براکی تراپی برای درمان سرطان پروستات + مزایا و عوارض

سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان آقایان است. تشخیص به موقع و انتخاب روش درمانی مناسب نقش کلیدی در بهبود و طول عمر بیماران دارد. در این میان، براکی‌تراپی پروستات به عنوان روشی نوین و کارآمد، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. اما براکی‌تراپی چیست و چگونه عمل می‌کند؟

براکی‌تراپی پروستات چیست؟

در این روش درمانی، دانه‌ها یا رشته‌های حاوی مواد رادیواکتیو مستقیماً در غده پروستات قرار داده می‌شوند. این مواد با انتشار امواج رادیویی، سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. براکی تراپی، نوعی پرتودرمانی است. در براکی تراپی، پزشک، ذرات کوچک یا «دانه‌هایی» را که دارای اشعه هستند را در داخل بدن، در تومور یا نزدیک آن قرار می‌دهند. این مواد رادیواکتیو فقط بر بافت های بسیار نزدیک به خود تأثیر می گذارد، بنابراین بر تومور اثر می گذارند اما به دیگر بافت های سالم بدن آسیبی نمی رساند. بر اساس گفته کالج جراحان آمریکا (ACS)، اگر سرطان پروستات، ریسک بسیار کم، کم و یا متوسطی داشته باشد، پزشکان می توانند براکی تراپی را به عنوان یک درمان مستقل تجویز کنند. در صورتی که سرطان پروستات دارای ریسک بالایی باشد، پزشکان می توانند علاوه بر براکی تراپی، از پرتودرمانی خارجی (EBRT) نیز استفاده کنند.

• براکی تراپی، یک روش درمانی بسیار موثر برای افراد مبتلا به سرطان پروستات با ریسک بسیار کم، کم و متوسط ​​است.
• انجام براکی تراپی، با عوارض جانبی بسیار کمی همراه است.
• انجام این درمان می تواند اثربخشی مناسبی در افرادی که تحت پرتودرمانی خارجی (EBRT) برای سرطان پروستات با ریسک متوسط ​​تا بالا قرار دارند، داشته باشد.

درمان سرطان پروستات، به خصوص اگر در مراحل اولیه سرطان تشخیص داده شود، درصد موفقیت بالایی خواهد داشت. براکی تراپی، نوعی پرتودرمانی است که محل سرطان را مورد هدف قرار می دهد.

مزایای براکی‌تراپی پروستات

برخلاف پرتودرمانی خارجی که کل ناحیه لگن را تحت تابش قرار می‌دهد، براکی‌تراپی به طور هدفمند روی غده پروستات تمرکز می‌کند. این امر مزایای قابل توجهی به همراه دارد، از جمله:

• عوارض جانبی کمتر: به دلیل تمرکز پرتوها روی پروستات، بافت‌های سالم اطراف کمتر در معرض آسیب قرار می‌گیرند. این امر منجر به کاهش عوارض جانبی رایج پرتودرمانی خارجی مانند مشکلات ادراری و اختلالات جنسی می‌شود.
• دوره نقاهت کوتاه‌تر: روند درمان براکی‌تراپی سرپایی انجام شده و نیازی به بستری طولانی مدت در بیمارستان ندارد.
• اثربخشی بالا: براکی‌تراپی در مراحل اولیه سرطان پروستات، نرخ موفقیت بالایی در درمان قطعی بیماری دارد.

انواع براکی‌تراپی پروستات

دو نوع اصلی براکی‌تراپی برای درمان سرطان پروستات وجود دارد:

• براکی‌تراپی با دوز بالا (HDR): این روش به صورت موقت انجام می‌شود. در این روش، سوزن‌های حاوی مواد رادیواکتیو برای مدت کوتاهی (دقایق تا چند ساعت) وارد پروستات شده و دوز بالایی از تابش را در یک جلسه درمانی منتقل می‌کنند.
• براکی‌تراپی با دوز پایین (LDR): در این روش، دانه‌های رادیواکتیو به طور دائم در غده پروستات کاشته می‌شوند. این دانه‌ها به آرامی و در طول ماه‌ها، سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند.

در هر دو نوع، درمان با تهاجم کم انجام می شود و احتمال اثربخشی درمان و بهبود بیمار بسیار زیاد است.

چه کسانی کاندیدای براکی‌تراپی پروستات هستند؟

انتخاب روش درمانی مناسب برای هر بیمار با توجه به شرایط اختصاصی او صورت می‌گیرد. به طور کلی، براکی‌تراپی پروستات برای آقایان مبتلا به سرطان پروستات در مراحل اولیه که محدود به غده پروستات است، می‌تواند گزینه مناسبی باشد. همچنین این روش درمانی ممکن است در برخی موارد با سایر روش‌های درمانی مانند جراحی یا هورمون‌درمانی ترکیب شود.

