سرطان پروستات چه تاثیری بر رابطه زناشویی یا جنسی می گذارد؟

سرطان پروستات، شایع‌ترین سرطان در میان مردان ایرانی است و تشخیص آن می‌تواند نگرانی‌های زیادی را برای فرد و شریک عاطفی‌اش به وجود آورد. یکی از دغدغه‌های مهمی که ممکن است ذهن بیماران را به خود مشغول کند، تاثیر سرطان پروستات بر رابطه جنسی است.

در این مقاله، قصد داریم به طور شفاف و با زبانی ساده، تاثیر سرطان پروستات بر روابط زناشویی را مورد بررسی قرار دهیم. با هم می‌بینیم که این بیماری چگونه می‌تواند بر جنبه‌های مختلف رابطه زناشویی اثر بگذارد و همچنین راهکارهای مفیدی برای مقابله با این چالش و حفظ صمیمیت و رضایت جنسی در طول درمان و بعد از آن ارائه خواهیم کرد.

سرطان پروستات و روابط زناشویی: روبرو شدن با چالش

افرادی که تحت درمان سرطان پروستات قرار دارند یا سابقه درمان را دارند، در برخی موارد دچار برخی مشکلات جنسی از جمله از دست دادن میل جنسی، ناتوانی در نعوظ و مشکلات باروری می شوند.

سرطان پروستات یا سرطان غده پروستات، بیماری است که در آن سلول های بافت پروستات به طور غیر قابل کنترلی تقسیم می شوند و یک توده یا تومور تشکیل می دهند. هنگامی که تومور به اندازه کافی بزرگ می شود، می تواند مجرای ادرار را مسدود کند. (مجرای ادرار، لوله ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن منتقل می کند.)

در برخی موارد محدود، سرطان پروستات می تواند باعث ایجاد اختلال در نعوظ شود، اما معمولاً بر عملکرد جنسی تأثیر نمی گذارد.

با این حال، تجربه کلی سرطان، از جمله عوارض آن بر سیستم تولید مثل و درمان آن، که ممکن است شامل پرتودرمانی، جراحی یا هورمون درمانی باشد، می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی شود.

چگونه سرطان پروستات بر روابط زناشویی تاثیر می‌گذارد؟

سرطان پروستات شایع ترین سرطان غیر پوستی در ایالات متحده است. طبق گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) از هر 100 فرد آمریکایی حدود 13 نفر به این سرطان مبتلا می شوند. تاثیر سرطان پروستات بر روابط جنسی به نوع و شدت بیماری، روش‌های درمانی انتخاب شده و عوامل روانشناختی فرد و شریک عاطفی او بستگی دارد. در ادامه به برخی از تاثیرات احتمالی این بیماری اشاره می‌کنیم:

• کاهش میل جنسی: عوارض جانبی درمان‌هایی مانند جراحی، پرتودرمانی و هورمون‌درمانی می‌توانند موجب خستگی، افسردگی و کاهش سطح تستوسترون شوند که به دنبال آن، کاهش میل جنسی در فرد نیز اتفاق می‌افتد.
• اختلال در نعوظ: مشکلات نعوظ، یکی از عوارض شایع درمان‌های سرطان پروستات است. جراحی، پرتودرمانی و برخی از داروهای هورمونی می‌توانند به آسیب اعصاب و عروق خونی آلت تناسلی منجر شوند که برقراری و حفظ نعوظ را با مشکل مواجه می‌سازد.
• کاهش کیفیت ارگاسم: برخی از درمان‌ها، مانند جراحی رادیکال پروستات، ممکن است بر عصب‌های مسئول انزال تاثیر بگذارند و فرد را با کاهش لذت یا حتی عدم تجربه ارگاسم روبرو کنند.
• مشکلات مربوط به باروری: در موارد نادری، درمان‌های تهاجمی سرطان پروستات می‌توانند بر توانایی باروری فرد تاثیر بگذارند.
• تاثیرات روحی و روانی: تشخیص و درمان سرطان پروستات می‌تواند بر سلامت روان فرد و شریک عطفی او تاثیر بگذارد. احساس افسردگی، اضطراب، کاهش اعتماد به نفس و ترس از صمیمیت می‌تواند بر کیفیت روابط زناشویی تاثیر منفی بگذارد.

