عوارض جانبی هورمون درمانی سرطان پروستات + کاهش خطر و بهبودی

سرطان پروستات، شایع‌ترین سرطان در میان آقایان بالای ۵۰ سال است. خوشبختانه، در بسیاری از موارد، با تشخیص به موقع و انتخاب روش درمانی مناسب، می‌توان این بیماری را کنترل و حتی درمان کرد. یکی از راه‌های مؤثر در مبارزه با سرطان پروستات، هورمون درمانی است. اما شاید این سوال ذهن شما را مشغول کرده باشد که هورمون درمانی چه عوارضی به دنبال دارد؟ در این مقاله، قصد داریم به طور مفصل و با زبانی ساده، خطرات و عوارض جانبی هورمون درمانی سرطان پروستات، نحوه کنترل و کاهش آنها را مورد بررسی قرار دهیم. با ما همراه باشید تا با آگاهی کامل، گامی محکم در راستای انتخاب بهترین روش درمانی برای خود بردارید.

علت بروز عوارض ناشی از هورمون درمانی

مانند دیگر روش های درمانی، هورمون درمانی نیز می‌تواند باعث ایجاد عوارض جانبی شود. ممکن است به نظر برسد که این درمان، با عوارض جانبی بسیاری همراه است، اما این عوارض لزوما در همه افراد ایجاد نمی شوند. هورمون درمانی باعث ایجاد عوارض جانبی مختلفی در بیماران می‌شود. برخی از افراد عوارض جانبی کمتری نسبت به دیگران خواهند داشت. عوارض جانبی، در تاثیر درمان بر بیماری نقشی ندارند.

اگر تستوسترون توسط هورمون درمانی از بین برود یا از ترشح آن جلوگیری شود، سلول های سرطانی پروستات در هر قسمت از بدن کوچک خواهند شد. اما کاهش یا متوقف کردن ترشح تستوسترون می‌تواند باعث ایجاد تغییرات دیگری در بدن نیز شود.

هورمون تستوسترون، ایجاد و رشد اندام های جنسی از جمله پروستات را کنترل می‌کند و بر نحوه تفکر و احساسات فرد تاثیر گذار است. همچنین برخی ویژگی های مردانه مانند نعوظ و قدرت عضلانی را نیز کنترل می‌کند. بنابراین وقتی ترشح تستوسترون کاهش می یابد یا با انجام هورمون درمانی متوقف می‌شود، عملکرد بدن در این بخش ها مختل می‌شود.

عوارض جانبی هورمون درمانی، به دلیل کاهش سطح تستوسترون ایجاد می شوند. عوارض جانبی معمولا تا زمانی که فرد تحت هورمون درمانی قرار دارد، ادامه خواهند داشت. در صورت توقف هورمون درمانی، سطح تستوسترون به تدریج دوباره افزایش می یابد و در نتیجه برخی از عوارض جانبی نیز کاهش خواهند یافت. همه عوارض جانبی، به محض اتمام هورمون درمانی متوقف نمی شوند - ممکن است چندین ماه طول بکشد تا این عوارض بهبود یابند.

جراحی برداشتن بیضه (ارکیدکتومی) قابل برگشت نیست، بنابراین عوارض جانبی که در نتیجه اين درمان ایجاد می شوند، دائمی هستند. اما روش های درمانی وجود دارند که می‌توان با استفاده از آنها به کاهش یا کنترل برخی از عوارض جانبی کمک کرد.

عوارض جانبی هورمون درمانی سرطان پروستات

عوارض جسمانی هورمون درمانی سرطان پروستات می توانند بر زندگی روزانه فرد تاثیر بگذارند. درمان سرطان به روش های مختلفی افراد را درگیر می کند بنابراین ممکن است یک بیمار همه عوارض جانبی را نداشته باشد. از جمله این عوارض جانبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گرگرفتگی
• از بین رفتن تراکم استخوان و یا مواد معدنی داخل استخوان ها
• پوکی استخوان که می تواند باعث شکستگی یا ترک استخوان ها شود
• تحلیل توده عضلات و قدرت جسمانی
• کوچک شدن بیضه ها و آلت تناسلی
• افزایش وزن
• خستگی
• تغییر سطح کلسترول (چربی خون) که باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی می شود
• تحریک پذیری پستان و رشد بافت (ژنیکوماستی)
• پایین بودن تعداد گلبول های قرمز خون (آنمی)

گرگرفتگی

گرگرفتگی یکی از عوارض جانبی رایج هورمون درمانی است و می‌تواند در بیمارانی که آگونیست های LHRH یا آنتی آندروژن مصرف می کنند ایجاد شود؛ این عارضه، مشابه گرگرفتگی است که در دوران یائسگی ایجاد می‌شود.

از هر ده بیماری که از آگونیست های LHRH استفاده می کنند، هشت نفر (80 درصد) از آنها، دچار گرگرفتگی می شوند. در برخی از بیماران، با گذشت زمان عارضه گرگرفتگی کمتر می‌شود، اما این عارضه در بیمارانی که تحت درمان با هورمون درمانی قرار دارند، تا پایان درمان باقی می‌ماند.

گرگرفتگی می‌تواند از چند ثانیه احساس گرمای بیش از حد تا چند ساعت تعریق متفاوت باشد؛ طولانی تر بودن مدت زمان این عارضه می‌تواند برای بیمار ناراحت کننده باشد. ممکن است فرد در صورت، گردن، سینه یا پشت خود احساس گرما کند. همچنین در برخی موارد، این عارضه می‌تواند با عبارت های خفیف، متوسط ​​یا شدید نیز توصیف شود.

• گرگرفتگی خفیف می‌تواند کمتر از سه دقیقه طول بکشد و ممکن است باعث ایجاد احساس گرمای بیش از حد معمول و کمی ناراحتی در فرد شود.
• گرگرفتگی متوسط ​​می‌تواند باعث ایجاد احساس گرمای بیش از حد شود. در این شرایط ممکن است بیمار عرق کند و با کم کردن لباس، می‌توان این گرما را کاهش داد.
• گرگرفتگی شدید می‌تواند باعث ایجاد احساس گرما و تعریق در فرد شود و ممکن است بیمار، نیاز به تعویض لباس یا ملافه خود نیز داشته باشد. ممکن است برخی بیماران، احساس تحریک پذیری، ناراحتی یا حتی تهوع داشته باشند.

گرگرفتگی ممکن است به طور ناگهانی و بدون علائم قبلی ایجاد شود، همچنین ممکن است در اثر عواملی مانند استرس، مصرف نوشیدنی های گرم یا تغییر درجه حرارت ایجاد شود. احتمال دارد فرد پس از آن احساس سرما، لرز یا خستگی داشته باشد. همچنین ممکن است در هنگام شب، عرق کند و در نتیجه دچار اختلال خواب و خستگی شود.

اگر گرگرفتگی خفیف باشد یا باعث ایجاد مشکل برای بیمار نشود، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. اما در صورت مشکل ساز بودن می‌توان با پزشک یا پرستار برای کنترل آن صحبت کرد.

