انواع روش های جراحی پروستات + نکات قبل و بعد از جراحی

غده پروستات، غده کوچک اما مهمی است که در زیر مثانه مردان قرار دارد. این غده نقش مهمی در تولید مایع منی و باروری ایفا می‌کند. اما گاهی اوقات، پروستات دچار مشکلاتی می‌شود که می‌تواند زندگی مردان را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از راه‌های درمان این مشکلات، جراحی پروستات است. اما قبل از تصمیم‌گیری برای جراحی، دانستن انواع روش‌های جراحی پروستات و عوارض احتمالی آن‌ها بسیار مهم است.

چرا جراحی پروستات انجام می‌شود؟

باید بدانید که جراحی پروستات، همیشه اولین گزینه روی میز نیست. در مراحل اولیه بیماری، ممکن است دارو درمانی یا روش‌های کم‌تهاجمی‌تر، جوابگوی نیاز باشد. دلایل مختلفی برای انجام جراحی پروستات وجود دارد. از جمله:

• بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات (BPH): با افزایش سن، پروستات بسیاری از مردان بزرگ می‌شود. این بزرگ شدن می‌تواند باعث مشکلات ادراری مانند تکرر ادرار، سوزش ادرار و مشکل در شروع ادرار شود.
• سرطان پروستات: سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان است. جراحی پروستات ممکن است برای درمان سرطان پروستات در مراحل اولیه استفاده شود.
• التهاب پروستات (پروستاتیت): در موارد نادر، جراحی پروستات ممکن است برای درمان التهاب شدید پروستات که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهد، استفاده شود.

عمل جراحی پروستات

جراحی تنها یکی از گزینه های درمانی موجود برای سرطان پروستات است. پزشک متخصص سرطان ممکن است با توجه به عوامل مختلفی، جراحی را برای افراد مبتلا به سرطان پروستات تجویز کند. این عوامل شامل سن، سلامت کلی و مرحله کنونی سرطان است. همه افراد مبتلا به سرطان پروستات، نمی توانند تحت درمان با جراحی قرار گیرند. جراحی می تواند باعث بروز طیف وسیعی از عوارض جانبی مانند اختلال نعوظ و مشکل در کنترل ادرار شود که می توانند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند.

سرطان پروستات رشد کندی دارد، بنابراین پزشکان ممکن است استفاده از روش مشاهده دقیق یا نظارت فعال را، در صورتی که فرد علائمی نداشته باشد توصیه کنند. پزشکان معمولا به افراد مسن و افرادی که به دلیل ابتلا به دیگر عارضه ها، توانایی انجام درمان را ندارند، نظارت فعال را توصیه می کنند. پزشک تنها در صورت لزوم شروع درمان را پیشنهاد می کند.

نظارت فعال، شامل انجام آزمایش‌های منظم برای بررسی علائم رشد و پیشرفت سرطان در زمان انجام درمان است.

چه انتظاری می توان از جراحی سرطان پروستات داشت؟ 

در برخی موارد، سرطان پروستات نیاز به انجام جراحی برای برداشتن پروستات دارد. اگرچه این روش می تواند فوایدی به همراه داشته باشد، اما جراحی سرطان پروستات می تواند منجر به بروز برخی عوارض جانبی شدیدی نیز شود. گزینه های درمانی متعددی برای افراد مبتلا به سرطان پروستات وجود دارد. انتخاب روش درمانی برای بیمار، به اندازه تومور، گسترش و محل تومور و همچنین سلامت عمومی و امید به زندگی فرد بستگی دارد.

انواع روش‌های جراحی پروستات:

اگر پزشک تشخیص دهد که جراحی برای درمان مشکلات پروستات ضروری است، باید با انواع روش‌های جراحی آشنا شوید تا بتوانید بهترین گزینه را بر اساس شرایط خود انتخاب کنید. انتخاب روش مناسب جراحی پروستات به عوامل مختلفی مانند سن بیمار، وضعیت سلامتی، نوع و شدت مشکل پروستات و ترجیحات بیمار بستگی دارد. سه نوع جراحی پروستات وجود دارد: پروستاتکتومی رادیکال، برداشتن پروستات از طریق پیش آب‌راه (TURP) و لنفادنکتومی لگن.

