آیا سرطان پروستات در کودکان اتفاق میفتد؟ پروستات پسران

وقتی صحبت از سرطان پروستات می‌شود، ذهن اکثر ما به سمت مردان مسن‌تر می‌رود، مگر نه؟ شنیده‌ایم که این بیماری بیشتر پدربزرگ‌ها و پدرانمان را در سنین بالا درگیر می‌کند. اما آیا تا به حال این سوال برایتان پیش آمده که سرطان پروستات در کودکان هم ممکن است اتفاق بیفتد؟ شاید شنیدن این عبارت کمی عجیب و حتی نگران‌کننده باشد. آیا واقعاً سرطان پروستات کودک یک واقعیت پزشکی است یا بیشتر شبیه یک شایعه یا سوءتفاهم به نظر می‌رسد؟

در این مقاله، می‌خواهیم به طور کامل و با زبانی ساده و خودمانی، به این سوال مهم پاسخ دهیم. با هم سفری خواهیم داشت به دنیای پزشکی تا ببینیم علم در این باره چه می‌گوید. هدف ما این است که با اطلاعات دقیق و شفاف، هرگونه ابهام یا نگرانی بی‌مورد را برطرف کنیم و نگاهی واقع‌بینانه به این موضوع داشته باشیم. پس اگر این سوال ذهن شما را هم درگیر کرده، با ما همراه باشید.

پروستات چیست و اصلاً به چه دردی می‌خورد؟

قبل از اینکه بخواهیم در مورد سرطان صحبت کنیم، بیایید اول کمی با خود پروستات آشنا شویم. پروستات یک غده کوچک، تقریباً به اندازه گردو است که فقط در بدن مردان وجود دارد. کجاست؟ درست زیر مثانه قرار گرفته و بخشی از لوله‌ای که ادرار را از مثانه به بیرون بدن منتقل می‌کند (مجرای ادرار)، از وسط آن عبور می‌کند.

وظیفه اصلی پروستات چیست؟ این غده مایعی تولید می‌کند که بخشی از مایع منی را تشکیل می‌دهد. این مایع به تغذیه و محافظت از اسپرم‌ها کمک می‌کند. حالا نکته مهم اینجاست: غده پروستات تحت تاثیر هورمون‌های مردانه، به خصوص تستوسترون، رشد می‌کند و عملکرد اصلی‌اش بعد از بلوغ شروع می‌شود. در دوران کودکی، این غده بسیار کوچک است و هنوز به طور کامل توسعه پیدا نکرده.

سرطان پروستات معمولاً سراغ چه کسانی می‌آید؟

خب، حالا که با پروستات آشنا شدیم، برگردیم سراغ سرطانش. سرطان پروستات، به طور خاص نوعی که بیشتر از همه شایع است یعنی “آدنوکارسینوما” (Adenocarcinoma)، بیماری‌ای است که عمدتاً مردان مسن را درگیر می‌کند. آمارها چه می‌گویند؟

• سن: بزرگترین عامل خطر است. خطر ابتلا به این سرطان بعد از ۵۰ سالگی به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد و بیشتر موارد در مردان بالای ۶۵ سال تشخیص داده می‌شوند. قبل از ۴۰ سالگی بسیار نادر است.
• سابقه خانوادگی: اگر پدر یا برادر شما سرطان پروستات داشته باشند، خطر ابتلای شما بیشتر می‌شود.
• ژنتیک: برخی تغییرات ژنی موروثی می‌توانند خطر را افزایش دهند.
• نژاد: مردان آفریقایی-آمریکایی بیشتر از سایر نژادها در معرض خطر ابتلا هستند و متاسفانه، احتمال مرگ ناشی از این بیماری هم در آن‌ها بیشتر است.

پس می‌بینید که تمرکز اصلی این بیماری روی سنین بالاست. آدنوکارسینومای پروستات، که از سلول‌های غده‌ای خود پروستات منشا می‌گیرد، اساساً یک بیماری مرتبط با افزایش سن محسوب می‌شود.