چه اقداماتی می‌توان برای بهبود آن انجام داد؟

انجام تغییراتی در سبک زندگی، می‌تواند به بهود این عارضه کمک کند. این تغییرات شامل موارد زیر هستند:

• در صورت مصرف سیگار، بهتر است مصرف آن محدود شود. برای ترک آن، می‌توان با پزشک معالج خود صحبت کرد.
• حفظ وزن مناسب.
• نوشیدن آب به میزان کافی - روزانه حدود شش تا هشت لیوان آب مصرف شود. همچنین بهتر است مصرف نوشیدنی های الکلی و نوشیدنی های دارای کافئین مانند چای و قهوه نیز محدود شود.
• محدود کردن مصرف غذای تند
• ایجاد دمای خنک در اتاق و استفاده از پنکه
• استفاده از لباس های نخی، به خصوص در طول شب
• استفاده از ملحفه های نخی سبک. در صورت تعرق زیاد در شب، می می‌توان از یک حوله نخی در بالای ملحفه استفاده کرد تا امکان تعویض آسان تر آن وجود داشته باشد.
• استحمام با آب ولرم به جای حمام با آب داغ.

بهتر است علائمی که در این چند هفته ایجاد می شوند را یادداشت کنید. این کار می‌تواند فرد را از شرایط، نوشیدنی ها یا برخی غذاهایی که باعث بروز گرگرفتگی می شوند، آگاه کند. همچنین داشتن یک دفترچه یادداشت، در تصمیم گیری برای درمان گرگرفتگی نیز می‌تواند به بیمار کمک کند.

داروها

با مصرف برخی داروها، می‌توان علائم گرگرفتگی را بهبود بخشید و همچنین تعداد دفعات بروز آن را نیز کاهش داد. پزشک یا پرستار ممکن است دارویی به نام مدروکسی پروژسترون یا سیپروترون استات را تجویز کنند. برخی دیگر از داروها مانند گاباپنتین، ونلافاکسین و پاروکستین نیز می‌توانند در برخی موارد تجویز شوند.

این داروها نیز مانند دیگر داروها، ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی شوند. بهتر است پیش از شروع هر گونه درمان برای بهبود گرگرفتگی، با پزشک یا پرستار خود در این موارد مشورت کنید. ممکن است برخی از داروها برای افراد دارای سابقه فشار خون بالا، بیماری قلبی یا سکته مغزی یا مشکلات کبدی دارند، مناسب نباشند. با پزشک معالج یا پرستار خود در این باره صحبت کنید.

درمان های مکمل

درمان‌های مکمل در کنار درمان‌های استاندارد، (که معمولا درمان‌های معمول نامیده می‌شوند) و نه به جای آن‌ها، استفاده می‌شوند. درمان های مکمل مختلفی وجود دارند که می‌توانند به بهبود گرگرفتگی کمک کنند. این درمان ها شامل طب سوزنی، هیپنوتیزم درمانی، درمان شناختی رفتاری، داروهای گیاهی و هومیوپاتی هستند. اما شواهد مطمئنی برای بیشتر این درمان‌های مکمل وجود ندارد و برای اطلاع از عوارض و مزایای احتمالی این درمان ها، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

پیش از انجام هر گونه درمان مکمل، به پزشک خود اطلاع دهد. برخی از درمان های مکمل دارای عوارض جانبی هستند یا ممکن است در درمان سرطان اختلال ایجاد کنند. همچنین بیمار باید درمانگر درمان های مکمل خود را در مورد هر گونه درمانی که برای سرطان انجام می دهد، مطلع سازد.

اگرچه تحقیقات بیشتری برای تایید اثربخشی درمان های مکمل در همه بیماران لازم است؛ اما انجام طب سوزنی و هیپنوتیزم در بیشتر بیماران، باعث بهبود گرگرفتگی شده است.

• طب سوزنی با فرو کردن سوزن های بسیار نازک و استریل، در زیر پوست انجام می‌شود. این درمان با درد همراه نیست، اما ممکن است باعث ایجاد احساس سوزن سوزن شدن شود.
• هیپنوتیزم درمانی، روش است که در آن، فرد درمانگر با صحبت کردن، به بیمار کمک می‌کند تا به حالت خلسه برود. در این حالت، بیمار احساس آرامش زیادی خواهد داشت. درمانگر ممکن است موارد کمک کننده‌ای را به بیمار پیشنهاد کند.

بررسی های محدودی نشان داده اند که درمان شناختی رفتاری (CBT) می‌تواند به افرادی که تحت هورمون درمانی قرار دارند، در بهبود گرگرفتگی های شبانه کمک کند. CBT روشی است که به فرد کمک می‌کند عوارض را کنترل کند و به آنها با دید مثبت نگاه کند.

در داروهای گیاهی، از گیاهان یا عصاره های گیاهی استفاده می‌شود. برخی از افراد ترجیح می دهند از داروهای گیاهی مانند چای مریم گلی، روغن گل مغربی و شبدر قرمز برای بهبود گرگرفتگی خود استفاده کنند. اما هیچ مدرکی که تایید کند این داروها اثربخشی مناسبی دارند وجود ندارد. باید پیش از مصرف این داروها، با پزشک خود درباره بی خطر بودن مصرف این داروها صحبت کنید. به عنوان مثال، احتمال کمی وجود دارد که نوعی مکمل گیاهی به نام کوهوش سیاه باعث آسیب کبدی شود. این شرایط به ندرت ایجاد می‌شود اما در صورت ابتلا به بیماری کبدی یا کلیوی، بای از مصرف آن خودداری شود.

تنها برخی از داروهای گیاهی دارای مجوز هستند و کیفیت آنها نیز بسیار متفاوت است. هنگام خرید داروهای گیاهی به صورت اینترنتی، با این موارد توجه کنید. بسیاری از داروها در خارج از کشور ساخته می شوند و ممکن است کیفیت بالایی نداشته باشند.

بسیاری از شرکت ها نیز مواردی را ذکر می کنند که پایه و اساس علمی و مناسبی ندارند. ممکن است هیچ شواهد واقعی که نشان دهند این محصولات عملکرد مناسبی دارند، وجود نداشته باشد. و حتی ممکن است مصرف برخی از آنها نیز، برای سلامتی مضر باشد. باید بدانید که "طبیعی" بودن یک محصول، به معنای بی خطر بودن مصرف آن نیست. برخی از داروهای گیاهی نیز ممکن است بر سطح PSA تأثیر بگذارند و باعث ایجاد خطا در آزمایش PSA شوند.

خستگی شدید (خستگی مفرط)

هورمون درمانی برای سرطان پروستات می‌تواند باعث ایجاد خستگی مفرط شود. این عارضه تواند بر زندگی روزمره بسیاری از افراد تأثیر بگذارد. داشتن احساس خستگی می‌تواند بر سطح انرژی، انگیزه و احساسات فرد تأثیر داشته باشد. در برخی بیماران، این خستگی کاملاً ناگهانی ایجاد می‌شود، در نتیجه، بیمار باید در همه موقعیت ها مراقب بروز این احساس باشد - مثلاً در هنگام رانندگی. فرد می‌تواند با پزشک یا پرستار خود در مورد تأثیر خستگی صحبت کند. می‌توان با انجام اقداماتی، این عارضه را کنترل کرد.

خستگی همچنین می‌تواند دلایل دیگری مانند ابتلا به سرطان یا دیگر عارضه ها مانند کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون (کم خونی) یا افسردگی نیز داشته باشد.