در ادامه، به بررسی برخی از روش های رایج جراحی پروستات می‌پردازیم:

پروستاتکتومی رادیکال

پروستاتکتومی رادیکال، نوعی عملی جراحی است که از آن برای برداشتن غده پروستات و بافت های اطراف آن استفاده می شود. این بافت ها، معمولاً شامل کیسه منی و برخی از غدد لنفاوی مجاور می‌شوند. پروستاتکتومی رادیکال می تواند سرطان پروستات را در افرادی که سرطان تنها محدود به غده پروستات است، درمان کند.

پروستاتکتومی رادیکال برای چه افرادی باید انجام شود؟

انجام پروستاتکتومی رادیکال در افراد کمتر از 75 سال مبتلا به سرطان پروستات محدود که می توانند حداقل تا 10 سال بقا داشته باشند، بیشترین اثربخشی را دارد. پروستاتکتومی رادیکال می تواند برای افراد مبتلا به سرطان پروستات که وضعیت سلامتی آنها مناسب است موثر باشد. با این حال، اگر سرطان به خارج از پروستات گسترش یافته باشد، انجام این عمل مناسب نیست. در طول پروستاتکتومی رادیکال، جراح کل غده پروستات، از جمله سلول های سرطانی را بر می دارد. آنها همچنین ممکن است وزیکول های منی (غددی هستند که بسیاری از اجزای مایع منی را ترشح می کنند) را نیز خارج کنند.

پیش از انجام پروستاتکتومی رادیکال، پزشک ابتدا سعی می کند تا عدم گسترش سرطان پروستات به مناطق خارج از پروستات را تایید کند. پزشک همچنین می تواند با نگاه کردن به جدول های مقایسه نتایج حاصل از نمونه برداری و سطوح PSA، میزان احتمال گسترش بیماری را تشخیص دهد.

دیگر آزمایش‌های مورد نیاز برای بررسی علائم گسترش سرطان، شامل سی‌تی اسکن، اسکن استخوان، MRI، سونوگرافی، اسکن PET و اسکن استخوان هستند.

در صورتی که نتایج نشان دهند که سرطان پروستات گسترش نیافته است، جراح ممکن است در ابتدا گزینه های دیگری به جز جراحی را به بیمار پیشنهاد دهد. این گزینه ها می توانند شامل پرتودرمانی، هورمون درمانی یا صرفاً مشاهده روند سرطان پروستات باشد، زیرا در بسیاری از موارد سرطان های پروستات رشد کندی دارند.

با توجه به میزان احتمال گسترش سرطان، جراح ممکن است انجام عملی به نام تشریح غدد لنفاوی لگن را نیز در نظر بگیرد.

عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها) پروستاتکتومی رادیکال

انجام پروستاتکتومی رادیکال، با عوارض جانبی جدی کمتری همراه است. در برخی موارد محدود، احتمال مرگ یا بروز ناتوانی ذهنی جدی در عمل پروستاتکتومی رادیکال وجود دارد. برخی از اعصاب مهم بدن معمولاً برای رسیدن به آلت تناسلی از پروستات عبور می کنند. بنابراین داشتن یک جراح ماهر برای حفظ این اعصاب در طول انجام پروستاتکتومی رادیکال ضروری است.

با این حال، احتمال بروز برخی عوارض جانبی ناشی از آسیب عصبی ناخواسته پس از انجام پروستاتکتومی رادیکال وجود دارد. این عوارض می توانند شامل موارد زیر باشند:

• بی اختیاری ادرار: این عارضه، به صورت عدم توانایی کنترل ادرار، نشت یا چکیدن ادرار ایجاد می شود. در صورت ابتلا به بی اختیاری، با پزشک خود در مورد روش های درمانی که می توانند موثر باشند صحبت کنید.
• اختلال نعوظ (ED): اختلالات مرتبط با نعوظ پس از انجام پروستاتکتومی شایع هستند. با این حال، بیشتر افراد پس از برداشتن پروستات نیز، حتی با وجود مصرف داروهای ED (مانند ویاگرا یا سیالیس)، استفاده از پمپ خارجی یا داروهای تزریقی، می توانند رابطه جنسی داشته باشند. هر چه سن بیمار کمتر باشد، احتمال داشتن نعوظ بعد از جراحی نیز بیشتر خواهد بود.