آمادگی‌های لازم برای براکی‌تراپی پروستات

قبل از انجام براکی‌تراپی، پزشک معالج اقدام به انجام برخی آزمایشات برای بررسی وضعیت کلی بیمار و تعیین بهترین روش درمانی می‌کند. همچنین بیمار باید از مصرف برخی داروها که ممکن است با روند درمان تداخل داشته باشند، خودداری کند.

نحوه انجام براکی تراپی برای سرطان پروستات

روند براکی‌تراپی بسته به نوع آن (LDR یا HDR) متفاوت است. اما به طور کلی، این روش سرپایی انجام شده و نیاز به بستری طولانی مدت ندارد. پیش از شروع عمل براکی تراپی، ممکن است از بی حسی نخاعی که پایین تنه را بی حس می کند و یا بیهوشی عمومی که باعث بی هوش شدن کامل بیمار می شود، استفاده شود. همچنین، ممکن است نیاز باشد بیمار، یک یا چند شب در بیمارستان بستری شود.

در طول انجام این عمل، پزشکان از یک سوزن برای قرار دادن لوله های کوچکی به نام کاتتر در پروستات استفاده می کنند. آنها سوزن ها را از طریق ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد وارد می کنند. از این مرحله به بعد، درمان های دو نوع براکی تراپی برای سرطان پروستات تا حدودی با یکدیگر متفاوت خواهند بود.

یکی از این دو روش، کوتاه مدت و با دوز بالا است که طی چند روز انجام می شود. دیگری درمانی طولانی مدت و با دوز کم است که در طول چند هفته یا چند ماه انجام می شود. در ادامه، اطلاعات بیشتری درباره هرکدام از آنها ذکر شده است.

براکی تراپی با دوز بالا (HDR).

این نوع از براکی تراپی، که براکی تراپی موقت نیز نامیده می شود، دوز بالایی از اشعه را در مدت زمان کوتاهی وارد بدن می کند. پس از اینکه پزشکان، سوزن ها را وارد پروستات کردند، سوزن ها را خارج می کنند و کاتترها را در جای خود قرار می دهند. سپس مواد رادیواکتیو را داخل کاتترها قرار می دهند. این ماده در داخل کاتترها باقی می‌ماند و به مدت 5 تا 15 دقیقه اشعه را به داخل پروستات وارد می‌کند. پس از آن، پزشکان مواد رادیواکتیو را نیز از بدن خارج می کنند.

بر اساس برنامه درمانی بیمار، ممکن است یک تا چهار بار در روز در طول 2 جلسه درمانی، این مراحل انجام شوند. در این روش، دوز اشعه به صورت متمرکز و در مدت زمان کوتاهی به بدن وارد می شود.

براکی تراپی با دوز کم (LDR).

براکی تراپی LDR، براکی تراپی دائمی نیز نامیده می شود. در این روش نیز، برای وارد کردن مواد رادیواکتیو به داخل پروستات، مانند براکی تراپی HDR از کاتتر استفاده می شود. تفاوت روش LDR با براکی تراپی HDR در این است که دانه های رادیواکتیو، پس از برداشتن کاتترها به طور دائم در داخل بدن باقی می مانند.

دانه‌ها در هفته‌ها یا ماه‌های بعد، پرتودرمانی با دوز کم را شروع می کنند. اشعه های تابیده شده از این دانه ها به نواحی دورتر بدن نمی رسند. به این ترتیب، این روش تومور را بدون تأثیر بر بافت های سالم اطراف، هدف قرار می دهد. در نهایت، مواد رادیواکتیو موجود در دانه ها تمام می شوند. این دانه های بی اثر، به طور دائم در بدن باقی می مانند. تعداد دانه های مورد نیاز به اندازه پروستات بستگی دارد، اما معمولاً حدود 100 دانه در بدن قرار داده می شود.

پس از براکی‌تراپی پروستات

پس از انجام براکی‌تراپی، بیمار تحت مراقبت تیم پزشکی قرار می‌گیرد. در روزهای اولیه ممکن است احساس سوزش ادرار یا خونریزی خفیف داشته باشد. پزشک برای کنترل این عوارض داروهای مسکن تجویز می‌کند. همچنین بیمار باید دستورالعمل‌های مراقبتی لازم در خصوص بهداشت ادراری و فعالیت‌های جنسی را رعایت کند.