چه اقداماتی می‌توان برای بهبود آن انجام داد؟

در برخی بیماران، احساس خستگی با گذشت زمان بهبود می یابد. همچنین ایجاد تغییراتی در سبک زندگی نیز می‌تواند به بهبود آن کمک کند، این تغییرات می‌توانند شامل موار زیر باشند:

• داشتن فعالیت بدنی
• برنامه ریزی کردن برای کارهای روزانه و داشتن اولویت بندی برای کارهای مهم، مانند رفتن به جلسات معاینه پزشکی
• برنامه ریزی کردن برای انجام فعالیت ها در زمانی که انرژی بیشتری دارید – برای مثال، اول صبح یا بعد از ظهر بعد از استراحت زمان مناسبی است.
• درمان اختلالات خواب –قبل از خواب با مطالعه کردن یا گوش دادن به موسیقی می‌توان به آرامش رسید. همچنین کاهش مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین مانند چای و قهوه نیز می‌تواند موثر باشد، زیرا این نوشیدنی ها می‌توانند باعث بیدار ماندن فرد شوند.
• داشتن رژیم غذایی متعادل
• استفاده از درمان های مکمل

ایجاد اختلالاتی در زندگی جنسی

انجام هورمون درمانی تاثیرات مختلفی بر زندگی جنسی خواهد داشت. در بیشتر موارد، این اختلالات تا زمانی که فرد تحت هورمون درمانی قرار دارد، ادامه خواهند داشت. ممکن است یک سال طول بکشد تا عملکرد جنسی پس از قطع هورمون درمانی به تدریج به حالت عادی برگردد. اما برخی از افراد پس از قطع هورمون درمانی، همچنان با این اختلالات مواجه هستند. همچنین در صورت انجام جراحی برای برداشتن بیضه (ارکیدکتومی)، عوارض جانبی آن دائمی خواهند بود.

همه بیماران، عوارض جانبی یکسانی نخواهند داشت، اما تغییرات احتمالی در زندگی جنسی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• تمایل کمتر به داشتن رابطه جنسی (کاهش میل جنسی). هورمون درمانی میل جنسی را تغییر می دهد و ممکن است باعث کاهش علاقه بیمار به رابطه جنسی شود. زیرا هورمون درمانی سطح تستوسترون را کاهش می دهد، از آنجایی که تستوسترون میل جنسی را افزایش می دهد، کاهش آن می‌تواند باعث ایجاد این تغییرات شود.
• اختلال نعوظ. هورمون درمانی می‌تواند باعث ایجاد اختلالاتی در ایجاد یا حفظ نعوظ شود که به عنوان اختلال نعوظ (ED) شناخته می‌شود. در صورت مصرف قرص ضد آندروژن به تنهایی، احتمال بروز این عارضه کمتر خواهد بود. پزشک عمومی یا پزشک معالج یا پرستار بیمارستان، می‌توانند برای این عارضه درمان مناسب را تجویز کنند.
• اختلال در انزال و ارگاسم. ممکن است بدن، در طول هورمون درمانی، مایع منی کمتری تولید کند. در این شرایط، بیمار همچنان می‌تواند ارگاسم را تجربه کند، اما ممکن است احساس متفاوتی نسبت به قبل از درمان داشته باشد. برخی از افراد، در طول انجام هورمون درمانی، ارگاسم کمتری خواهند داشت.
• تغییر در اندازه آلت تناسلی و بیضه ها. هورمون درمانی می‌تواند باعث کوتاه تر شدن آلت تناسلی شود و همچنین اندازه بیضه ها را نیز تغییر دهد. درصورت ایجاد اضافه وزن در طول هورمون درمانی، ممکن است مشاهده آلت تناسلی نیز سخت تر شود. در نتیجه در هنگام دفع ادرار ممکن است فرد با مشکل مواجه شود. در حال حاضر مشخص نیست که با توقف هورمون درمانی این اختلالات نیز بهبود می یابند یا خیر، اما تحقیقات اولیه نشان می دهند که طول آلت تناسلی ممکن است تا حدودی بهبود یابد.

چه اقداماتی می‌توان برای بهبود آن انجام داد؟

بیماران با روش های مختلفی با این عوارض کنار می آیند. کنار آمدن با بروز تغییرات در زندگی جنسی می‌تواند برای برخی از بیماران دشوارتر باشد.

صحبت کردن در مورد رابطه جنسی، افکار و احساسات، با همسر خود، می‌تواند به بیمار و همسرش کمک کند تا با بروز هر تغییری، به خوبی کنار بیایند. صحبت کردن در مورد رابطه جنسی و روابط جنسی همیشه آسان نیست، حتی برای زوج هایی که مدت طولانی با هم بوده اند. اما این کار می‌تواند افراد را به هم نزدیک‌تر کند و در هنگام بروز تغییرات و چالش‌ها، هردو نفر احساس اطمینان بیشتری داشته باشند.

اگر شخصی مجرد باشد یا بخواهد شروع به آشنایی با فردی کند، ممکن است توضیح دادن مشکلات جنسی خود مانند اختلال در نعوظ یا تغییر اندازه آلت تناسلی خود برای کسی که خیلی نمی شناسد نگران کننده و دشوار باشد. داشتن احساس ترس از طرد شدن یا نگرانی در مورد اینکه دیگران در مورد فرد چه فکری می کنند طبیعی است و باید بدانید که هرکسی نگرانی های مخصوص به خودش را دارد، چه مبتلا به سرطان باشد یا خیر.

همچنین بهتر است به یاد داشته باشید که داشتن رابطه جنسی، فقط مربوط به نعوظ یا رابطه جنسی دخولی محدود نمی‌شود. افراد می‌توانند بدون نعوظ یا انزال نیز، ارگاسم داشته باشند؛ همچنین برخی از افراد از لذت بردن شریک زندگی خود نیز لذت می برند. این به این معنی است که فقط یک راه برای داشتن رابطه جنسی یا تجربه لذت جنسی وجود ندارد – می‌توان راه های مختلف را تجربه کرد و از آنها لذت برد. راه‌های غیرجنسی دیگری نیز برای ایجاد صمیمیت وجود دارد. این کارها می‌توانند به سادگی گرفتنِ دست یا امتحان کردن فعالیت های جدید با هم باشد.

شما میتوانید از مرجع سرطان پروستات ایران، اطلاعات تکمیلی را در خصوص "اختلالات جنسی پس از درمان سرطان پروستات" کسب کنید.

افزایش وزن

برخی از افراد در زمانی که تحت هورمون درمانی قرار دارند، به خصوص در ناحیه کمر، دچار وزن اضافه می شوند. ممکن است بیمار، بلافاصله پس از شروع هورمون درمانی، متوجه شروع افزایش وزن شود. برخی از افراد، کنار آمدن با این تغییر فیزیکی را دشوار می دانند، به خصوص اگر در گذشته هیچ مشکلی با وزن خود نداشته باشند.

چه اقداماتی می‌توان برای بهبود آن انجام داد؟

داشتن فعالیت بدنی و رژیم غذایی سالم می‌تواند به فرد در حفظ وزن مناسب کمک کند. اما کم کردن وزنی که در طول هورمون درمانی اضافه می‌شود، ممکن است زمان زیادی طول بکشد. درصورت دشوار بودن کاهش وزن، بیمار می‌تواند از پزشک خود بخواهد تا یک متخصص تغذیه یا برنامه کاهش وزن به او معرفی کند. همچنین عضوی از یک گروه کاهش وزن محلی بودن نیز می‌تواند به بیمار کمک کند - گذراندن وقت با افرادی که می خواهند وزن کم کنند می‌تواند برای فرد، ایجاد انگیزه کند.