بیشتر پزشکان معتقدند برای بازیابی توانایی نعوظ پس از جراحی، می توان پس از اتمام دوره نقاهت(که معمولا چند هفته پس از جراحی است) اقدامات لازم برای کمک به حفظ و ایجاد نعوظ را انجام داد. به این کار "توانبخشی آلت تناسلی" می گویند. بهتر است پیش از انجام این کار با پزشک خود صحبت کنید.

بسیاری از مهارت های مربوط به پروستاتکتومی رادیکال بر حفظ این اعصاب در طول عمل تمرکز دارند. افرادی که تحت عمل جراحی رادیکال پروستاتکتومی با پزشک دارای مهارت و تجربه، در مرکز پیشرفته سرطان پروستات قرار می گیرند، احتمال بیشتری نیز برای حفظ عملکرد جنسی و ادراری خواهند داشت.

دیگر عوارض پروستاتکتومی رادیکال شامل موارد زیر هستند:

• خونریزی پس از عمل
• بی اختیاری ادرار
• لخته شدن خون
• عفونت
• بهبودی کندتر زخم
• فتق کشاله ران
• تنگ شدن مجرای ادراری، انسداد جریان ادرار

تنها کمتر از 10 درصد از افراد پس از برداشتن پروستات ممکن است دچار این عوارض شوند و البته این عوارض معمولا قابل درمان و یا کوتاه مدت هستند.

میزان موفقیت در عمل جراحی پروستاتکتومی رادیکال 

هدف از انجام پروستاتکتومی رادیکال، درمان سرطان پروستات است. اما درمان سرطان پروستات تنها در صورتی امکان پذیر است که سرطان پروستات فقط محدود به پروستات باشد و گسترش نیافته باشد.

در طول انجام پروستاتکتومی رادیکال، یکی از اعضای تیم درمانی، پروستات برداشته شده را زیر میکروسکوپ قرار می دهد تا گسترش سرطان را به دیواره های پروستات بررسی کند. در صورت مشاهده سرطان در دیواره پروستات، به احتمال زیاد سرطان پروستات از نوع گسترش یافته است که در این موارد ممکن است به انجام درمان های بیشتری نیاز باشد.

افرادی که هیچگونه علائمی از گسترش سرطان نداشته باشند، حدود 85 درصد شانس بقا تا 10 سال پس از انجام پروستات رادیکال را خواهند داشت.

چه انتظاراتی می توان بعد از انجام پروستاتکتومی رادیکال داشت؟

بیشتر افراد پس از انجام پروستات رادیکال ممکن است به مدت 1 تا 3 روز در بیمارستان بستری شوند. تیم درمانی معمولاً یک کاتتر ادراری را در طول جراحی وارد بدن شخص می کنند و ممکن است در برخی موارد نیاز به استفاده از کاتتر حتی در منزل و برای چند روز تا چند هفته نیز داشته باشند. کاتتر دیگری که از طریق پوست وارد می شود نیز ممکن است لازم باشد تا چند روز پس از بازگشت به خانه نیز در جای خود باقی بماند.

به طور کلی احساس درد ناشی از انجام پروستاتکتومی رادیکال معمولاً با داروهای مسکن قابل کنترل است. همچنین ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد تا عملکرد ادراری و جنسی بتوانند به حالت طبیعی خود باز گردند.

پس از انجام جراحی پروستاتکتومی رادیکال، بیمار باید به طور منظم توسط پزشک مورد معاینه قرار گیرد تا از عدم عود سرطان اطمینان حاصل شود.

