خطرات و عوارض جانبی جراحی سرطان پروستات + کاهش خطر و بهبودی

سرطان پروستات یکی از بیماری‌های شایع در مردان است. در صورت تشخیص سرطان پروستات، جراحی یکی از روش‌های درمانی است که ممکن است انجام شود. آگاهی از خطرات و عوارض جانبی جراحی سرطان پروستات، به شما کمک می‌کند تا با آمادگی و روحیه‌ای قوی‌تر با آنها روبرو شوید. در این مقاله به بررسی انواع جراحی، عوارض جانبی هر کدام و راهکارهای مدیریت آنها می پردازیم.

سه نوع جراحی پروستات وجود دارد: پروستاتکتومی رادیکال، برداشتن پروستات از طریق پیشابراه (TURP) و لنفادنکتومی لگن.

شما میتوانید از مرجع سرطان پروستات ایران، اطلاعات تکمیلی را در خصوص "انواع روش های جراحی سرطان پروستات" کسب کنید.

چه عواملی در بروز عوارض جانبی جراحی سرطان پروستات نقش دارند؟

شدت و نوع عوارض جانبی ناشی از جراحی پروستات به چند عامل بستگی دارد:

• مراحل پیشرفت سرطان: در مراحل ابتدایی، عوارض جانبی معمولا خفیف‌تر هستند، در حالی‌که در مراحل پیشرفته، احتمال بروز عوارض جدی‌تر افزایش می‌یابد.
• نوع و تکنیک جراحی: روش‌های جراحی کم تهاجمی مانند جراحی لاپاروسکوپی یا رباتیک، عوارض جانبی کمتری نسبت به جراحی باز سنتی دارند.
• سن و شرایط سلامتی بیمار: هرچه سن بیمار بالاتر باشد و شرایط سلامتی او پیچیده‌تر باشد، احتمال بروز عوارض جانبی افزایش می‌یابد.

خطرات و عوارض جانبی پروستاتکتومی رادیکال:

پروستاتکتومی رادیکال یک عمل جراحی برای برداشتن کامل غده پروستات و برخی از بافت های اطراف آن است. این عمل برای درمان سرطان پروستات انجام می شود. برداشتن پروستات عوارض جانبی نیز دارد. هیچ یک از این عوارض جانبی باعث کاهش طول بقا نمی شوند اما می توانند زندگی روزمره او را تحت تاثیر قرار دهند. در صورت گسترش سرطان به خارج از پروستات، ممکن است انجام پروستاتکتومی رادیکال مناسب نباشد.

پروستاتکتومی رادیکال عوارضی را به همراه دارد. این عوارض شامل موارد زیر هستند:

• خونریزی: خونریزی در حین یا بعد از عمل ممکن است رخ دهد.
• آسیب به اندام های مجاور، مانند روده و اعصاب
• لخته شدن خون: لخته شدن خون در رگ های پا یا لگن می تواند ایجاد شود.
• عفونت: عفونت در محل برش یا در داخل بدن می تواند ایجاد شود.
• آسیب به اعصاب: ممکن است اعصاب در حین جراحی آسیب ببینند که می تواند منجر به بی حسی یا درد در پاها شود.
• اختلال در تولید ادرار: برخی از افراد پس از عمل دچار اختلال در تولید ادرار می شوند و این مشکل می تواند به تدریج و یا به طور ناگهانی اتفاق بیفتد.
• بی اختیاری ادراری: پس از جراحی، بیشتر افراد در کنترل مثانه خود دچار مشکل می شوند. برخی از افراد نیز ممکن است دچار بی اختیاری استرسی ادرار شوند که به معنای نشت چند قطره ادرار در حین ورزش، سرفه یا عطسه است. برخی دیگر ممکن است نیاز به استفاده از پدها یا شلوارهای جاذب داشته باشند، اگرچه معمولاً این عارضه با گذشت زمان بهبود می یابد.
• اختلال نعوظ: ممکن است در نعوظ یا حفظ نعوظ مشکل داشته باشید.
• ناباروری: پروستات در تولید مایع منی نیز نقش دارد. در نتیجه، پس برداشتن آن فرد قادر به انزال یا باروری از طریق رابطه جنسی نخواهد بود.
• ارگاسم خشک: پس از جراحی، فرد دچار "ارگاسم خشک" می شود که احساس ارگاسم بدون انزال است.
• فتق: ضعیف شدن عضلات شکم و لگن می‌تواند منجر به بروز فتق به خصوص در ناحیه کشاله ران و محل بخیه شود.
• تورم در پاها: تغییر عملکرد گره های لنفاوی در نتیجه جراحی می‌تواند باعث تغییر گردش مایعات در پا و در نتیجه تورم آن شود.