تجربه شخصی: " تغییرات کوچکی در من ایجاد شده است که باعث ایجاد تفاوت در زندگی‌ام شده است. درحال حاضر، من الگویی را در پیش گرفته ام که صبح ها برای پیاده روی بیرون می روم و با احساس سبکی نسبت به روزم، به خانه برمی گردم. در حال حاضر، مقدار کمی ورزش می کنم و دیگر مثل گذشته احساس خستگی ندارم."

از دست دادن قدرت و تحلیل عضلات

تستوسترون نقش مهمی در ساختار فیزیکی بدن دارد. در مقایسه با بدن زنان، بدن مردان معمولاً عضلات بیشتر و چربی کمتری دارد. هورمون درمانی می‌تواند باعث کاهش بافت ماهیچه ای و افزایش چربی بدن شود. این تاثیر، می‌تواند ظاهر بدن و احساس قوی بودن در فرد را تغییر دهد.

برخی از افراد، در طول هورمون درمانی درد عضلانی یا درد مفاصل را نیز تجربه می کنند. این عارضه هنگامی ایجاد می افتد که عضلات دچار تحلیل می شوند. در صورت داشتن درد در عضلات یا مفاصل، افراد می‌توانند با پزشک یا پرستار خود صحبت نمایند تا آنها راه های مناسبی برای کنترل این عارضه به آنها پیشنهاد دهند.

چه اقداماتی می‌توان برای بهبود آن انجام داد؟

انجام ورزش های مقاومتی ملایم به صورت منظم، مانند بلند کردن وزنه های سبک یا استفاده از نوارهای مقاومتی الاستیک، می‌تواند به جلوگیری از تحلیل عضلات و قوی نگه داشتن آنها کمک کند. لازم است پیش از شروع ورزش با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند متخصص فیزیوتراپیست یا یک برنامه ورزشی مناسب را به بیمار معرفی کند. درصورتی که بیمار در حرکت کردن مشکل داشته باشد، فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات ملایمی را در خانه به او بدهد.

برخی از گروه‌های پیاده‌روی وجود دارند که می‌توان با آنها همراه شد. این کار می‌تواند به افراد کمک کند تا قدرت عضلانی خود را بهبود ببخشند و همچنین با افراد جدید نیز ملاقات کنند.

اختلال در حافظه و تمرکز

در صورت انجام هورمون درمانی، ممکن است تمرکز روی برخی از کارها برای فرد دشوار باشد. در برخی بیماران، به خاطر سپردن موارد می‌تواند نسبت به گذشته سخت تر باشد. به این عارضه، مه مغزی گفته می‌شود. اما در حال حاضر مشخص نیست که علت بروز این تغییرات ناشی از هورمون درمانی است یا چیز دیگر، زیرا شواهد مطمئنی از آنها در دسترس نیست. به عنوان مثال، احساس خستگی، استرس، اضطراب یا افسردگی نیز می‌توانند بر حافظه و تمرکز تأثیر بگذارند.همچنین با بالا رفتن سن، مشکلات حافظه و تمرکز نیز می‌تواند ایجاد شود.

علت این عارضه هرچه باشد، می‌تواند باعث ایجاد احساس ناراحت کننده در فرد شود. در صورت بروز هرگونه مشکل در حافظه، با پزشک یا پرستار خود درباره آن صحبت کنید تا اقدامات مورد نیاز را به شما پیشنهاد کنند.

چه اقداماتی می‌توان برای بهبود آن انجام داد؟

رعایت کردن نکات زیر می‌تواند در بهبود این عارضه موثر باشد:

• یادداشت کردن موارد برای به خاطر سپردن.
• تمرکز کردن فقط روی انجام یک کار در یک زمان.
• دوری کردن از چیزهایی که حواس را پرت می‌کند، زمانی که باید روی یک مطلب تمرکز کنید.
• فعال نگه داشتن ذهن - برای مثال، با انجام جدول کلمات متقاطع یا پازل های دیگر.
• داشتن رژیم غذایی متعادل و داشتن فعالیت بدنی ملایم
• داشتن استراحت کافی

تورم و حساسیت پستان

انجام هورمون درمانی می‌تواند باعث تورم (ژنیکوماستی) و حساسیت در ناحیه قفسه سینه شود. این عارضه زمانی ایجاد می‌شود که سطح استروژن و تستوسترون به دلیل انجام هورمون درمانی تغییر کند. میزان تورم می‌تواند از مقدار کم تا افزایش حجم پستان ها متفاوت باشد. بروز حساسیت می‌تواند یک طرف یا هر دو طرف قفسه سینه را تحت تاثیر قرار دهد و از حساسیت خفیف تا ایجاد درد طولانی مدت متغیر باشد.

برای افرادی که قرص های ضد آندروژن (مانند بیکالوتامید) را به تنهایی مصرف می کنند، تورم و حساسیت پستان، شایع ترین عارضه جانبی است. در صورت مصرف قرص استروژن ، ممکن است بیمار دچار تورم پستان نیز شود. احتمال ابجاد این عارضه، در صورتی که فرد از آگونیست LHRH یا آنتاگونیست GnRH استفاده کند، یا جراحی برداشتن بیضه انجام داده باشد و یا به طور همزمان تحت درمان با بیش از یک نوع هورمون درمانی (هورمون درمانی ترکیبی) قرار گیرد، کمتر 47خواهد بود. بیشتر افرادی که دوز بالایی از آنتی آندروژن بیکالوتامید را برای بیش از شش ماه مصرف می کنند، دچار تورم پستان می شوند.

ایجاد اضافه وزن در طول هورمون درمانی، می‌تواند باعث بزرگتر شدن پستان ها نیز شود.

چه اقداماتی می‌توان برای بهبود آن انجام داد؟

تورم و حساس شدن پستان ها باعث می‌شود افراد، در مورد بدن خود احساس ناراحتی یا خجالت کنند. اگر فرد در طول انجام هورمون درمانی دچار اضافه وزن شود، داشتن رژیم غذایی متعادل و انجام ورزش منظم می‌تواند به کاهش وزن، به خصوص در ناحیه قفسه سینه کمک کنند.

همچنین روش های درمانی نیز وجود دارند که می‌توانند به پیشگیری یا کاهش تورم و حساسیت پستان ها کمک کنند، برخی از این روش ها شامل موارد زیر هستند:

• رادیوتراپی. در صورت مصرف طولانی مدت آنتی آندروژن ها، پزشک ممکن است درمان ناحیه پستان را با دوز کم رادیوتراپی تجویز کند. این روش، می‌تواند احتمال تورم و حساسیت پستان ها را کاهش دهد. این درمان باید در طول یک ماه پس از شروع هورمون درمانی انجام شود، زیرا در صورت انجام آن پس از بروز تورم، اثربخشی نخواهد داشت. عوارض جانبی این روش شامل قرمز شدن، تیره شدن یا تحریک شدن پوست است، اما معمولاً طی سه تا پنج هفته بهبود می یابند. همچنین ممکن است موهای پستان در ناحیه تحت درمان از بین بروند و امکان رشد مجدد آنها وجود نداشته باشد.
• قرص تاموکسیفن. این قرص را می‌توان به صورت یک بار در هفته برای پیشگیری یا درمان تورم و حساسیت پستان در افرادی که از قرص های ضد آندروژن استفاده می کنند، تجویز کرد. مصرف این قرص از رسیدن هورمون استروژن به بافت پستان جلوگیری می‌کند. اگر انجام رادیوتراپی در جلوگیری از تورم پستان موثر نباشد، می‌توان از تاموکسیفن استفاده کرد. در صورت مصرف قرص استروژن، نمی‌توان از تاموکسیفن استفاده کرد، زیرا با یکدیگر تداخل دارند و این دارو، باعث ایجاد اختلال در عملکرد استروژن می‌شود. مشخص نیست که مصرف تاموکسیفن در طولانی مدت، چه تاثیری بر دیگر درمان های هورمونی خواهد داشت. در صورت بروز گرگرفتگی، مصرف قرص تاموکسیفن می‌تواند در برخی موارد باعث تشدید این عارضه شود.
• عمل جراحي. از جراحی می‌توان برای درمان تورم پستان، با برداشتن نواحی دردناک یا متورم پستان استفاده کرد. این روش درمانی، احتمال آسیب به نوک پستان و از دست دادن حواس در آن قسمت را به همراه دارد. معمولاً تنها در صورتی این روش پیشنهاد می‌شود که دیگر درمان‌ها به کاهش تورم پستان کمک نکرده باشند. این روش، در همه مراکز درمانی انجام نمی‌شود، بنابراین باید با پزشک یا پرستار خود درباره انجام آن صحبت کنید.