انواع پروستاتکتومی رادیکال

غده پروستات درست زیر مثانه و جلوی راست روده قرار دارد. جراحان معمولاً از دو روش برای رسیدن به پروستات و برداشتن آن در طول پروستاتکتومی رادیکال استفاده می کنند. یکی از آنها، روش سنتی است که با عنوان پروستاتکتومی باز شناخته می شود. روش دیگر معمولاً تهاجم کمتری دارد و شامل چندین برش کوچک (شکاف) و چند بخیه است. انواع مختلفی از پروستاتکتومی رادیکال وجود دارد:

جراحی های دارای تهاجم کمتر:

در پروستاتکتومی رادیکال، از دو روش کم تهاجم استفاده می شود که شامل موارد زیر هستند: 

پروستاتکتومی لاپاراسکوپیک

در روش جراحی پروستاتکتومی لاپاراسکوپی، پزشک معمولاً چندین برش کوچک روی شکم شخص ایجاد می کند. سپس ابزارهای جراحی و یک دوربین از طریق این برش ها وارد بدن می شوند و پروستاتکتومی رادیکال را از خارج از بدن هدایت می کنند. پزشک می تواند روند جراحی را روی یک مانیتور مشاهده کند.

با گذشت زمان، استفاده از این نوع روش پروستاتکتومی رواج بیشتری یافته است.

در ادامه، به برخی از مزایای انجام لاپاروسکوپی پروستاتکتومی نسبت به جراحی باز پرداخته شده است:

• درد و خونریزی کمتر
• مدت زمان بستری کمتر (معمولا بیشتر از یک روز طول نمی کشد)
• دوره بهبودی و نقاهت کمتر
• مدت زمان کمتر استفاده از کاتتر در مثانه 

انجمن سرطان آمریکا معتقد است که میزان عوارض جانبی جدی ناشی از انجام پروستاتکتومی رادیکال لاپاروسکوپی (مانند مشکلات نعوظ و احتباس ادرار) تقریباً مشابه عوارض جانبی پروستاتکتومی باز است. در صورتی که پس از انجام لاپاراسکوپی، بی اختیاری ادرار یا عدم کنترل مثانه ایجاد شود، ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد تا بهبود یابد.

برای مقایسه عوارض جانبی و احتمال عود سرطان پروستات در روش های پروستاتکتومی باز و پروستاتکتومی لاپاروسکوپی، نیاز به انجام مطالعات بیشتری داریم. موفقیت آمیز بودن هر کدام از روش ها، به طور کلی به مهارت و تجربه جراح بستگی دارد. 

پروستاتکتومی لاپاروسکوپی به کمک ربات

در این عمل جراحی، پزشک، برش‌های کوچکی را مانند پروستاتکتومی لاپاراسکوپی طبیعی در شکم بیمار ایجاد می‌کند. سپس با استفاده از سیستم روباتیک پیشرفته، جراحی را از خارج از بدن کنترل می کند.

با این تکنولوژی، پزشک می تواند از حرکات طبیعی مچ دست و صفحه نمایش سه بعدی در طول پروستاتکتومی رادیکال استفاده کند. این کار به افزایش دقت در هنگام کار با ابزار، در مقایسه با روش پروستاتکتومی رادیکال لاپاراسکوپی استاندارد، کمک می کند. اما باید در نظر داشته باشید که موفقیت آمیز بودن هر کدام از این عمل ها عمدتاً به تجربه و مهارت جراح بستگی دارند.

جراحی به کمک رباتیک، می تواند باعث درد و خونریزی کمتر، دوران نقاهت کوتاه‌تر در مقایسه با روش پروستاتکتومی باز شود. اما به نظر می رسد در عوارض جانبی جدی(مانند مشکلات ادراری و نعوظ) که پس از عمل ایجاد می شوند در مقایسه با دیگر جراحی ها تفاوتی وجود ندارد.