افرادی که قصد انجام پروستاتکتومی رادیکال را دارند می توانند پیش از انجام آن، اسپرم‌های خود را برای درمان باروری ذخیره کنند.

شایع ترین عوارض جانبی برای این درمان، بی اختیاری ادرار و اختلال نعوظ می‌باشد. جراحان سعی می کنند اعصابی را که نعوظ را کنترل می کنند سالم نگه دارند، اما این کار همیشه ممکن نیست. حتی اگر جراح بتواند اعصاب را سالم نگه دارد، ممکن است افرادی همچنان در ایجاد و حفظ نعوظ بعد از انجام پروستاتکتومی دچار اختلال شوند.

عوارض جانبی نادر:

• تنگی مجرای ادرار: مجرای ادراری ممکن است باریک شود و باعث انسداد ادرار شود.
• آسیب به مثانه: مثانه ممکن است در حین جراحی آسیب ببیند.
• فیستول: سوراخی بین مثانه و رکتوم ایجاد می شود.
• لنف ادم: تورم پاها به دلیل انسداد سیستم لنفاوی

برخی از عوارض جانبی، موقتی هستند و در هنگام بروز، قابل درمان می باشند. به عنوان مثال، بی اختیاری ادرار پس از برداشتن پروستات معمولاً در عرض ۲ ماه برطرف می شود. اعصابی که بر نعوظ و احساسات آلت تناسلی تأثیر می گذارند نیز معمولاً طی ۶ ماه تا ۱ سال بهبود می یابند. همچنین تکنیک‌های جراحی برای حفظ اعصاب وجود دارند که تلاش می‌کنند ناتوانی جنسی یا از دست دادن تمایلات جنسی را به حداقل برسانند.

عوامل خطر ساز در پروستاتکتومی رادیکال:

• سن بالا
• سابقه خونریزی
• مصرف داروهای ضد انعقاد خون
• مشکلات قلبی عروقی
• دیابت
• چاقی

کاهش خطرات پروستاتکتومی رادیکال:

• انجام آزمایشات و معاینات قبل از عمل
• انتخاب جراح باتجربه
• مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
• رعایت دستورالعمل های مراقبت بعد از عمل
• انجام جراحی روباتیک به جای جراحی های مرسوم در صورت صلاحدید پزشک

بهبود عوارض جانبی پروستاتکتومی رادیکال:

• بستری شدن در بیمارستان به طور معمول 3 تا 5 روز است.
• بهبودی کامل ممکن است 6 تا 8 هفته طول بکشد.
• سوند ادراری به مدت 1 تا 3 روز بعد از عمل در مجرای ادراری قرار داده می شود.
• مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک برای کنترل درد و عفونت ضروری است.
• فیزیوتراپی می تواند به بهبودی کنترل ادراری و نعوظ کمک کند.
• فعالیت بدنی مناسب و رژیم غذایی سالم به بهبودی سریع تر کمک می کند.

خطرات و عوارض جانبی برداشتن پروستات از طریق پیشابراه (TURP)

TURP یا تراشیدن پروستات از راه مجرای ادراری، یک عمل جراحی برای برداشتن بخش داخلی غده پروستات از طریق مجرای ادراری است. این عمل برای درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) انجام می‌شود که می‌تواند باعث انسداد مجرای ادراری و مشکلاتی در دفع ادرار شود.