شما میتوانید از مرجع سرطان پروستات ایران، اطلاعات تکمیلی را در خصوص "ورم پستان (ژنیکوماستی) در اثر هورمون درمانی سرطان پروستات " کسب کنید.

نازک شدن استخوان (پوکی استخوان)

تستوسترون به قوی نگه داشتن استخوان ها کمک می‌کند. هورمون درمانی طولانی مدت، می‌تواند باعث کاهش حجم استخوان ها شود. آگونیست های LHRH، آنتاگونیست های GnRH و جراحی برای برداشتن بیضه ها (ارکیدکتومی) همگی نیز می‌توانند این اثر را به همراه داشته باشند. این عارضه، می‌تواند در 12 ماه اول شروع درمان اتفاق بیفتد و با طولانی شدن روند درمان، ممکن است استخوان ها نیز بیشتر دچار آسیب شوند. مصرف قرص های ضد آندروژن و استروژن، به ندرت باعث نازک شدن استخوان ها می شوند.

اگر نازک شدن استخوان شدید باشد، می‌تواند باعث ابتلا به بیماری به نام پوکی استخوان شود. ابتلا به این بیماری، می‌تواند احتمال شکستگی استخوان ها را افزایش دهد.

پزشک ممکن است پیش از شروع هورمون درمانی، انجام رادیوگرافی برای بررسی وجود نواحی ضعیف استخوانی را تجویز کند. به این نوع رادیوگرافی، DEXA (جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه) یا اسکن تراکم استخوان می گویند. برخی از افراد نیز ممکن است نیاز به اسکن منظم در طول انجام هورمون درمانی داشته باشند. می‌توانید در مورد نیاز به انجام اسکن با پزشک خود صحبت کنید.

چه اقداماتی می‌توان برای بهبود آن انجام داد؟

در صورت داشتن سابقه ابتلا به پوکی استخوان، سابقه خانوادگی پوکی استخوان یا داشتن سابقه شکستگی، لازم است پیش از شروع هورمون درمانی با پزشک خود صحبت کنید. همچنین باید در مورد دیگر داروهای مصرفی خود، در صورتی که ممکن است خطر پوکی استخوان را افزایش دهند، به پزشک خود اطلاع دهد.

با انجام برخی تغییرات در سبک زندگی، می‌توان احتمال نازک شدن استخوان و ابتلا به پوکی استخوان را کاهش داد.

• مصرف کلسیم و ویتامین D فراوان

مصرف کلسیم و ویتامین D برای استحکام استخوان ها، اهمیت زیادی دارند. می‌توان کلسیم را از غذاهای لبنی (پنیر، شیر و ماست) و غذاهای غیر لبنی مانند ماهی دارای استخوان، توفو و سبزیجات دارای برگ سبز دریافت کرد. بیشتر میزان ویتامین D هنگامی که پوست در معرض نور خورشید قرار می گیرد در داخل بدن ساخته می‌شود. اما تولید ویتامین D کافی برای بدن به خصوص در فصل زمستان می‌تواند دشوار باشد. همچنین می‌توان این ویتامین را از مصرف ماهی های چرب مانند ساردین، ماهی خال مخالی و سالمون و همچنین غذاهای حاوی ویتامین D مانند مارگارین و برخی غلات صبحانه دریافت نمود. ممکن است بیمار، نیاز به مصرف مکمل های کلسیم و ویتامین D داشته باشد – در این مورد می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید.

• کاهش مصرف الکل. نوشیدن بیش از حد الکل، می‌تواند احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد. دستورالعمل ها، توصیه می کنند که افراد نباید بیش از 14 واحد الکل در هفته مصرف کنند.
• ترک سیگار. مصرف سیگار می‌تواند احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.
• داشتن فعالیت بدنی تا حد امکان. هنوز مشخص نیست آیا فعالیت بدنی می‌تواند به پیشگیری از نازک شدن استخوان ها در افرادی که تحت هورمون درمانی قرار دارند، کمک کند یا خیر. اما انجام منظم ورزش، می‌تواند به حفظ استحکام استخوان ها و پیشگیری از افتادن که باعث آسیب دیدگی و شکستگی استخوان ها شود کمک کند. پیاده‌روی، شنا و ورزش‌های مقاومتی سبک، مانند بلند کردن وزنه‌های سبک یا استفاده از نوارهای مقاومتی الاستیک، می‌تواند بسیار موثر باشد.
• حفظ وزن مناسب. افرادی که کمبود وزن دارند بیشتر در معرض نازک شدن استخوان قرار دارند.

روش های درمانی برای کنترل عارضه نازک شدن استخوان

بیس فسفونات ها، داروهایی هستند که می‌توانند برای درمان پوکی استخوان ناشی از هورمون درمانی استفاده شوند. آنها همچنین می‌توانند برای درمان ضعف استخوان ناشی از سرطانی که به استخوان ها گسترش یافته است (سرطان پروستات پیشرفته) استفاده شود.

دنوزوماب (Xgeva®) دارویی است که می‌تواند به کنترل عارضه نازک شدن استخوان ناشی از هورمون درمانی کمک کند. درصورتی که بیمار، شرایط مصرف بیس فسفونات ها را نداشته باشد و در انگلستان، ولز یا اسکاتلند زندگی کند، می‌توان از این دارو استفاده کرد.

ریزش موهای بدن

برخی از افراد، در طول انجام هورمون درمانی دچار ریزش مو می شوند دهند. این عارضه به این دلیل ایجاد می‌شود که تستوسترون در رشد موها نقش دارد. بنابراین هنگامی که تستوسترون کاهش می یابد، ممکن است فرد دچار ریزش مو شود. ریزش موی سر، به ندرت ایجاد می‌شود، اما در صورت بروز، پس از اتمام هورمون درمانی به طور مجدد رشد می کنند. برای بررسی میزان شایع بودن این عارضه، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

احتمال بروز دیگر عارضه ها

شواهد نشان می دهند که انجام هورمون درمانی، می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع 2 را افزایش دهد. همچنین برخی تحقیقات که نشان می دهند که هورمون درمانی می‌تواند احتمال لخته شدن خون و ابتلا به کم خونی را افزایش دهد. اما برای کمک به درک ارتباط بین این عوارض، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

تحقیقات نشان می دهند که هورمون درمانی می‌تواند باعث بروز موارد زیر شود:

• افزایش وزن، به ویژه در اطراف کمر
• افزایش سطح کلسترول
• اختلالات مرتبط با انسولین

بیمار باید با پزشک بیمارستان و پزشک عمومی خود در مورد انجام معاینات سلامت عمومی صحبت نماید. ممکن است لازم باشد تا وزن و فشار خون بیمار، به طور منظم بررسی شود. همچنین ممکن است برای بررسی دیابت و اندازه گیری سطح کلسترول، آزمایش خون تجویز شود. پزشک عمومی می‌تواند این معاینات را هر شش ماه یکبار تجویز کند. همچین خود بیمار نیز، می‌تواند این آزمایش ها را از پزشک عمومی درخواست کند.