بالاخره پای کودکان هم به سرطان پروستات باز می‌شود یا نه؟

اینجا به سوال اصلی می‌رسیم: آیا سرطان پروستات کودکان وجود دارد؟ پاسخ کوتاه و روشن این است: بسیار، بسیار، بسیار نادر. آن نوع شایع سرطان پروستات که در مردان مسن می‌بینیم (آدنوکارسینوما)، عملاً در کودکان اتفاق نمی‌افتد. غده پروستات در کودکان هنوز به طور کامل توسعه نیافته و آن تغییرات سلولی که منجر به آدنوکارسینوما می‌شود، در این سنین رخ نمی‌دهد.

اما یک "اما"ی مهم وجود دارد!

گاهی اوقات، نوع متفاوتی از سرطان، به نام “سارکوم” (Sarcoma)، می‌تواند در ناحیه پروستات در کودکان ایجاد شود. شایع‌ترین نوع آن در این ناحیه “رابدومیوسارکوم” (Rhabdomyosarcoma) نام دارد.

تفاوت کلیدی چیست؟

این نکته خیلی مهم است:

• آدنوکارسینوما (سرطان پروستات بزرگسالان): سرطانی است که از سلول‌های غده‌ای خود پروستات منشا می‌گیرد.
• رابدومیوسارکوم (سرطان نادر کودکان در ناحیه پروستات): سرطانی است که از سلول‌های بافت نرم یا عضلانی اولیه (مزآنشیمی) که به طور طبیعی به عضلات اسکلتی تبدیل می‌شوند، منشا می‌گیرد. این سرطان می‌تواند در نقاط مختلف بدن از جمله ناحیه لگن و اطراف پروستات ایجاد شود.

بنابراین، وقتی در مورد سرطان پروستات کودک صحبت می‌کنیم، تقریباً همیشه منظورمان همین رابدومیوسارکوم است که در ناحیه پروستات اتفاق می‌افتد، نه آن سرطان پروستات شایع در بزرگسالان. این تمایز حیاتی است!

رابدومیوسارکوم پروستات در کودکان: نگاهی دقیق‌تر

بیایید کمی بیشتر با این مهمان ناخوانده نادر آشنا شویم. رابدومیوسارکوم (RMS) شایع‌ترین نوع سارکوم بافت نرم در کودکان است، اما در کل، هنوز هم یک سرطان نادر به حساب می‌آید. این سرطان می‌تواند در هر جایی از بدن که عضله اسکلتی وجود دارد یا باید وجود داشته باشد، ایجاد شود.

• محل‌های شایع: سر و گردن، دستگاه ادراری-تناسلی (مثل مثانه، ناحیه پروستات، رحم، واژن) و اندام‌ها (دست و پا).
• سن ابتلا: بیشتر در کودکان زیر ۱۰ سال دیده می‌شود، اما در نوجوانان هم ممکن است رخ دهد.
• علت: علت دقیق آن ناشناخته است، اما تصور می‌شود به دلیل تغییرات یا جهش‌های ژنتیکی در سلول‌های اولیه عضلانی در دوران جنینی رخ می‌دهد.

وقتی RMS در ناحیه پروستات ایجاد می‌شود، به آن رابدومیوسارکوم پروستات می‌گویند. باز هم تاکید می‌کنیم، این سرطان از بافت‌های اطراف یا داخل پروستات منشا می‌گیرد که قرار بوده عضله شوند، نه از سلول‌های اصلی غده پروستات.

علائم سرطان پروستات در کودکان (یا بهتر بگوییم، سارکوم ناحیه پروستات)

حالا که می‌دانیم سرطان پروستاتِ نوع بزرگسالان در کودکان رخ نمی‌دهد، پس علائم سرطان پروستات در کودکان که گاهی جستجو می‌شود، مربوط به چیست؟ این علائم در واقع مربوط به همان رابدومیوسارکوم یا سارکوم‌های نادر دیگر در ناحیه لگن و پروستات هستند.