عوارض جانبی احتمالی TURP شامل موارد زیر هستند:

• انزال معکوس: این عارضه هنگامی اتفاق می افتد که منی به جای خروج از آلت تناسلی به داخل مثانه وارد می شود. این مورد، شایع ترین عارضه جانبی TURP است که پس از 90٪ از عمل ها رخ می دهد. افرادی که دارای انزال رتروگراد هستند، ارگاسم متفاوتی با دیگر افراد خواهند داشت و ممکن است توانایی تولید مثل از طریق رابطه جنسی را نداشته باشند. استفاده از بانک اسپرم یک گزینه درمانی مناسب برای مقابله با این عارضه جانبی است.
• اختلال نعوظ: حدود 10 درصد از افراد، پس از انجام TURP، توانایی ایجاد یا حفظ نعوظ را از دست می دهند.
• بی اختیاری ادرار: بسیاری از افراد پس از انجام TURP دچار بی اختیاری ادرار می شوند. این عارضه باعث ایجاد احساس شدید دفع ادرار می شود و در صورت عدم امکان دفع ادرار، کنترل مثانه را از دست خواهند داد.
• خونریزی: خونریزی در ادرار یا لخته شدن خون در مثانه می تواند رخ دهد.
• سوزش ادرار: ممکن است در حین ادرار احساس سوزش یا درد داشته باشید.
• تکرر ادرار: ممکن است نیاز به ادرار کردن بیشتر از حد معمول داشته باشید.

عوارض جانبی نادر:

• عفونت: عفونت مجاری ادراری یا عفونت مثانه می تواند رخ دهد.
• تنگی مجرای ادراری: اگر مجرای ادراری در طول TURP آسیب ببیند و دچار اسکار شود، ممکن است این عارضه رخ دهد. این عارضه می‌تواند باعث باریک شدن مجرای ادراری شود و در نتیجه باعث ایجاد درد، فشار و کاهش جریان ادرار در هنگام دفع ادرار می شود.
• آسیب به مثانه: مثانه ممکن است در حین جراحی آسیب ببیند.
• سندرم TURP: شامل درد شدید در شکم و لگن، تهوع و استفراغ است.

عوامل خطرساز در برداشتن پروستات از طریق پیشابراه (TURP):

• سن بالا
• سابقه خونریزی
• مصرف داروهای ضد انعقاد خون
• مشکلات قلبی عروقی
• دیابت

کاهش خطرات برداشتن پروستات از طریق پیشابراه (TURP):

• انجام آزمایشات و معاینات قبل از عمل
• انتخاب جراح باتجربه
• مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
• رعایت دستورالعمل های مراقبت بعد از عمل

بهبودی پس از برداشتن پروستات از طریق پیشابراه (TURP):

• بستری شدن در بیمارستان به طور معمول 1 تا 2 روز است.
• ریکاوری کامل ممکن است 4 تا 6 هفته طول بکشد.
• سوند ادراری به مدت 1 تا 3 روز بعد از عمل در مجرای ادراری قرار داده می شود.
• مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک برای کنترل درد و عفونت ضروری است.
• فعالیت بدنی مناسب و رژیم غذایی سالم به بهبودی سریع تر کمک می کند.

خطرات و عوارض جانبی لنفادنکتومی لگن

لنفادنکتومی لگن، عمل جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی لگن است. در این روش جراح، غدد لنفاوی را از طریق لگن خارج می کند. پزشک همچنین برخی از گره ها را برای نمونه برداری و بررسی سلول های سرطانی به آزمایشگاه می فرستد. این گره ها می توانند نشانه ای از گسترش سرطان از پروستات به بافت های دیگر را نشان دهند.

اگر نمونه برداری، وجود سرطان را در غدد لنفاوی نشان دهد، انجام پروستاتکتومی رادیکال می تواند باعث بروز عوارض جانبی شدید بدون رفع گسترش سرطان شود. متخصص سرطان ممکن است روش های درمانی مختلفی را تجویز کند.

