مشکلات خواب در اثر هورمون درمانی سرطان پروستات (اینسومنیا)

سرطان پروستات یکی از شایع ترین سرطان ها در آقایان است. روش های مختلفی برای درمان این سرطان وجود دارد که یکی از آن ها، هورمون درمانی است. در حالی که هورمون درمانی نقش مهمی در مبارزه با سرطان پروستات ایفا می کند، اما می تواند عوارض جانبی ناخوشایندی به همراه داشته باشد. یکی از این عوارض، اختلالات خواب است.

اگر اخیرا برای درمان سرطان پروستات تحت هورمون درمانی قرار گرفته اید و با مشکل کم خوابی دست و پنجه نرم می کنید، تنها نیستید. در این مقاله به بررسی مشکلات خواب ناشی از هورمون درمانی سرطان پروستات و راهکارهای مقابله با آن می پردازیم. با ما همراه باشید تا خواب آرام را دوباره به آغوش خود بازگردانید.

چرا هورمون درمانی بر خواب تأثیر می گذارد؟

هورمون درمانی سرطان پروستات با کاهش سطح تستوسترون در بدن عمل می کند. تستوسترون هورمونی است که نقش مهمی در تنظیم چرخه خواب و بیداری دارد. کاهش سطح تستوسترون می تواند بر الگوهای خواب تأثیر بگذارد و منجر به مشکلات مختلفی مانند:

• بی خوابی: شاید برایتان پیش بیاید که شب ها ساعت ها در رختخواب بیدار بمانید و نتوانید بخوابید. این یکی از شایع ترین مشکلات خواب ناشی از هورمون درمانی است.
• خواب بریده بریده: ممکن است در طول شب چندین بار از خواب بیدار شوید و به سختی دوباره به خواب بروید.
• خواب سبک و بی کیفیت: حتی اگر کل شب را در رختخواب بگذرانید، احساس سرحستگی و عدم استراحت کافی در طول روز داشته باشید.
• خواب آلودگی در طول روز: با وجود کم خوابی شبانه، در طول روز احساس خستگی و خواب آلودگی شدید داشته باشید.

استفاده از هورمون درمانی برای درمان سرطان پروستات می تواند سطح هورمون های جنسی در بدن را تغییر دهد که این مشکلات می توانند شامل عوارض جانبی مختلفی از جمله اختلال در خواب (بی خوابی) شوند.

بی خوابی چیست؟

بی خوابی هنگامی ایجاد می شود که فرد، برای به خواب رفتن یا خواب ماندن در شب، با مشکل مواجه شود. آیا انجام هورمون درمانی برای سرطان پروستات باعث ایجاد بی خوابی می شود؟ انجام هورمون درمانی به خودی خود می تواند باعث بروز برخی عوارض جانبی مانند گرگرفتگی و اضطراب شود، که این عوارض می توانند خوابیدن را دشوار تر کنند.

مشکلات مرتبط با خواب و هورمون درمانی

استفاده از درمان های هورمونی برای درمان سرطان پروستات می تواند سطح هورمون های جنسی در بدن را کاهش دهد. هورمون های جنسی در زنان استروژن و پروژسترون و در مردان تستوسترون هستند. سطوح پایین هورمون های جنسی می توانند باعث بروز گرگرفتگی یا اضطراب شوند و به خوابیدن را برای شخص دشوار کند. در صورت نخوابیدن، مقابله با دیگر علائم نیز می تواند سخت تر باشد.

بیشتر بزرگسالان حدود 8 ساعت در روز می خوابند اما این میزان در افراد مختلف، متفاوت است.

اختلال بی‌خوابی (اینسومنیا) 

بی خوابی زمانی اتفاق می افتد که شخص برای به خواب رفتن یا خواب ماندن در شب مشکل داشته باشد.

گاهی یک شب نخوابیدن، می تواند باعث خستگی در روز بعد شود. این کار ممکن است بر وضعیت کلی سلامتی فرد تأثیری نداشته باشد، اما می تواند تمرکز و تصمیم گیری را برای او سخت تر کند. بنابراین در صورت عدم خواب مناسب، مقابله با علائم دیگر نیز ممکن است سخت تر باشد.

اطلاع از علت اینکه چرا خوابیدن دشوار است می تواند به فرد کمک کند تا راه حل های مناسبی برای حل این مشکل پیدا کند.

از عمده عوارض بی خوابی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشکل در به خواب رفتن
• مشکل در خواب ماندن
• اغلب بیدار شدن در شب یا صبح خیلی زود
• احساس خستگی هنگام بیدار شدن (خواب با کیفیت پایین)

نکاتی مهم برای کمک به بهتر خوابیدن:

• هر روز در ساعت معینی به رختخواب بروید و در ساعت معینی بیدار شوید و چرت زدن در بین روز را کاهش دهید.
• هر روز ورزش های سبک انجام دهید تا بدن خود را خسته کنید.
• مطمئن شوید که اتاق خیلی گرم یا خیلی سرد نباشد.
• قبل از خواب، با حمام کردن یا گوش دادن به موسیقی به بدن خود استراحت دهید.
• از مصرف الکل، کافئین و سیگار حدود 6 ساعت قبل از رفتن به رختخواب خودداری کنید.
• گرسنه به رختخواب نروید. گاهی اوقات مصرف یک میان وعده سبک قبل از رفتن به رختخواب می تواند کمک کننده باشد.
• تلفن همراه، تبلت و تلویزیون را حداقل 2 ساعت قبل از خواب خاموش کنید.
• قبل از خواب مدیتیشن کنید، همچنین تمرکز حواس را تمرین کنید یا نفس عمیق بکشید.
• سر و صدا و نور را در اتاق خواب به حداقل برسانید.
• سعی کنید چند قطره روغن اسطوخودوس را روی بالش خود بریزید یا از بالشت اسطوخودوس استفاده کنید.