دوره‌ی نقاهت بعد از براکی‌تراپی پروستات

دوره نقاهت بعد از براکی‌تراپی کوتاه است و بیمار می‌تواند به سرعت به فعالیت‌های روزانه خود بازگردد. با این حال، لازم است بیمار به طور مرتب برای پیگیری وضعیت و عوارض احتمالی به پزشک مراجعه کند. در طول ویزیت‌های پیگیری، پزشک ممکن است آزمایشاتی مانند PSA برای بررسی میزان موفقیت درمان درخواست نماید.

اثربخشی براکی تراپی در درمان سرطان پروستات چقدر است؟

براکی تراپی، میزان اثربخشی بسیار بالایی در درمان سرطان پروستات دارد. پژوهشی که در سال 2018 انجام شد، نتایج درمانی را در 757 نفر از بیماران که در سال های 1990 تا 2006 براکی تراپی LDR را برای درمان سرطان پروستات موضعی انجام داده بودند، مورد بررسی قرار داد. این پژوهش میزان بقای 17 ساله سرطان پروستات (PCSS) را 97 درصد نشان داد.

طبق گفته ACS، انجام براکی تراپی در کنار EBRT، نتایج بهتری را در مقایسه با انجام EBRT به تنهایی نشان می دهد. استفاده از روش براکی تراپی در افراد مبتلا به سرطان با ریسک متوسط ​​تا پرخطر، میزان بقای 9 ساله را از 62 درصد به 83 درصد افزایش می دهد.

نظر کلی برای استفاده از این درمان در افراد مبتلا به سرطان پروستات، صرف نظر از برنامه درمانی بیماران، اثربخشی خوبی را نشان می دهد. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، میزان بقای نسبی 5 ساله برای افراد مبتلا به سرطان پروستات موضعی یا منطقه ای تقریباً 100 درصد است.

مراقبت‌های پس از عمل

برای بررسی وضعیت سرطان و نظارت بر روند بهبودی بیمار، جلسات معاینه متعددی با پزشک ترتیب داده خواهد شد. پیش از ترخیص از بیمارستان، توصیه هایی در مورد کنترل علائم پس از عمل نیز در اختیار بیمار قرار خواهد گرفت. در ادامه چند مورد این این توصیه ها ذکر شده است:

• استراحت کنید و از انجام فعالیت های سنگین خودداری کنید.
• برای بهبود درد و تورم حمام آب گرم بگیرید.
• به مدت 1 تا 2 هفته از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید.
• آب به میزان کافی بنوشید.
• از مصرف کافئین، نوشابه و نوشیدنی های گازدار خودداری کنید.
• داروهای مسکن، ضد اسهال یا یبوست را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.

معایب انجام براکی تراپی برای درمان سرطان پروستات

به گفته مؤسسه ملی سرطان، انجام براکی تراپی باعث ساطع شدن مواد رادیواکتیو از بدن می شود. در طول درمان، رعایت پروتکل های ایمنی توسط تیم پزشکی ضروری است. ممکن است نیاز به استفاده از اتاق خصوصی برای بیمار و محدود کردن دفعات و مدت زمان تماس تیم پزشکی با بیمار باشد.

پروتکل های ایمنی در اختیار ملاقات کنندگان از جمله دوستان و خانواده بیمار نیز قرار خواهند گرفت. در صورت استفاده از دوز بالای اشعه، ممکن است امکان ملاقات نزدیکان بیمار با او وجود نداشته باشد. با تداوم درمان و کاهش سطح اشعه، ملاقات کنندگان می توانند به طور کوتاه مدت، بیمار را ملاقات کنند. پس از ترخیص بیمار نیز، لازم است پروتکل های ایمنی برای مدتی رعایت شوند. برای مثال، باید از کودکان و افراد باردار فاصله بگیرد.

عوارض جانبی براکی تراپی پروستات

انجام هر دو نوع براکی تراپی، می تواند با برخی عوارض جانبی همراه باشد. این عوارض معمولاً با گذشت زمان بهبود می یابند. برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:

• درد و تورم در محل تزریق یا نزدیک آن
• تکرر ادرار
• احساس سوزش در هنگام دفع ادرار
• مشاهده خون در ادرار
• ناتوانی در دفع ادرار
• انزال دردناک
• وجود خون در منی
• یبوست
• اسهال
• مدفوع شل
• خستگی

در صورت عدم توانایی دفع ادرار، باید اورژانس تماس گرفته و یا به سرعت به پزشک مراجعه شود. پزشکان می توانند ادرار را تخلیه و توصیه هایی برای دوران نقاهت به بیمار ارائه دهند.