خطرات و عوارض جانبی لنفادنکتومی لگن شامل موارد زیر است:

• خونریزی: خونریزی یکی از عوارض جانبی رایج هر نوع جراحی است.
• عفونت: عفونت می تواند در محل برش یا در داخل بدن ایجاد شود.
• لخته شدن خون: لخته شدن خون می تواند در رگ های پا یا لگن ایجاد شود.
• آسیب به اعصاب: ممکن است اعصاب در حین جراحی آسیب ببینند که می تواند منجر به بی حسی یا درد در پاها شود.
• ادم لنفاوی: ادم لنفاوی تورم پاها است که می تواند به دلیل انسداد سیستم لنفاوی ایجاد شود.
• مشکلات جنسی: ممکن است در مردان، نعوظ تحت تاثیر قرار گیرند.
• مشکلات روده ای: ممکن است یبوست یا اسهال رخ دهد.
• درد مزمن: درد مزمن در لگن یا پاها می تواند از عوارض جانبی این عمل باشد.

عوامل خطرساز در لنفادنکتومی لگن:

• سن بالا
• چاقی
• سیگار کشیدن
• سابقه بیماری های قلبی عروقی
• سابقه لخته شدن خون
• دیابت

کاهش خطرات لنفادنکتومی لگن:

• ترک سیگار
• کنترل وزن
• انجام ورزش منظم
• مصرف داروهای ضد انعقاد خون (در صورت تجویز پزشک)

بهبودی پس از لنفادنکتومی لگن:

• بستری شدن در بیمارستان به طور معمول 1 تا 3 روز است.
• ریکاوری کامل ممکن است 6 تا 8 هفته طول بکشد.
• فیزیوتراپی می تواند به بهبودی و کاهش عوارض جانبی کمک کند.

نکاتی برای مراقبت بعد از عمل:

• مراقبت از محل برش
• مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
• کنترل درد
• فعالیت بدنی مناسب
• رژیم غذایی سالم
• پیگیری منظم با پزشک

این درمان معمولا پیش از انجام پروستاتکتومی رادیکال انجام می شود تا نیاز به انجام جراحی به طور دقیق تر بررسی شود.

چشم انداز کلی در جراحی سرطان پروستات

افرادی که بعد از جراحی دچار اختلال نعوظ می شوند، می توانند برای بهبودی از داروهای به خصوصی استفاده کنند.

پیش بینی روند درمانی برای افرادی که مبتلا به سرطان پروستات هستند، نتایج خوبی را به همراه دارد. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، میزان بقای نسبی 5 ساله برای افراد مبتلا به سرطان پروستات تقریباً 100 درصد است. این آمار، بستگی به گسترش سرطان به خارج از بافت پروستات دارد.

در صورت گسترش سرطان پروستات به اندام های دورتر و یا متاستاز آن، این میزان به 30 درصد کاهش می یابد.

با این حال، در بسیاری از موارد، سرطان پروستات بر کیفیت زندگی افراد تاثیر داشته است. تشخیص، علائم و جراحی می تواند بر زندگی، کار و روابط افراد تأثیر منفی بگذارد.

چه مدت می توان بدون پروستات زندگی کرد؟

اگرچه جراحی برداشتن پروستات، عوارض جانبی مختلفی دارد اما با کاهش بقا، هیچگونه ارتباطی ندارد. در واقع هیچ یک از عوارض جانبی مرتبط با برداشتن پروستات، خطرناک نیستند و در بیشتر موارد، قابل درمان نیز خواهند بود.

از آنجایی که جراحی برداشتن پروستات معمولاً به عنوان درمانی برای سرطان پروستات انجام می شود، برداشتن پروستات می تواند باعث افزایش بقا نیز شود.

زندگی پس از برداشتن پروستات چگونه خواهد بود؟

جراحی برداشتن پروستات، یک عارضه جانبی دائمی دارد: از دست دادن توانایی باروری. پس از برداشتن پروستات، دیگر امکان تولید منی یا انزال وجود ندارد و این امر باعث می شود که اسپرم ها، توانایی خروج از بدن را از دست بدهند که عارضه ای اجتناب ناپذیر و غیر قابل درمان محسوب می شود.