اگر فرد سابقه ابتلا به بیماری های قلبی یا دیابت داشته باشد، باید قبل از شروع هورمون درمانی با پزشک خود صحبت کند. پزشک برای کنترل این عارضه، با بیمار همکاری خواهد کرد.

در حالی که احتمال ابتلا به این عارضه می‌تواند نگران کننده باشد، باید به یاد داشته باشیم که انجام هورمون باعث کنترل سرطان می‌شود و در نتیجه بقا را در بیماران افزایش می دهد.

چه اقداماتی می‌توان برای بهبود آن انجام داد؟

داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع 2 کمک کند. این سبک زندگی شامل موارد زیر است:

• داشتن رژیم غذایی سالم
• فعالیت بدنی
• محدود کردن مقدار نمک مصرفی
• ترک سیگار
• کاهش مصرف الکل

شما میتوانید از مرجع سرطان پروستات ایران، اطلاعات تکمیلی را در خصوص "اهمیت سبک زندگی در پیشگیری از سرطان پروستات" کسب کنید.

انجام هورمون درمانی می‌تواند باعث ایجاد چه احساسی در بیمار شود؟

انجام هورمون درمانی می‌تواند بر خلق و خوی فرد تأثیر بگذارد. ممکن است فرد متوجه شود که بیش از حد معمول احساساتی شده است و یا احساسات متفاوتی نسبت به قبل دارد. برخی از بیماران در این شرایط، بیشتر از قبل گریه می کنند. همچنین ممکن است بیمار، دچار نوسانات خلقی شود، مانند اشک ریختن و سپس عصبانی شدن. اطلاع از اینکه این احساسات ناشی از هورمون درمانی است می‌تواند به بیمار کمک کند.

افراد با یکدیگر متفاوت هستند - برخی از افراد از عوارض جانبی و ناراحتی ناشی از درمان متعجب می شوند. برخی دیگر علائم کمتری دارند یا آنقدر برای بروز این علائم نگران نیستند.

کنار آمدن با برخی دیگر از عوارض هورمون درمانی دشوار است. تغییرات فیزیکی، مانند افزایش وزن، یا تغییر در زندگی جنسی ، می‌تواند باعث ایجاد احساس متفاوتی در بیمار، نسبت به خودش شود. برخی از بیماران ممکن است به دلیل تشخیص بیماری و درمان آن، احساس مردانگی کمتری داشته باشند.

اگر هورمون درمانی، پس از تشخیص ابتلا به سرطان پروستات شروع شود، ممکن است بیمار، برای ابتلا به سرطان احساس ناراحتی، شوک، ترس یا عصبانیت داشته باشد. بروز این احساسات طبیعی هستند و اشکالی ندارد که بیمار چنین احساساتی داشته باشد.

برخی موارد در زندگی روزمره، مانند روابط فرد با شریک زندگی، خانواده و دوستان خود می‌توانند به دلیل انجام هورمون درمانی دچار تغییر شوند. همچنین ممکن است افراد برای انجام برخی از کارهایی که قبلا انجام می‌دادند احساس خسته بسیار زیادی داشته باشند.

برخی از افراد، خلق و خوی ضعیف، اضطراب یا افسردگی را تجربه می کنند. این عوارض می‌توانند به طور مستقیم و به دلیل انجام هورمون درمانی یا به دلیل تشخیص سرطان پروستات و یا به دلیل تأثیری که درمان بر فرد و خانواده او می گذارد، ایجاد شوند.

در صورت ضعیف شدن خلق و خو، از دست دادن علاقه نسبت به چیزهای مختلف، یا افزایش ساعت خواب یا اشتها، بیمار می‌تواند با پزشک عمومی یا پزشک معالج خود در این باره صحبت کند. این علائم، می‌توانند نشانه های ابتلا به افسردگی باشند و می‌توان با انجام برخی روش های درمانی، این عارضه را بهبود بخشید.

چه اقداماتی می‌توان برای بهبود آن انجام داد؟

برخی از افراد، راه مناسب خود را برای کنار آمدن با این عوارض پیدا می کنند و ممکن است نیازی به کمک دیگران نداشته باشند. برخی دیگر، سعی می کنند به تنهایی با آن کنار بیایند زیرا نمی خواهند در مورد مسائل مرتبط با خود، با دیگران صحبت کنند یا آنها را نگران کنند. در این شرایط، بیماران باید احساس راحتی داشته باشند و به خودشان زمان دهند تا با احساساتشان کنار بیایند.

صحبت کردن در مورد آن

در برخی موارد، صحبت کردن در مورد احساسات می‌تواند به بیمار کمک کند. در این شرایط، می‌توان با خانواده یا دوستان خود صحبت کرد. همچین، صحبت کردن با پزشک یا پرستار نیز می‌تواند به بیمار کمک کند.

صحبت کردن با افرادی که مورد مشابهی را تجربه کرده اند نیز، می‌تواند کمک کننده باشد.

مشاوره

در برخی موارد، صحبت کردن با افراد نزدیک دشوار است. برخی افراد، با افراد غریبه راحت تر صحبت می کنند. مشاوران برای گوش دادن به دیگران آموزش دیده اند و می‌توانند به افراد کمک کنند تا راه خود را برای مقابله با مسائل مختلف پیدا کنند. بسیاری از بیمارستان ها، مشاوران یا روانشناسان متخصصی دارند که در کمک به افراد مبتلا به سرطان تخصص دارند – بیماران می‌توانند از پزشک یا پرستار خود برای مراجعه به این افراد بپرسند.

ایجاد تغییر در سبک زندگی 

ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی، می‌تواند به بهبود خلق و خو و کاهش احساس افسردگی و اضطراب کمک کند. این تغییرات شامل موارد زیر هستند:

• یادگیری و انجام روش های آرامش بخشی مانند یوگا، تمرکز حواس یا گوش دادن به موسیقی
• انجام فعالیت بدنی منظم – شروع پیاده روی کوتاه و با سرعت مناسب
• تداوم انجام کار های معمولی، سرگرمی ها و فعالیت های اجتماعی که فرد از انجام آنها لذت می برد، و یا امتحان کردن چیزهای جدید - برخی از افراد، با تجربه کردن کارهای جدید احساس شادی و آرامش پیدا می کنند.

 

روش های درمان افسردگی

در صورت داشتن احساس افسردگی یا اضطراب، مصرف داروهای ضد افسردگی می‌توانند موثر باشد. در صرت مشاهده علائم افسردگی، به پزشک عمومی خود اطلاع دهید تا درمان مناسب آن را تجویز کند. پیش از شروع مصرف داروهای ضد افسردگی، باید پزشک عمومی، پزشک معالج یا پرستار خود را در مورد دیگر داروها یا درمان های مکمل مصرفی، مطلع سازید. داروهای ضد افسردگی گاهی ممکن است چند هفته طول بکشند تا اثربخشی خود را آغاز کنند. تا زمان اثربخشی دارو، می‌توانید از روش های دیگری مانند مشاوره یا مدیتیشن نیز استفاده کنید.