پروستاتکتومی باز (روش کلاسیک جراحی پروستات):

دو روش برای انجام این روش سنتی وجود دارد:

پروستاتکتومی رتروپوبیک رادیکال

پیش از جراحی، داروی بیهوشی یا بی حسی به بیمار داده می شود تا در طول عمل، بیهوش و یا نیمه پایینی بدن او بی حس باشد. سپس جراح، یک برش از ناف تا استخوان شرمگاهی ایجاد می کند. در صورتی که جراح تشخیص دهد که سرطان پروستات به غدد لنفاوی مجاور نیز گسترش یافته است، ممکن است لازم باشد برخی از این غده‌ها برداشته شوند و در حالی که بیمار هنوز بیهوش است، این غده ها برای بررسی وجود سلول‌های سرطانی به آزمایشگاه فرستاده شوند.

در صورتی که نتایج آزمایشگاه، وجود هرگونه مورد مشکوک به سرطان را تشخیص دهد، ممکن است جراح تصمیم به توقف عمل جراحی بگیرد. زیرا جراحی معمولا نمی تواند سرطان را درمان کند و برداشتن پروستات می تواند عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد. 

پروستاتکتومی پرینه رادیکال

در این جراحی که به ندرت انجام می شود، پزشک از طریق برشی که بین مقعد و کیسه بیضه ایجاد می کند به پروستات دست می یابد؛ همچنین پیش از انجام عمل، داروی بیهوشی برای بیمار تزریق می شود. پزشکان اورولوژیست، معمولاً پروستاتکتومی رادیکال پرینه را معمولا کمتر از جراحی رتروپوبیک انجام می دهند. زیرا در این جراحی، احتمال بروز اختلالات مرتبط با نعوظ بیشتر است و همچنین بروز این عارضه در خارج کردن غدد لنفاوی مجاور مشکل ایجاد می کند.

با این حال، معمولاً این کار در مدت زمانی کوتاه تر از جراحی انجام می شود. در صورتی که درباره اختلال نعوظ خود نگرانی ندارید و برداشتن غدد لنفاوی ضروری است، ممکن است پزشک این جراحی را تجویز کند. همچنین در صورت ابتلا به دیگر بیماری ها و یا مشکلات دیگری که می توانند باعث افزایش ریسک جراحی رتروپوبیک شوند، انجام این روش می تواند گزینه درمانی مناسبی باشد.

انجمن سرطان آمریکا معتقد است که در صورت انجام صحیح این عمل، پروستاتکتومی رادیکال پرینه نیز می تواند مانند جراحی رتروپوبیک به درمان بیماری کمک کند. جراحی پرینه همچنین می تواند باعث ایجاد درد کمتر و نیز بهبودی آرام تری شود.

لنفادنکتومی لگن

این درمان معمولا پیش از انجام پروستاتکتومی رادیکال انجام می شود تا نیاز به انجام جراحی به طور دقیق تر بررسی شود. در این روش جراح، غدد لنفاوی را از طریق لگن خارج می کند. پزشک همچنین برخی از گره ها را برای نمونه برداری و بررسی سلول های سرطانی به آزمایشگاه می فرستد. این گره ها می توانند نشانه ای از گسترش سرطان از پروستات به بافت های دیگر را نشان دهند.

اگر نمونه برداری، وجود سرطان را در غدد لنفاوی نشان دهد، انجام پروستاتکتومی رادیکال می تواند باعث بروز عوارض جانبی شدید بدون رفع گسترش سرطان شود. متخصص سرطان ممکن است روش های درمانی مختلفی را تجویز کند.

شما میتوانید از مرجع سرطان پروستات ایران، اطلاعات تکمیلی را در خصوص "لنفادنکتومی لگن" کسب کنید.

عوارض احتمالی جراحی پروستات:

هر نوع جراحی، عوارض احتمالی خود را دارد. عوارض احتمالی جراحی پروستات عبارتند از:

• خونریزی
• عفونت
• بی اختیاری ادراری
• اختلال نعوظ
• ناباروری

ممکن است تمام این عوارض برای همه افراد رخ ندهد. مهم است که در مورد عوارض احتمالی با پزشک خود صحبت کنید و تصمیم بگیرید که آیا جراحی برای شما مناسب است یا خیر.