دیگر عوارض جانبی بسته به پاسخ بدن فرد بیمار به جراحی، بهبودی و زندگی قبل از جراحی می توانند متفاوت باشد.

به عنوان مثال، بسیاری از عوارض جانبی جراحی برداشتن پروستات به عملکرد و حس جنسی مربوط می شود. از آنجایی که انزال پس از برداشتن پروستات دیگر امکان پذیر نیست، ارگاسم بعد از جراحی، از نوع ارگاسم خشک خواهد بود که این امر می تواند نوعی تغییر بزرگ باشد.

درمان عوارض جانبی برداشتن پروستات

درمان عوارض جانبی برداشتن پروستات به شدت بیماری بستگی دارد. پزشک، برنامه درمانی هر فرد را با توجه به علائم و وضعیت کلی سلامت او، تنظیم می کند.

البته همه عوارض جانبی، قابل درمان نیستند. به عنوان مثال، هیچ نوع درمانی برای ناباروری پس از برداشتن پروستات وجود ندارد. با این حال، درمان های استاندارد برای دو مورد از شایع ترین عوارض جانبی بی اختیاری ادرار و اختلال نعوظ، وجود دارد.

درمان بی اختیاری ادرار پس از برداشتن پروستات

پدها یا شلوارهای جاذب یا مهارکننده های ادراری که ادرار را از آلت تناسلی به کیسه تخلیه می کند، می توانند در کنترل علائم بی اختیاری ادراری به بیماران کمک کنند. همچنین تیم درمانی می تواند تمریناتی برای عضلات کف لگن تجویز کند تا عضلاتی که در هنگام ادرار درگیر می شوند را تقویت کنید. در موارد شدیدتر، پزشک گزینه‌های جراحی مانند قرار دادن اسفنکتر مصنوعی ادراری یا زنجیر داخلی را تجویز می کند.

• ورزش کف لگن: تمرینات کف لگن، تمرینات فیزیوتراپی هستند که می توانند دیواره های لگن را تقویت کرده و جریان ادرار را بهتر کنترل کنند.
• آموزش مثانه: یک فیزیوتراپیست می تواند با ارائه تمرینات مخصوص مثانه، به بازآموزی مثانه و کنترل بهتر آن، کمک کند.
• داروها: داروهای تجویزی می توانند به کنترل ماهیچه های مثانه کمک کنند.

درمان اختلال نعوظ پس از برداشتن پروستات

مهارکننده های فسفودی استراز نوع 5 (PDE5) داروهایی هستند که به افراد در ایجاد و حفظ نعوظ کمک می کنند. ویاگرا یک نمونه شناخته شده از این داروها است. طیف وسیعی از کرم ها، پمپ ها و ایمپلنت ها نیز می توانند در بهبود این عارضه موثر باشند. بیماران می توانند از درمان جایگزین تستوسترون نیز استفاده کنند.

• داروها: داروهای تجویزی می توانند به نعوظ کمک کنند. مصرف این داروها ممکن است پیش از عمل جراحی، شروع شود.
• تزریقات: داروهای تزریقی که اندکی قبل از فعالیت جنسی، مصرف شوند می‌توانند باعث ایجاد نعوظ شوند.
• دستگاه های وکیوم: دستگاه وکیوم یا پمپ آلت تناسلی، خون را به سمت آلت تناسلی هدایت می کند و نعوظ را ایجاد می نماید. دستگاه های وکیوم می توانند به افزایش اندازه و شکل آلت تناسلی نیز کمک کنند.
• ایمپلنت آلت تناسلی: ایمپلنت آلت تناسلی، دستگاهی است که از طریق جراحی در آلت تناسلی قرار داده می شود. این دستگاه ها ۱۰ تا ۱۵ سال عمر می کنند و می توانند راه حلی ماندگار ارائه دهند.