چون تومور در ناحیه لگن و نزدیک مثانه و راست‌روده قرار دارد، علائم اغلب مربوط به فشار روی این اعضا هستند:

• مشکلات ادراری:
  • وجود خون در ادرار (هماچوری) – این یکی از علائم شایع‌تر است.
  • سختی در شروع ادرار یا جریان ضعیف ادرار.
  • نیاز مکرر به ادرار کردن.
  • درد هنگام ادرار کردن.
  • عدم توانایی در ادرار کردن (احتباس ادراری).
• مشکلات گوارشی:
  • یبوست مزمن یا شدید (به دلیل فشار تومور روی روده).
• وجود توده:
  • گاهی ممکن است یک توده در قسمت پایین شکم یا لگن قابل لمس باشد.
• درد:
  • درد در ناحیه لگن یا پایین شکم.

یک نکته بسیار مهم: آیا دیدن این علائم در کودک لزوماً به معنی سرطان است؟ قطعاً نه! بسیاری از این علائم، به خصوص مشکلات ادراری یا یبوست، در کودکان بسیار شایع هستند و دلایل بسیار ساده‌تر و خوش‌خیم‌تری دارند، مثل عفونت‌های ادراری، مشکلات ساختاری مادرزادی خفیف، یا مسائل تغذیه‌ای. اما اهمیت موضوع اینجاست که نباید این علائم را نادیده گرفت، به خصوص اگر مداوم باشند یا با علائم دیگری همراه شوند.

اگر نگران علائم فرزندتان هستید، چه کار باید بکنید؟

اولین و مهم‌ترین قدم: حفظ آرامش و مراجعه به پزشک. اگر هر کدام از علائم بالا را در فرزندتان مشاهده کردید، به خصوص اگر برای مدتی ادامه داشتند یا شدید بودند، حتماً به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید. پزشک با گرفتن شرح حال دقیق و انجام معاینه فیزیکی، می‌تواند ارزیابی اولیه را انجام دهد.

اگر پزشک به مورد مشکوکی برخورد کند، ممکن است آزمایش‌های بیشتری را درخواست دهد:

• آزمایش ادرار: برای بررسی وجود خون یا عفونت.
• سونوگرافی: اولین قدم تصویربرداری معمولاً سونوگرافی شکم و لگن است تا وجود توده یا علت مشکلات ادراری بررسی شود.
• سی‌تی اسکن (CT Scan) یا ام‌آر‌آی (MRI): اگر سونوگرافی مشکوک باشد، این روش‌های تصویربرداری دقیق‌تر می‌توانند اطلاعات بیشتری در مورد اندازه، محل و گسترش احتمالی توده بدهند.
• بیوپسی (نمونه‌برداری): اگر توده‌ای مشاهده شود، تنها راه تشخیص قطعی سرطان، گرفتن نمونه کوچکی از بافت توده (بیوپسی) و بررسی آن زیر میکروسکوپ توسط پاتولوژیست است.

به یاد داشته باشید، در اکثر قریب به اتفاق موارد، نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد که مشکل، سرطان نیست. اما پیگیری پزشکی برای رسیدن به تشخیص درست ضروری است.

تشخیص و درمان سارکوم پروستات در کودکان

اگر خدای نکرده، تشخیص رابدومیوسارکوم یا سارکوم دیگری در ناحیه پروستات تایید شود، چه اتفاقی می‌افتد؟ خبر خوب این است که پیشرفت‌های زیادی در درمان سرطان‌های کودکان حاصل شده است. درمان این نوع سرطان‌ها معمولاً توسط تیم‌های پزشکی فوق تخصصی در زمینه سرطان کودکان (انکولوژی کودکان) در بیمارستان‌های مجهز انجام می‌شود.

