آمپول دوستاکسل در سرطان پروستات (تزریق وریدی) + عوارض

سرطان پروستات، کابوس بسیاری از آقایان بالای ۵۰ سال است. اما جای نگرانی وجود دارد؟ پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه درمان این بیماری صورت گرفته است. آمپول دوستاکسل (Docetaxel) یکی از داروهای شیمی درمانی قدرتمند به شمار می‌رود که در مبارزه با سرطان پروستات به کار گرفته می‌شود. اما این دارو چگونه عمل می‌کند و عوارض جانبی آن چیست؟ در این مقاله همراه ما باشید تا با هم به دنیای آمپول دوستاکسل سفر کنیم و ببینیم این فرشته نجات چگونه با سلول‌های سرطانی مبارزه می‌کند.

آمپول دوستاکسل چیست و چگونه عمل می کند؟

آمپول دوستاکسل با نام‌های تجاری دیگری مانند تاکسول (Taxol) نیز شناخته می‌شود. این دارو از دسته داروهای شیمی درمانی تاکسان (Taxane) است. سلول‌ها برای تقسیم و تکثیر خود به اسکلت درونی به نام «میکروتوبول» (Microtubule) نیاز دارند. میکروتوبول‌ها مانند ریل‌های قطاری هستند که مواد مورد نیاز تقسیم سلولی را حمل می‌کنند.

آمپول دوستاکسل با مهار عملکرد میکروتوبول‌ها مانع از تقسیم و تکثیر سلول‌های سرطانی می‌شود. تصور کنید ارتشی از سلول‌های سرطانی می‌خواهند برای حمله و اشغال نقاط جدید بدن تکثیر شوند. آمپول دوستاکسل با برهم زدن ریل‌های قطار (میکروتوبول‌ها)، جلوی حرکت آن‌ها و در نتیجه توقف حمله را می‌گیرد.

نام عمومی: دوستاکسل

نام های تجاری: تاکسوتر

اشکال مصرفی: محلول داخل وریدی (10 میلی گرم در میلی لیتر؛ 20 میلی گرم در میلی لیتر)

دسته دارویی: مهارکننده‌های میتوتیک

دوستاکسل برای درمان سرطان پستان، سرطان ریه، سرطان پروستات، سرطان معده و سرطان سر و گردن استفاده می شود. همچنین دوستاکسل ممکن است برای اهداف دیگری که در این راهنمای دارویی ذکر نشده است نیز استفاده شود.

آمپول دوستاکسل برای چه کسانی تجویز می‌شود؟

آمپول دوستاکسل به تنهایی برای درمان سرطان پروستات استفاده نمی‌شود. پزشک متخصص شما ممکن است این دارو را در ترکیب با داروهای دیگر شیمی درمانی مانند پردنیزولون (Prednisolone) برای آقایان مبتلا به موارد زیر تجویز کند:

• سرطان پروستات پیشرفته
• سرطان پروستات عود کننده (بعد از درمان اولیه)

عوارض جانبی دوستاکسل

با مصرف این دارو ممکن است نوعی واکنش آلرژیک کشنده یا واکنش پوستی شدید داشته باشید. در صورت بروز علائم واکنش آلرژیک مانند کهیر، سوزش چشم، درد پوست، راش پوستی قرمز یا بنفش همراه با تاول و پوسته پوسته شدن، تب، گلودرد، خس خس سینه، تنگی قفسه سینه، مشکلات تنفسی؛ احساس اینکه ممکن است بیهوش شوید؛ تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.

ممکن است در روده های خود تورم داشته باشید که می تواند باعث مرگ سریع شود. بنابراین در صورت بروز درد یا حساسیت به معده، اسهال یا تب، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.

برخی از عوارض جانبی ممکن است در طول تزریق اتفاق بیفتد. در صورت بروز سرگیجه یا مشکلات تنفسی یا ضربان قلب سریع یا نامنظم به پزشک خود اطلاع دهید.