بیمار و شریک زندگی او

ممکن است شریک زندگی بیمار نیز، در مورد سرطان همسر خود احساس نگرانی، اضطراب یا ناراحتی کند. این احساس نگرانی، می‌تواند باعث ایجاد انزوا شود و در نتیجه، صحبت کردن درباره احساسات خود برای آنها دشوار شود. بیماران می‌توانند همراه با همسر خود از خدمات پشتیبانی استفاده کنند؛ همچنین در برخی شرایط می‌توانند به صورت جداگانه نیز، پشتیبانی دریافت کنند.

یک تجربه شخصی: "پزشکان و پرستاران همیشه از همراهی همسر بیمار با او در جلسات معاینه استقبال می کنند، پزشکان می‌توانند بیمار و همسر او را از انواع خدمات حمایتی که برای آنها مناسب است مطلع سازند.

هورمون درمانی سرطان پروستات چیست؟

سلول‌های سرطانی پروستات برای رشد و تکثیر خود، به هورمونی به نام تستوسترون وابسته هستند. هورمون درمانی با هدف کاهش سطح تستوسترون در بدن و در نتیجه، کند کردن رشد سلول‌های سرطانی انجام می‌شود. این روش درمانی به دو صورت قابل اجراست:

• کاهش تولید تستوسترون: با انجام عمل جراحی (ارکیدکتومی) یا مصرف دارو، بیضه‌ها که محل اصلی تولید تستوسترون هستند، از کار می‌افتند.
• جلوگیری از تاثیر تستوسترون: با مصرف داروهای خاصی، جلوی اتصال تستوسترون به سلول‌های سرطانی گرفته می‌شود.

چه زمانی هورمون درمانی تجویز می‌شود؟

هورمون درمانی به تنهایی یا همراه با سایر روش‌های درمانی مانند جراحی، رادیوتراپی و یا شیمی درمانی، بسته به مرحله‌ی پیشرفت سرطان، شرایط سلامتی بیمار و سایر عوامل، تجویز می‌شود. در برخی موارد، از هورمون درمانی برای کاهش خطر عود بیماری پس از درمان‌های اولیه و یا کنترل علائم سرطان پیشرفته نیز استفاده می‌شود.

هورمون درمانی چگونه انجام می‌شود؟

معاینات منظمی از جمله آزمایش‌های منظم PSA، برای بررسی اثربخشی درمان انجام خواهد شد. آزمایش PSA یک آزمایش خون ساده و روشی موثر برای بررسی سرطان است. پزشک یا پرستار، بیمار را از تعداد معاینه ها مطلع خواهند کرد – این معاینه ها، بر اساس مرحله سرطان پروستات و روش های درمانی مورد استفاده تعیین می شوند.

درمان برای بهبود سرطان

اگر سطح PSA کاهش یابد و پایین بماند، معمولاً نشان دهنده این است که درمان بهبود سرطان، موفقیت آمیز بوده است. سرعت پایین آمدن سطح PSA و میزان پایین بودن آن بستگی به درمان دارد و از بیماری به بیمار دیگر متفاوت است. پزشک یا پرستار، بروز هرگونه عوارض جانبی را در طول درمان زیر نظر خواهند داشت. در صورت بروز هرگونه تغییر یا مشاهده علائم جدید در حین هورمون درمانی، پزشک خود را مطلع سازید. اگر سطح PSA افزایش یابد، ممکن است نشانه عود سرطان باشد. در صورت عود، درمان های بیشتری باید انجام شود.

درمان برای کنترل سرطان

در صورت ابتلا به سرطان پروستات پیشرفته و کاهش سطح PSA، به این معنا است که درمان موثر بوده است. سرعت پایین آمدن سطح PSA و میزان پایین بودن آن در افراد مختلف، متفاوت است. به طور کلی، حتی پس از کاهش PSA نیز، انجام هورمون درمانی ادامه خواهد داشت. زیرا هورمون درمانی، سرطان را کنترل می‌کند و در صورت توقف آن، ممکن است سرطان سریعتر رشد کند.

علاوه بر آزمایش‌های منظم PSA، آزمایش‌های خون دیگری نیز برای بررسی اینکه آیا سرطان به دیگر قسمت‌های بدن مانند کبد، کلیه‌ها یا استخوان‌ها نیز گسترش یافته است یا خیر انجام خواهد شد. همچنین ممکن است اسکن هایی برای بررسی پاسخ دهی به درمان، انجام شود. پزشک یا پرستار، بروز هرگونه عارضه جانبی یا علائم بیمار را تحت نظر خواهند داشت. در صورت بروز هر گونه عارضه، باید آنها را مطلع کنید.

اگر سطح PSA به طور مداوم افزایش یابد، می‌تواند نشان دهنده عدم کنترل سرطان با هورمون درمانی باشد. روش های درمانی دیگری نیز وجود دارند، مانند انواع دیگر هورمون درمانی یا ترکیبی از درمان های دیگر، که می‌توان در این شرایط از آنها استفاده کرد.

شما میتوانید از مرجع سرطان پروستات ایران، اطلاعات تکمیلی را در خصوص "سطوح PSA" کسب کنید.

 

در صورت مواجهه با عوارض جانبی چه اقداماتی نیاز است؟

در صورت بروز عوارض جانبی، می‌توان از روش‌های درمانی و پشتیبانی برای کنترل عوارض جانبی استفاده کرد. اما در برخی بیماران، این عوارض جانبی از بین نمی روند و بر زندگی روزمره آنها تأثیر می گذارند. در صورت تداوم عوارض، می‌توانید با پزشک یا پرستار خود در این باره صحبت کنید. در برخی موارد، می‌توان از روش های درمانی متفاوتی استفاده کرد و یا انجام هورمون درمانی را برای مدتی متوقف کرد.

درمان عوارض جانبی هورمون تراپی سرطان پروستات

برای کنترل یا بهبود عوارض جانبی می‌توان از برخی روش ها استفاده کرد. همچنین برخی از بیماران متوجه می شوند که گذشت زمان، در بهبود عوارض جانبی یا کنترل آنها تاثیر داشته است. احتمال بروز هر یک از عوارض جانبی به نوع هورمون درمانی و مدت زمانی مصرف داروهای آن بستگی دارد. اگر هورمون درمانی همراه با درمان دیگری انجام شود، امکان بروز عوارض جانبی مرتبط با هر دو درمان وجود دارد.

پزشک با کمک بیمار می تواند بسیاری از این عوارض جانبی را درمان و یا از آنها پیشگیری کند. داروهای نسخه ای در بهبود گرگرفتگی و پوکی استخوان موثر هستند، در حالی که انجام ورزش می تواند اضافه وزن، خستگی، و تحلیل استخوان ها و توده ماهیچه ای را کاهش دهد. با این حال نمی توان استخوان تحلیل رفته را، حتی پس از توقف هورمون درمانی به حالت قبل بازگرداند.  

غربالگری تراکم معدنی استخوان، نوعی رادیوگرافی است که روشی ایمن و غیر تهاجمی برای تشخیص پوکی استخوان و پایین بودن تراکم استخوان، بررسی اثربخشی درمان، و پیش بینی ریسک شکستگی استخوان می باشد.