درمان معمولاً ترکیبی از روش‌های زیر است:

1. شیمی‌درمانی (Chemotherapy): استفاده از داروهای قوی برای کشتن سلول‌های سرطانی در سراسر بدن. این روش معمولاً اولین قدم درمانی برای کوچک کردن تومور و از بین بردن سلول‌های سرطانی پخش شده است.
2. جراحی (Surgery): پس از شیمی‌درمانی و کوچک شدن تومور، جراحان سعی می‌کنند تا حد امکان تومور باقی‌مانده را با جراحی خارج کنند. این جراحی در ناحیه لگن می‌تواند پیچیده باشد.
3. پرتودرمانی (Radiation Therapy): استفاده از اشعه با انرژی بالا برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده در محل تومور یا جلوگیری از عود آن.

انتخاب روش درمانی و ترتیب آن‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع دقیق سارکوم، اندازه و محل تومور، میزان گسترش آن (مرحله‌بندی یا Staging) و وضعیت کلی سلامت کودک.

پیش‌آگهی (شانس بهبودی) در کودکان مبتلا به رابدومیوسارکوم در سال‌های اخیر به طور قابل توجهی بهبود یافته است، به خصوص اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود.

چرا این تصور غلط درباره سرطان پروستات کودکان وجود دارد؟

شاید بپرسید پس چرا اصلاً عبارت “سرطان پروستات کودکان” گاهی به گوش می‌خورد یا در اینترنت جستجو می‌شود؟ چند دلیل می‌تواند وجود داشته باشد:

1. تشابه اسمی و مکانی: چون رابدومیوسارکوم می‌تواند در ناحیه پروستات اتفاق بیفتد، ممکن است به اشتباه “سرطان پروستات” نامیده شود، بدون اینکه به تفاوت نوع سلولی آن اشاره شود.
2. ترس و نگرانی عمومی: سرطان کلمه‌ای ترسناک است و والدین به طور طبیعی نگران سلامت فرزندانشان هستند. شنیدن ترکیب “سرطان” و “کودکان” می‌تواند باعث جستجوی اطلاعات، حتی در مورد بیماری‌های بسیار نادر شود.
3. گزارش‌های موردی نادر: شاید گزارش‌های بسیار نادری از تومورهای دیگر در ناحیه پروستات کودکان وجود داشته باشد که در مقالات علمی منتشر شده‌اند، اما این موارد استثنایی هستند و نباید به کل جمعیت تعمیم داده شوند.
4. اطلاعات نادرست آنلاین: گاهی اطلاعات غیردقیق یا ناقص در فضای مجازی منتشر می‌شود که می‌تواند باعث سردرگمی شود.

مهم است که بر اساس اطلاعات علمی و دقیق قضاوت کنیم. واقعیت این است: سرطان پروستات نوع آدنوکارسینوما که بزرگسالان را درگیر می‌کند، یک بیماری مربوط به کودکان نیست. نگرانی اصلی در این ناحیه برای کودکان، هرچند بسیار نادر، سارکوم‌هایی مانند رابدومیوسارکوم است.

سرطان پروستات، قصه‌ای برای بزرگسالان است؛ برای کودکان، هوشیاری در برابر علائم نادر، کلید سلامتی است.

دانستن تفاوت‌ها به ما کمک می‌کند تا نگرانی‌های بی‌مورد نداشته باشیم و در عین حال، نسبت به علائم هشداردهنده واقعی هوشیار باشیم. اگرچه سرطان پروستات کودک به معنای رایج آن وجود ندارد، اما آگاهی از انواع نادر سرطان‌هایی که می‌توانند کودکان را در ناحیه لگن درگیر کنند و مراجعه به موقع به پزشک در صورت مشاهده علائم مشکوک، بهترین راه برای حفظ سلامت فرزندانمان است. به یاد داشته باشید، بیشتر مشکلات ادراری یا گوارشی در کودکان دلایل ساده‌ای دارند، اما پیگیری دقیق، خیال شما را راحت خواهد کرد.

پرسش های متداول