جراحی لاپاراسکوپی پروستات + روند جراحی، مزایا و عوارض

غده پروستات، بخشی کوچک اما حیاتی از سیستم تولیدمثل آقایان است. این غده مسئول تولید مایع منی بوده و نقشی اساسی در باروری ایفا می‌کند. با افزایش سن، غده پروستات ممکن است دچار بزرگ شدن شود که این امر می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی در دفع ادرار گردد. در برخی موارد، این بزرگ شدن ناشی از سرطان پروستات است. جراحی لاپاراسکوپی پروستات، روشی نوین و کم تهاجمی برای درمان این عارضه به شمار می‌رود.

در این مقاله قصد داریم به بررسی ابعاد مختلف جراحی لاپاراسکوپی پروستات بپردازیم. همراه ما باشید تا با مزایا، معایب، آمادگی‌های پیش از جراحی و روند بهبودی پس از آن آشنا شوید.

جراحی لاپاراسکوپی پروستات چیست؟

کلمه "لاپاراسکوپی" به معنی مشاهده داخل بدن با استفاده از دوربین مخصوص است. جراحی که با استفاده از این دوربین ها انجام می شود را جراحی لاپاراسکوپی، "مخرج"، "مقعدی" و یا جراحی کم تهاجم می‌نامند.

جراحی به روش سنتی نیاز به ایجاد برشی طویل در مرکز شکم و همچنین مدت زمان ریکاوری طولانی است؛ اما در جراحی لاپاراسکوپی نیازی به ایجاد چنین برش بزرگی نیست. در نتیجه، بیمار پس از جراحی درد و اسکار کمتر، ریکاوری سریع تر، و ریسک عفونت پایین تری خواهد داشت.

استفاده از لاپاراسکوپی برای برداشتن پروستات روش رایجی است. افرادی که تحت درمان با این نوع جراحی قرار می گیرند، خون ریزی کمتر، نیاز کمتر به مصرف داروهای مسکن و مدت زمان بستری کوتاه تری خواهند داشت؛ همچنین سریع تر می توانند به انجام فعالیت های روزانه خود باز گردند، سریع تر از استفاده از سوند ادراری بی نیاز می شوند (سوند ادراری لوله ای است که از طریق آلت تناسلی وارد شده و ادرار را از مثانه تخلیه می کند) و دوران ریکاوری سریع تری خواهند داشت.

لاپاراسکوپی رادیکال رباتیک، نوعی جراحی با محبوبیت روزافزون است که در آن بازوهای رباتیک حرکات دست جراح را به صورتی دقیق تر و ظریف تری تقلید و برش های کوچکی در شکم ایجاد می کنند. بنظر می رسد که اثربخشی لاپاراسکوپی در درمان سرطان پروستات به اندازه استفاده از جراحی هایی با برش های بزرگ است.

چه زمانی به جراحی لاپاراسکوپی پروستات نیاز است؟

همانطور که اشاره شد، جراحی لاپاراسکوپی پروستات برای درمان دو عارضه عمده به کار می‌رود:

• بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات (BPH): در این حالت، غده پروستات بدون اینکه سرطانی باشد، بزرگ شده و موجب انسداد مجرای ادرار می‌گردد. این انسداد می‌تواند منجر به تکرر ادرار، سوزش ادرار، احساس عدم تخلیه کامل مثانه و مشکلات دیگر شود.
• سرطان پروستات در مراحل اولیه: سرطان پروستات، شایع‌ترین سرطان در بین مردان به شمار می‌رود. جراحی لاپاراسکوپی پروستات می‌تواند در مراحل اولیه این سرطان، روشی مؤثر برای برداشتن غده پروستات و بافت‌های اطراف آن باشد.

مزایای استفاده از لاپاراسکوپی چیست؟

مانند دیگر روش های کم تهاجم، جراحی برداشتن پروستات با لاپاراسکوپی نیز مزیت های قابل توجهی نسبت به جراحی سنتی دارد که در ادامه ذکر شده است:

• ایجاد برش‌های کوچک‌تر: در جراحی لاپاراسکوپی، تنها چند برش کوچک در شکم ایجاد می‌شود، در حالی که در روش سنتی یک برش بزرگ در ناحیه پایین شکم ضروری است. این امر به کاهش درد بعد از عمل، بهبودی سریع‌تر و اسکار کمتر منجر می‌شود.
• کاهش خطر عفونت: به واسطه ایجاد برش‌های کوچک‌تر، احتمال بروز عفونت پس از جراحی لاپاراسکوپی پروستات پایین‌تر می‌آید.
• کوتاه شدن زمان بستری: لاپاراسکوپی مدت زمان بستری در بیمارستان را به یک تا دو روز کاهش می دهد. حدود 50 درصد بیماران یک روز پس از انجام جراحی مرخص می شوند. (مدت زمان بستری به سرعت ریکاوری و وسعت جراحی بستگی دارد.)
• خونریزی کمتر: میزان خونریزی در طول عمل در این جراحی بسیار کمتر است.
• بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزانه: حدود 90 درصد بیماران می توانند پس از گذشت 2 تا 3 هفته به انجام کار و فعالیت های روزانه خود ادامه دهند.
• کاهش عوارض جانبی: مشکلاتی مانند اختلال نعوظ و بی‌اختیاری ادراری که گاهی اوقات پس از جراحی سنتی بروز می‌یابند، در روش لاپاراسکوپی با احتمال کمتری همراه هستند.
• احتمال نیاز به مصرف داروهای مسکن تجویزی پس از ترخیص از بیمارستان در این روش کمتر است. بیماران معمولا فقط نیاز به مصرف استامینوفن خواهند داشت.
• در معاینه های پس از جراحی که یک هفته پس از جراحی شروع می شود، در صورت نبود علائمی مرتبط با وجود هرگونه مشکل، لوله یا سوندی که ادرار را تخلیه می کند نیز جدا خواهد شد. در برخی موارد، لازم است سوند به مدت یک هفته دیگر نیز در بدن فرد باقی بماند، که این مورد معمولا در جراحی سنتی ایجاد می شود.

آیا جراحی لاپاراسکوپی پروستات برای همه مناسب است؟

با وجود مزایای متعدد، جراحی لاپاراسکوپی پروستات ممکن است برای همه افراد مناسب نباشد. شرایط پزشکی زمینه‌ای، اندازه و وضعیت غده پروستات و همچنین مرحله سرطان (در صورت وجود) از جمله عواملی هستند که جراح در زمان تصمیم‌گیری برای روش جراحی در نظر می‌گیرد.

برای تعیین اینکه آیا جراحی لاپاراسکوپی پروستات برای شما مناسب است یا خیر، لازم است با پزشک متخصص اورولوژی (متخصص دستگاه ادراری تناسلی) مشورت کنید.

عوارض جانبی جراحی لاپاراسکوپی پروستات

تحقیقات پزشکی نشان می دهند که علائم بی اختیاری و ناتوانی جنسی برای هر دو روش جراحی کم تهاجم و جراحی سنتی یکسان است. معمولا عملکرد ادراری بیمار پس از گذشت 3 ماه به حالت عادی خود بازمی گردد. از آنجایی که این روش با هدف حفظ اعصاب انجام می شود، توانایی بیمار در ایجاد نعوظ پس از جراحی باید با جراحی سنتی قابل مقایسه باشد. مطالعات اخیر نشان می دهند که هیچ تفاوتی بین جراحی لاپاراسکوپی و نوعی جراحی باز به نام پروستاتکتومی رادیکال باز (ORP) در این زمینه وجود ندارد.

همانند هر عمل جراحی دیگری، جراحی لاپاراسکوپی پروستات نیز ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. این عوارض معمولا خفیف و گذرا هستند، اما در صورت بروز هرگونه مشکل، لازم است حتما به پزشک خود اطلاع دهید. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:

• خونریزی
• عفونت
• درد
• مشکلات ادراری
• اختلال نعوظ
• بی‌اختیاری ادراری

لازم به ذکر است که احتمال بروز عوارض جانبی در مقایسه با جراحی سنتی پایین‌تر است.

آمادگی برای جراحی

پزشک جراح با بیمار ملاقات خواهد تا به سوالات او پیش از جراحی پاسخ دهد. سوابق پزشکی بیمار مورد بررسی قرار می گیرند و پزشک، معاینه عمومی بیمار را انجام می دهد. در صورت نیاز به تخلیه روده، داروی مسهل برای بیمار تجویز می شود تا عصر روز پیش از جراحی مصرف نماید.

از تمام بیماران نمونه خونی گرفته می شود. با توجه به سن و وضعیت سلامت عمومی بیمار، الکتروکاردیوگرام (نوار قلب)، سونوگرافی (رادیوگرافی) از سینه، آزمایش های عملکرد ریه و آزمایش های دیگری برای بررسی توانایی بدن فرد در کنار آمدن با استرس جراحی انجام خواهد شد.

در نهایت، متخصص بیهوشی بیمار را ملاقات خواهد کرد تا درباره نوع بیهوشی که برای جراحی انجام خواهد شد با او گفت‌وگو کند.  همچنین اطلاعاتی درباره کنترل درد پس از جراحی، که می تواند شامل استفاده از پمپ بی حسی کنترل شده توسط بیمار (PCA) نیز باشد، در اختیار بیمار گذاشته می شود.

آنچه در طی جراحی اتفاق می‌افتد

پزشک جراح، سوزن کوچکی را از قسمت زیر ناف بیمار به داخل حفره شکمی فرو می کند. سوزن به لوله ی کوچکی وصل است که کربن دی اکسید را به داخل شکم می فرستد. این کار باعث بالا رفتن دیواره شکمی می شود تا جراح هنگام قرار گرفتن لاپاراسکوپ در محل مورد نظر، دید بهتری داشته باشد.