با استفاده از روش های زیر می توان از بروز پوکی استخوان پیشگیری کرد و یا سرعت آن را کاهش داد: 

• مصرف کلسیم و ویتامین دی: میزان مصرف روزانه توصیه شده  برای کلسیم1000-1200 میلی گرم بر اساس فرد و برای ویتامین دی  IU 800 می باشد. 
• ورزش: فعالیت جسمانی منظم به ویژه تمرین های استقامتی مانند پیاده روی تند، رقص و بالا رفتن از پله ها می تواند در پیشگیری از تحلیل استخوان ها موثر باشد. ورزش های مقاومتی مانند وزنه برداری، استخوان ها را تقویت می کند. 
• مصرف بیس فسفونات ها: بیس فسفونات ها معمولا از طریق تزریق داخل وریدی و گاهی به صورت خوراکی مصرف می شوند و می توانند پوکی استخوان ناشی از هورمون درمانی را متوقف و یا حتی فرآیند آن را معکوس کنند. 
• عدم مصرف دخانیات
• محدود کردن مصرف الکل

برای جلوگیری از رشد بافت پستان می توان رادیوتراپی انجام داد. اما این روش برای بافتی که قبلا رشد کرده موثر نیست. 

سطح تستسترون بر میل جنسی تاثیر می گذارد، بنابراین هورمون درمانی می تواند زندگی جنسی بیمار را تغییر دهد. از آنجایی که این درمان سطح تستسترون را کاهش می دهد، می تواند باعث کاهش میل به رابطه جنسی نیز شود. همچنین ممکن است بیمار برای نعوظ و یا حفظ آن دچار مشکل شود (اختلال در نعوظ). این عوارض جانبی به احتمال زیاد به محض توقف درمان از بین خواهند رفت؛ اما اگر فرد برای مدتی طولانی تحت هورمون درمانی قرار داشته باشد ممکن است این عوارض دائمی باشند. 

در بیشتر موارد، مصرف داروهای اختلال نعوظ برای افراد تحت درمان هورمونی موثر نیست. این داروها جریان خون به آلت تناسلی را افزایش می دهند ولی تاثیری در بهبود میل جنسی ندارند. 

تشخیص سرطان و درمان آن می توان بر حالات روحی و احساسی بیمار اثر بگذارد. انجام هورمون درمانی می تواند باعث ایجاد عوارض زیر شود:

• نوسانات خلقی
• افسردگی
• کاهش هوش

در صورت ایجاد هر یک از این عوارض جانبی، پزشک مصرف دارو، مراجعه به مشاوره و یا هر دو را پیشنهاد خواهد کرد. 

تحقیقات نشان می دهند که هورمون درمانی سرطان پروستات می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در حافظه کوتاه مدت، توانایی زبانی، تفکر، و تمرکز شود. البته شدت این مشکلات خفیف است. محققان هنوز در حال بررسی اثرات هورمون درمانی بر مغز هستند. 

با توقف هورمون درمانی، معمولا عوارض جانبی روحی و احساسی آن نیز بهبود می یابد. با این حال اگر بیمار برای مدت زمان زیادی تحت هورمون درمانی قرار داشته باشد ممکن است این عوارض به طور کامل برطرف نشوند. 

نکاتی برای کاهش عوارض جانبی هورمون درمانی

خوشبختانه، راهکارهایی برای کاهش شدت و مدیریت عوارض جانبی هورمون درمانی وجود دارد. در این باره با پزشک خود مشورت کنید تا:

• نوع و دوز مصرف دارو: پزشک با توجه به شرایط شما، بهترین دارو و دوز مناسب را تجویز کند.
• راهکارهای مدیریت عوارض: پزشک می‌تواند راهکارهایی برای مدیریت هر کدام از عوارض جانبی مانند داروهای ضد افسردگی، تغییرات رژیم غذایی و یا فعالیت بدنی برای تقویت استخوان‌ها، به شما پیشنهاد دهد.
• حمایت روانی: در صورت لزوم، پزشک شما را به متخصصان روانشناس یا مشاوره ارجاع می‌دهد تا از حمایت‌های روانی لازم بهره‌مند شوید.

هورمون درمانی متناوب

اگر فرد به صورت دائمی تحت هورمون درمانی باشد و عوارض جانبی آن برای او مشکل ساز شوند، می‌توان از هورمون درمانی متناوب استفاده کرد. این روش در شرایطی انجام می‌شود که سطح PSA پایین و ثابت باشد؛ در صورت تشدید علائم یا افزایش سطح PSA ، هورمون درمانی به طور مجدد شروع می‌شود. استفاده از این روش، در بهبود برخی از عوارض جانبی مانند گرگرفتگی و مشکلات جنسی موثر است و باعث می‌شود بیمار احساس بهتری داشته باشد. اما ممکن است چندین ماه طول بکشد تا این عوارض جانبی بهبود یابند و ممکن است برخی بیماران هرگز متوجه بهبود این عوارض نشوند.

برای برخی از بیماران، هورمون درمانی متناوب می‌تواند به اندازه درمان مداوم درمان سرطان پروستات موثر باشد. اما باید بدانی که این روش، برای همه مناسب نیست و در صورت انجام جراحی (ارکیدکتومی) نمی‌توان از این روش استفاده کرد.

این احتمال وجود دارد که با توقف درمان، سرطان رشد کند. بهتر است درباره مزایا و معایب انجام هورمون درمانی متناوب و مناسب بودن آن، با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید.

باید سطح PSA بیمار، هر سه ماه یک بار در زمانی که درمان متوقف شده است، اندازه گیری شود. تا زمانی که هورمون درمانی متناوب موثر است، می‌توان به استفاده از آن ادامه داد. هنگامی که نیاز به شروع مجدد درمان باشد، پزشک یا پرستار به بیمار اطلاع خواهند داد. معمولا زمانی نیاز به شروع مجدد درمان است که PSA به 10 نانوگرم در میلی لیتر برسد و یا علائم تشدید شوند. در صورت نیاز به شروع مجدد هورمون درمانی، حداقل برای سه تا شش ماه، همان نوع قبلی انجام خواهد شد.

در صورت تصمیم به توقف درمان چه اقداماتی نیاز است؟

مقابله با عوارض جانبی هورمون درمانی می‌تواند دشوار باشد و برخی از بیماران ممکن است تصمیم به توقف درمان بگیرند. برای تصمیم گیری در توقف هورمون درمانی، باید با پزشک یا پرستار خود در این باره صحبت کنید. آنها تاثیر این تصمیم بر سرطان را توضیح خواهند داد و در مورد دیگر درمان های احتمالی با او صحبت خواهند کرد.

با توقف هورمون درمانی، عوارض جانبی بلافاصله متوقف نمی شوند. ممکن است چندین ماه طول بکشد تا عوارض جانبی بهبود یابند.

نتیجه‌گیری

هورمون درمانی یکی از روش‌های مؤثر در درمان سرطان پروستات است. با آگاهی از عوارض جانبی احتمالی و راهکارهای مدیریت آن‌ها، می‌توانید با اطمینان بیشتری در خصوص این روش درمانی تصمیم بگیرید. به خاطر داشته باشید که مشاوره‌ی دقیق و مستمر با پزشک شما، نقش کلیدی در انتخاب بهترین روش درمانی و گذراندن موفقیت‌آمیز دوره‌ی درمان دارد.

پرسش های متداول