی از افراد تلاش می کنند خودشان راهی برای مقابله با این موارد پیدا کنند و در این مورد از کسی کمک نمی خواهند. برخی دیگر از افراد نیز سعی می‌کنند به تنهایی با این موضوع کنار بیایند، زیرا در صحبت کردن در مورد احساسات خود راحت نیستند و یا نمی خواهند باعث نگرانی اطرافیانشان شوند. اما لازم است بدانید که در صورت نیاز می توانید از خدمات پشتیبانی استفاده کنید.