همچنین در صورت بروز موارد زیر فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:

• درد، سوزش، تحریک، یا تغییرات پوستی در محل تزریق
• مشکلات بینایی ناگهانی از جمله تاری دید یا از دست دادن بینایی
• قرمزی یا تورم در بازوها یا پاها
• راش پوستی، قرمزی، تاول، لایه برداری، خونریزی، یا برجستگی های کوچک قرمز یا سفید حاوی چرک
• بی حسی، سوزش، یا گزگز در دست یا پا
• ضعف عضلانی در بازوها، پاها، کف پاها یا دست ها
• تورم، افزایش وزن سریع، تنگی نفس
• علائم تجزیه سلول های تومور مانند ضعف، گرفتگی عضلات، تهوع، استفراغ، اسهال، ضربان قلب سریع یا آهسته، گزگز در اطراف دهان
• علائم احساس مستی مانند گیجی، تلو تلو خوردن، خواب آلودگی شدید
• مشکلات کبدی مانند درد بالای معده، از دست دادن اشتها، ادرار تیره، مدفوع سفید یا کمرنگ، یرقان (زرد شدن پوست یا چشم)
• علائم کاهش سلول های خونی مانند تب، لرز، خستگی، زخم های دهان، زخم های پوستی، کبودی آسان، خونریزی غیر معمول، پوست رنگ پریده، سردی دست ها و پاها، احساس سبکی سر

بروز عوارض جانبی ممکن است در افراد مسن بیشتر باشد.

همچنین در صورت بروز عوارض جانبی خاص یا نادر، ممکن است درمان سرطان به تعویق بیفتد یا برای همیشه قطع شود.

عوارض جانبی رایج دوستاکسل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عکس العمل های آلرژیتیک
• آسیب بافتی (در صورت نشت دوستاکسل به بافت)
• تورم، گرما، حساسیت، قرمزی، خشکی یا تیره شدن پوست در محل تزریق
• کاهش سلول های خونی، عفونت ها
• زخم دهان یا لب، تغییر حس چشایی
• تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها
• یبوست، اسهال
• احساس تنگی نفس
• قرمزی چشم، آبریزش چشم
• احساس ضعف یا خستگی
• تورم در دست ها، پاها یا صورت
• درد عضلانی یا مفصلی
• ریزش مو (ممکن است در برخی موارد دائمی باشد)
• تغییرات ناخن دست یا پا

البته این موارد لیست کاملی از عوارض جانبی نیست و ممکن است موارد دیگری نیز اتفاق بیفتد. با این حال برای مشاوره پزشکی و کسب اطلاعات بیشتر در مورد عوارض جانبی این دارو به پزشک خود مراجعه کنید.

موارد احتیاطی

دوستاکسل می تواند عوارض جانبی شدیدی از جمله مرگ به خصوص در صورت مصرف دوزهای بالا، ابتلا به بیماری کبدی، ابتلا به سرطان ریه سلولی غیر کوچک یا در صورت درمان با شیمی درمانی حاوی پلاتین (سیس پلاتین، کربوپلاتین، اگزالی پلاتین) در گذشته را ایجاد کند.

بنابراین ممکن است نوعی واکنش آلرژیک کشنده داشته باشید. بنابراین در صورت بروز کهیر، راش پوستی قرمز، مشکلات تنفسی یا تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو، فوراً از کمک پزشکی اورژانسی استفاده کنید.

همچنین ممکن است در روده های خود تورم داشته باشید که می تواند باعث بروز مرگ سریع شود. بنابراین در صورت بروز درد یا حساسیت به معده، اسهال یا تب، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

ممکن است برای جلوگیری از احتباس مایعات داروهای استروئیدی تجویز می شود. پس در صورت بروز تورم در ساق پا، افزایش سریع وزن یا تنگی نفس، به پزشک خود اطلاع دهید.

نحوه مصرف آمپول دوستاکسل

آمپول دوستاکسل به صورت تزریق وریدی (داخل رگ) و توسط پرستار یا پزشک متخصص در بیمارستان تجویز می‌شود. دوز مصرفی و تعداد دفعات تزریق بر اساس شرایط بیمار و مرحله پیشرفت بیماری توسط پزشک تعیین می‌شود.

نکات مهم در زمان تزریق آمپول دوستاکسل:

• قبل از تزریق دارو، حتما سابقه پزشکی و سایر داروهای مصرفی خود را به پزشک اطلاع دهید.
• در صورت داشتن هرگونه عوارض جانبی در حین تزریق، فورا به پرستار یا پزشک خود اطلاع دهید.
• پس از تزریق دارو، باید به مدت چند ساعت تحت نظر پزشک قرار بگیرید.