انجام براکی تراپی همچنین می تواند باعث ایجاد عوارض جانبی طولانی مدت نیز شود. این عوارض جانبی در همه بیماران ایجاد نمی شود، اما امکان ایجاد اختلالات موقت یا طولانی مدت در عملکرد روده، ادرار و نعوظ برای بیماران وجود دارد.

• اختلالات روده‌ای: دفع مکرر مدفوع، مدفوع شل، التهاب راست روده
• اختلالات ادراری: اختلال در دفع ادرار، تکرر ادرار، و در موارد نادر، تنگی مجرای ادرار، که می تواند منجر به بسته شدن مجرای ادراری شود.
• اختلالات نعوظ: اختلال در نعوظ

در صورت بروز هر یک از این عوارض، به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک می تواند برخی از عوارض جانبی، از جمله تنگی مجرای ادرار و اختلال نعوظ را درمان کند.

در صورت انجام براکی تراپی با دوز پایین، احتمال حرکت کردن دانه ها بسیار کم است.

پزشک، توصیه هایی را برای پیشگیری از بروز این اتفاق به بیمار ارائه می کند. ممکن است نیاز به استفاده از فیلتر ادرار تا حدود یک هفته باشد تا در صورت خروج دانه ها همراه با ادرار، متوجه آن شوید. همچنین ممکن است نیاز به استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی نیز باشد.

امکان جابجایی دانه ها در براکی تراپی با دوز بالا وجود ندارد زیرا پزشک مواد رادیواکتیو را بلافاصله پس از عمل خارج می کند.

درمان افزایش PSA پس از انجام براکی تراپی

آزمایش PSA سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) را در خون اندازه گیری می کند. بزرگ شدن خوش خیم پروستات، التهاب پروستات و سرطان پروستات همگی می توانند باعث افزایش PSA شوند.

در برخی موارد، سطح PSA پس از انجام براکی تراپی نیز افزایش می یابد. اما بهتر است بدانید که این آزمایش تنها آزمایشی نیست که پزشک بر اساس آن، درمان بیشتر سرطان را تجویز کند. پزشک به دنبال روند افزایشی PSA در طول زمان خواهد بود و پیش از تجویز درمان بیشتر، عوامل دیگری مانند آزمایش های رادیوگرافی را نیز بررسی خواهد کرد.

حتی اگر امکان مشاهده سلول‌های سرطانی با رادیوگرافی برای پزشک وجود نداشته باشد، ممکن است معایب و مزایای انجام این عمل به طور مجدد مورد بررسی قرار گیرد. زیرا ممکن است معایب انجام درمان بیشتر از ابتلا به سرطان باشد.

محدودیت‌های براکی‌تراپی پروستات

با وجود مزایای فراوان، براکی‌تراپی برای همه بیماران مبتلا به سرطان پروستات مناسب نیست. این روش درمانی محدودیت‌هایی دارد، از جمله:

• مراحل پیشرفته سرطان: براکی‌تراپی معمولاً برای مراحل اولیه سرطان پروستات که محدود به غده پروستات است، کاربرد دارد. در صورتی که سرطان به سایر بافت‌ها سرایت کرده باشد، ممکن است نیاز به روش‌های درمانی دیگری مانند جراحی یا پرتودرمانی خارجی باشد.
• اندازه پروستات: در برخی موارد، اندازه بزرگ پروستات می‌تواند مانع از انجام ایمن و موثر براکی‌تراپی شود.

هزینه براکی‌تراپی پروستات

هزینه براکی‌تراپی پروستات با توجه به نوع آن، بیمارستان محل انجام درمان و پوشش بیمه متفاوت است. توصیه می‌شود در این مورد با پزشک معالج و بخش بیمه‌ی خود گفتگو کنید.

نکته پایانی

براکی تراپی درمان بسیار موثری برای افراد مبتلا به سرطان پروستات با ریسک بسیار کم تا متوسط ​​است. در صورت ابتلا به سرطان پروستات با ریسک متوسط ​​تا بالا و انجام EBRT، استفاده از این درمان نیز می تواند پاسخ دهی به درمان را افزایش دهد.

پیش بینی بلند مدت برای افرادی که برای درمان سرطان پروستات از براکی تراپی استفاده می کنند نتایج بسیار خوبی را نشان می دهد.

در صورت ابتلا به سرطان پروستات، پزشک روش‌های درمانی مناسب برای هر بیمار را ذکر خواهد کرد. بیمار همراه با پزشک، می توانند یک برنامه درمانی مخصوص برای شرایط بیمار تعیین کنند تا پاسخ دهی بسیار مناسبی را در بلند مدت داشته باشد.

پرسش های متداول