در صورت استفاده از این موارد و عدم اثربخشی آنها، با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید.

چگونه با مشکلات خواب ناشی از هورمون درمانی مقابله کنیم؟

خوشبختانه راهکارهایی وجود دارد که می تواند به بهبود کیفیت خواب شما در دوران هورمون درمانی کمک کند. در اینجا به برخی از این راهکارها اشاره می کنیم:

• ایجاد برنامه خواب منظم: به رختخواب رفتن و بیدار شدن در زمان مشخصی از هر روز، حتی در روزهای تعطیل، به تنظیم چرخه خواب و بیداری بدن کمک می کند.
• ایجاد محیط خواب آرامش بخش: اتاق خواب خود را تاریک، ساکت و خنک نگه دارید. از برقراری دمای مناسب و استفاده از پتو و ملحفه های راحت اطمینان حاصل کنید.
• روتین قبل از خواب آرامش بخش: حدود یک ساعت قبل از خواب، فعالیت های آرامش بخش مانند خواندن کتاب، گوش دادن به موسیقی ملایم یا مدیتیشن انجام دهید. از نگاه کردن به صفحه نمایشگر گوشی و تبلت قبل از خواب خودداری کنید.
• ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم به بهبود کیفیت خواب کمک می کند. با این حال، ورزش های سنگین را به ساعات پایانی روز موکول نکنید.
• رژیم غذایی سالم: از مصرف غذاهای سنگین، کافئین و الکل قبل از خواب خودداری کنید. مصرف غذاهای سرشار از منیزیم مانند اسفناج و بادام می تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.
• نور درمانی: اگر در طول روز دچار خواب آلودگی هستید، نور درمانی می تواند به تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک کند. در نور درمانی، فرد در معرض نور مصنوعیک قرار می گیرد.
• مشاوره با پزشک: اگر با رعایت نکات گفته شده همچنان با مشکلات خواب دست و پنجه نرم می کنید، حتما با پزشک خود صحبت کنید.

درمان بی‌خوابی (اینسومنیا)

درمان ها و روش های درمانی مختلفی وجود دارند که می توانند به بهبود خواب کمک کنند.

بهترین راه های درمان بی خوابی چیست؟

استفاده از تکنیک های آرامش بخش مانند مدیتیشن می تواند کمک کننده باشد. اگر خوابیدن برای بیمار بسیار دشوار باشد، پزشک ممکن است داروهایی را نیز برای فرد تجویز کند.

تکنیک های آرامش بخش

تکنیک های آرامش بخش مانند تمرکز حواس، مدیتیشن و تمرینات تنفسی می توانند به خوب خوابیدن کمک کنند. این موارد می توانند به فرد کمک کنند تا احساس آرامش بیشتری داشته باشد و با نگرانی ها و اضطراب های خود بهتر کنار بیاید. همچنین این کار به نوبه خود می تواند به ایجاد آرامش و خواب بهتر نیز کمک کند.

می‌توانید اطلاعات بیشتری در مورد مدیتیشن در بخش درمان‌های مکمل بخوانید.

داروهای لازم برای کمک به بهتر خوابیدن

ممکن است پزشک، مصرف برخی داروها را برای کمک به بهتر خوابیدن تجویز کند. معمولاً این داروها تنها برای مدت کوتاهی قابل استفاده هستند چون می توانند باعث بروز برخی عوارض جانبی شوند.

برخی افراد تمایلی به مصرف قرص خواب ندارند. اما مصرف یک دوره کوتاه می تواند به برگشتن به الگوی خواب سالم کمک کند.

انواع مختلفی از داروها وجود دارند که برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:

• بنزودیازپین ها مانند لورازپام یا تمازپام
• خواب آورهای غیر بنزودیازپین مانند زوپیکلون یا زالپلون
• ملاتونین (برای افراد بالای 55 سال)

درمان های مکمل برای بی خوابی

بسیاری از مردم تمایل به استفاده از درمان های جایگزین از جمله طب سوزنی و رایحه درمانی دارند. البته در حال حاضر شواهد محدودی در مورد نحوه عملکرد آنها وجود دارد.

عوارض جانبی دیگر هورمون درمانی سرطان پروستات

به جز مشکلات خواب، هورمون درمانی سرطان پروستات می تواند عوارض جانبی دیگری نیز به همراه داشته باشد، از جمله:

• گرگرفتگی: احساس ناگهانی گرما، قرمزی و تعریق
• کاهش میل جنسی: کاهش سطح تستوسترون می تواند بر میل جنسی و عملکرد جنسی تاثیر بگذارد.
• ضعف عضلانی: از دست دادن توده عضلانی یکی دیگر از عوارض جانبی هورمون درمانی است.
• افسردگی: تغییرات هورمونی ناشی از درمان می تواند بر خلق و خو و ایجاد احساس افسردگی تاثیر بگذارد.

مشاوره

اگر افکار و احساسات بر خواب تأثیر می گذارند، مراجعه به مشاور می تواند در این مورد کمک کننده باشد. انواع مختلفی از مشاوره ها از جمله درمان شناختی رفتاری (CBT) وجود دارد. این نوع مشاوره به فرد کمک می کند تا نحوه واکنش خود را به موقعیت ها یا احساسات تغییر دهد.