قبل از مصرف این دارو

در صورت ابتلا به موارد زیر نباید دوستاکسل دریافت کنید:

• تعداد کم گلبول های سفید خون (WBC)
• سابقه واکنش آلرژیک شدید به دوستاکسل یا هر دارویی که حاوی پلی سوربات 80 باشد

پزشک خود را در مورد سابقه سلامتی و پزشکی کامل خود و تمام داروهایی که استفاده کرده اید، مطلع سازید. دوستاکسل می تواند عوارض جانبی شدیدی از جمله مرگ ایجاد کند، به خصوص در صورت:

• دریافت دوزهای بالا.
• ابتلا به بیماری کبدی
• ابتلا به سرطان ریه سلول غیر کوچک و یا اینکه در گذشته با شیمی درمانی حاوی پلاتین (سیس پلاتین، کربوپلاتین، اگزالی پلاتین) تحت درمان قرار گرفته اید.

در صورت وجود سابقه بیماری های زیر به پزشک خود اطلاع دهید:

• بیماری کبد
• بیماری قلبی
• سندرم لیز تومور (تجزیه سریع سلول های سرطانی)
• احتباس مایع
• مصرف الکل 

استفاده از دوستاکسل ممکن است خطر ابتلا به انواع دیگر سرطان (مانند لوسمی، لنفوم غیر هوچکین یا سرطان کلیه) را افزایش دهد. همچنین این خطر ممکن است برای چندین ماه یا چندین سال پس از دریافت دوستاکسل ادامه یابد. از پزشک خود در مورد خطر خاص خود سوال کنید.

در صورتی که مادر یا پدر از این دارو استفاده کنند، دوستاکسل می تواند به جنین آسیب برساند یا باعث نقص مادرزادی شود.

• اگر زن هستید، در صورت بارداری از دوستاکسل استفاده نکنید. همچنین ممکن است لازم باشد قبل از شروع این درمان نتیجه آزمایش بارداری منفی باشد. در حین استفاده از این دارو و حداقل 6 ماه پس از مصرف آخرین دوز، از روش های موثر کنترل بارداری برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید.
• اگر مرد هستید و شریک جنسی شما توانایی باردار شدن را دارد، در حین  مصرف این دارو از روش های موثر کنترل بارداری استفاده کنید و به مدت حداقل 3 ماه پس از مصرف آخرین دوز دارو، مصرف داروی ضد بارداری را ادامه دهید.
• اگر در زمانی که مادر یا پدر از دوستاکسل استفاده می کنند، بارداری اتفاق افتاد، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

با این حال در حین استفاده از این دارو ممکن است در فرایند تولید اسپرم اختلال ایجاد شود. شما همچنان باید برای جلوگیری از بارداری از روش های کنترل بارداری استفاده کنید زیرا این دارو می تواند به جنین آسیب برساند.

در حین استفاده از این دارو و حداقل تا 1 هفته پس از مصرف آخرین دوز از شیر دادن خودداری کنید.

دوستاکسل چگونه تجویز می شود؟

دوستاکسل به صورت تزریق داخل ورید تجویز می شود و این کار باید توسط یک پرستار یا پزشک انجام شود.

اگر دوستاکسل در طول تزریق IV به پوست وارد شود، می تواند مضر و خطرناک باشد. بنابراین اگر این اتفاق افتاد، بلافاصله آن قسمت از پوست را با آب و صابون بشویید. همچنین اگر هنگام تزریق دوستاکسل در اطراف سوزن IV احساس سوزش، درد یا تورم کردید به مراقبان خود اطلاع دهید.

ممکن است برای اطمینان از اینکه این دارو اثرات مضر و خطرناک ندارد، نیاز به انجام آزمایش های پزشکی مکرر داشته باشید. زیرا درمان سرطان ممکن است بر اساس نتایج  این آزمایش ها به تعویق بیفتد. همچنین بینایی نیز در حین مصرف این دارو ممکن است نیاز به بررسی داشته باشد.

برای جلوگیری از احتباس مایعات ممکن است پزشک داروهای استروئیدی تجویز کند. در واقع استفاده از استروئید را تا زمانی که پزشک تجویز کرده است باید ادامه دهید.

توجه

به یاد داشته باشید، این دارو و سایر داروها را دور از دسترس کودکان قرار دهید، هرگز داروهای خود را با دیگران به اشتراک نگذارید و از این دارو تنها برای موارد تجویز شده استفاده کنید.

پرسش های متداول