سپس برش کوچکی نزدیک ناف بیمار ایجاد می شود و لاپاراسکوپ از طریق این برش وارد بدن و به دوربین وصل می شود. تصویری که جراح در لاپاراسکوپ می بیند در مانیتورهایی که در نزدیکی تخت جراحی نصب شده اند نیز نشان داده می شود.

پیش از جراحی، پزشک نگاه دقیق‌تری به حفره شکمی بیمار می اندازد تا مطمئن شود که جراحی لاپاراسکوپی برای فرد بی خطر است. در صورتی که پزشک متوجه وجود هرگونه بافت اسکار، عفونت، یا بیماری شکمی شود، جراحی انجام نخواهد شد.

در صورتی که جراح معتقد باشد که این جراحی برای بیمار بی خطر است، برش های کوچک بیشتری ایجاد می شوند تا جراح به حفره شکمی دسترسی داشته باشد. در صورت لزوم، یکی از این برش ها بزرگتر می شود تا غدد لنفاوی لگنی برداشته شود.

آنچه پس از جراحی اتفاق می‌افتد

پس از جراحی، بیمار در ابتدا باید رژیم مایعات داشته باشد؛ اما کم کم می تواند غذاهای جامد نیز مصرف کند. پس از ترخیص از بیمارستان، بیمار باید در منزل رژیم غذایی شامل غذاهای نرم داشته باشد، به این معنی که میوه یا سبزیجات خام نباید مصرف کند. متخصص تغذیه می تواند دستورالعمل های ویژه بیشتری را در اختیار بیمار قرار دهد.

احتمال ایجاد حالت تهوع و استفراغ وجود دارد زیرا روده ها در طول بیهوشی و جراحی به طور موقت غیرفعال شده اند. پزشک داروهایی را برای تسکین این عوارض تجویز خواهد کرد و این عوارض طی چند روز پس از جراحی بهبود خواهند یافت.

همچنین پزشک توصیه خواهد کرد که از روز اول پس از جراحی، بیمار تا جای ممکن از رختخواب خارج شود و پیاده روی کند. باید به تدریج پس از مراجعه به منزل، بیمار فعالیت خود را افزایش دهد. بیمار تا 6 هفته پس از جراحی نباید اجسام با وزن بالای 13.5 کیلوگرم را بلند کند و یا هل دهد؛ همچنین باید از انجام ورزش های شکمی مانند دراز-نشست خودداری شود.

خودمراقبتی پس از جراحی

برای افزایش سرعت ریکاوری پس از سرطان پروستات، می توان برخی اقدامات خودمراقبتی را در منزل انجام داد. توجه کنید که این دستورالعمل ها کلی نیستند و برای همه بیماران قابل انجام نمی باشند. برای مراقبت پس از درمان، از دستورات پزشک خود پیروی کنید.

• تکه های کوچکی از چسب بخیه به نام استری-استریپس، در صورت استفاده، بر روی محل برش باقی می ماند و 10 تا 14 روز بعد از جراحی برداشته می شوند. محل برش باید تا یک هفته پس از جراحی خشک و تمیز نگه داشته شود. درباره زمان انجام استحمام از پزشک خود بپرسید. تا زمان مشخص شده توسط پزشک، از شنا کردن خودداری شود.
• پس از جراحی، برای کاهش درد برای بیمار مسکن تجویز می شود. می توان طبق تجویز پزشک از استامینوفن 500 استفاده کرد. از مصرف آسپیرین و فرآورده های دارای آسپیرین تا 3 روز ابتدایی پس از جراحی خودداری شود.
• رنگ ناحیه جراحی ممکن است پس از جراحی کبود باشد که طی چند روز از بین می رود. بروز بی حسی، گزگز، یا احساس ناراحتی نیز طبیعی است.
• پیش از انجام هر گونه فعالیت جسمانی با پزشک خود مشورت کنید.
• بیشتر افراد می توانند با گذشت 10 تا 14 روز از جراحی، رانندگی کنند. در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.
• درباره زمان از سرگیری رابطه جنسی از پزشک خود بپرسید.

چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر در منزل، با پزشک خود تماس بگیرید:

• تب بالاتر از 38.3 درجه سانتیگراد
• افزایش درد با وجود مصرف مسکن
• مشکلاتی در ادرار همچون ناتوانی در دفع ادرار، احساس درد در هنگام دفع ادرار، مشاهده خون در ادرار (در شرایط غیر طبیعی)، و یا تکرر ادرار

نتیجه‌گیری

جراحی لاپاراسکوپی پروستات، روشی ایمن و موثر برای درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات و سرطان پروستات در مراحل اولیه به شمار می‌رود. این روش نسبت به جراحی سنتی از مزایای متعددی همچون درد کمتر، خونریزی کمتر، بهبودی سریع‌تر و اسکار کمتر برخوردار است. با این حال، تصمیم‌گیری نهایی در خصوص نوع جراحی بر عهده پزشک متخصص و با در نظر گرفتن شرایط بیمار صورت می‌گیرد.

پرسش های متداول