آماده شدن برای جراحی پروستات:

شامل آزمایشات خون، معاینات پزشکی، تنظیم داروها و آموزش های لازم قبل از عمل

آزمایشات و معاینات قبل از جراحی:

قبل از جراحی پروستات، باید آزمایشات و معاینات مختلفی را انجام دهید تا مطمئن شوید که برای جراحی آماده هستید. این آزمایشات و معاینات شامل موارد زیر است:

• آزمایش خون: برای بررسی سلامت عمومی شما و ارزیابی عملکرد کبد و کلیه‌ها، آزمایش خون انجام می‌شود.
• آزمایش ادرار: برای بررسی عفونت ادراری و سایر مشکلات ادراری، آزمایش ادرار انجام می‌شود.
• نوار قلب: برای بررسی سلامت قلب شما، نوار قلب انجام می‌شود.
• معاینه ریه: برای بررسی سلامت ریه‌ها و تنفس شما، معاینه ریه انجام می‌شود.
• معاینه پروستات: جراح پروستات شما را معاینه می‌کند تا اندازه و شکل پروستات را بررسی کند.

تنظیم داروها:

قبل از جراحی، ممکن است لازم باشد مصرف برخی از داروها را متوقف کنید. این داروها می‌توانند شامل داروهای رقیق کننده خون، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) و مکمل‌های گیاهی باشند. حتماً با پزشک خود در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، صحبت کنید تا مشخص شود که آیا قبل از جراحی باید مصرف آنها را متوقف کنید یا خیر.

آموزش‌های لازم قبل از عمل:

قبل از جراحی، باید در مورد نحوه آماده شدن برای جراحی و نحوه مراقبت از خود بعد از جراحی آموزش ببینید. این آموزش‌ها شامل موارد زیر است:

• آماده سازی محل جراحی: باید موهای ناحیه جراحی را بتراشید و پوست خود را با صابون آنتی‌باکتریال بشویید.
• ناشتا بودن: قبل از جراحی، باید به مدت 8 تا 12 ساعت ناشتا باشید.
• مصرف داروها: ممکن است لازم باشد قبل از جراحی، داروهای خاصی را مصرف کنید.
• مراقبت‌های بعد از جراحی: در مورد نحوه مراقبت از زخم جراحی، نحوه کنترل درد، نحوه مصرف داروها و نحوه فعالیت بعد از جراحی آموزش خواهید دید.

نکاتی که قبل از جراحی پروستات باید بدانید:

• در مورد گزینه‌های درمانی خود با پزشک خود صحبت کنید و بهترین روش را برای خود انتخاب کنید.
• از پزشک خود در مورد عوارض احتمالی هر روش سوال کنید.
• در مورد آمادگی‌های قبل از جراحی و دوره نقاهت پس از جراحی با پزشک خود صحبت کنید.
• اگر هر گونه نگرانی یا سوالی دارید، با پزشک خود در میان بگذارید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید و به طور منظم ورزش کنید.
• سیگار را ترک کنید و از مصرف الکل خودداری کنید.
• استرس خود را مدیریت کنید.
• از کسی بخواهید که بعد از جراحی شما را به خانه ببرد و در چند روز اول از شما مراقبت کند.

مراقبت های بعد از جراحی پروستات

مراقبت‌های بعد از جراحی پروستات برای بهبودی سریع و جلوگیری از عوارض بسیار مهم است. این مراقبت‌ها بسته به نوع جراحی و توصیه‌های پزشک متفاوت است، اما به طور کلی شامل موارد زیر می‌شود:

• استراحت کافی
• نوشیدن مایعات فراوان
• مصرف داروهای تجویز شده
• کنترل علائم و عوارض احتمالی
• پیگیری منظم با پزشک

نتیجه‌گیری:

جراحی پروستات می‌تواند یک روش درمانی موثر برای بسیاری از مردان باشد. اما مهم است که قبل از تصمیم‌گیری در مورد جراحی، از انواع روش‌ها، عوارض احتمالی و گزینه‌های دیگر درمانی خود مطلع شوید. با صحبت با پزشک خود و داشتن اطلاعات کافی، می‌توانید بهترین تصمیم را برای سلامتی خود بگیرید.

پرسش های متداول