عوامل روانشناسی

پس از تشخیص سرطان و در طول درمان، بروز احساس اضطراب و افسردگی کاملا طبیعی است. اضطراب همچنین می تواند باعث ایجاد استرس در رابطه نیز شود. ابتلا به سرطان پروستات می تواند باعث ایجاد برخی عوارض فیزیکی موثر بر اعتماد به نفس جنسی فرد شود. این عوارض شامل موارد زیر هستند:

• مشکلات روده ای و نشت ادرار
• اختلال در نعوظ
• کاهش تولید مایع منی
• کاهش توانایی باروری

این مسائل می توانند بر میل و عملکرد جنسی فرد تأثیر بگذارد. اگر سرطان رشد کندی داشته باشد و در مراحل اولیه خود باشد، پزشک ممکن است به جای درمان فعال، نظارت بر بیماری را تجویز کند. این گزینه به عنوان نظارت فعال نیز شناخته می شود.

نظارت فعال، عوارض جانبی ندارد و باعث مشکلات جنسی نمی شود، اگرچه ممکن است فرد احساس اضطراب را تجربه کند و همچنان علاقه کمتری به رابطه جنسی داشته باشد. مراجعه به مشاوره می تواند در بهبود این مشکل موثر باشد. برخی ممکن است نگران ابتلا به عفونت مقاربتی (STI) باشند، اما باید بدانید که سرطان پروستات نوعی بیماری مقاربتی نیست و نمی تواند از طریق رابطه جنسی یا هر وسیله دیگری به فرد دیگری منتقل شود.

عوارض جانبی جراحی

در برخی موارد، انجام جراحی برای برداشتن بافت سرطانی یا کل غده پروستات ضروری است. انجام جراحی، احتمال بروز اختلال نعوظ را به همراه دارد.

اعصابی که به کنترل نعوظ کمک می کنند نزدیک غده پروستات قرار دارند. در طول عمل جراحی، جراح سعی می کند در حین درمان غده پروستات از اعصاب مجاور آن در برابر آسیب محافظت نماید. پروستاتکتومی محافظ عصب و بیوپسی، دو گزینه‌ای هستند که می توانند به کاهش احتمال آسیب به این اعصاب کمک کنند. 

پروستاتکتومی محافظ عصب با هدف حفظ اعصاب کنترل کننده نعوظ انجام می شود. با این حال، این احتمال وجود دارد که این روش سرطان را به طور کامل از بین نبرد و مقداری از تومور باقی بماند. جراحی حفظ اعصاب همیشه امکان پذیر نیست. مناسب بودن این روش به عنوان یک گزینه درمانی، به محل و شدت سرطان پروستات بستگی دارد.

انجام بیوپسی می تواند در تشخیص این که آیا سرطان فقط در یک طرف پروستات وجود دارد یا خیر به پزشک کمک کند. در این صورت، جراحی ممکن است اعصاب طرف مقابل را حفظ کند. با توجه به نتایج تحقیقات در سال 2012، به نظر نمی رسد که انجام بیوپسی برای سرطان پروستات، احتمال ابتلا به اختلال نعوظ را افزایش دهد. 

کرایوتراپی، روشی با تهاجم کمتر است که در آن پزشک، از پروب ها برای منجمد کردن سلول های سرطان پروستات استفاده می کنند. با این حال، احتمال آسیب دیدگی عصبی در این نوع درمان نیز وجود دارد.

پرتو درمانی

پرتودرمانی سلول های سرطانی را از بین می برد، اما می تواند بر بافت سالم اطراف و احتمالاً بقیه بدن نیز تأثیر بگذارد. انجام پرتودرمانی برای درمان سرطان پروستات می تواند باعث از بین رفتن بخشی از عملکرد پروستات شود. انجام نوعی پرتودرمانی با تمرکز بیشتر که به آن براکی تراپی گفته می شود، می تواند خطر کمتری برای بیمار ایجاد کند. در این روش درمانی، دانه های رادیواکتیو در پروستات قرار داده می شوند و احتمال کمتری دارد که دیگر قسمت های بدن را تحت تأثیر قرار دهند.

هورمون درمانی

آندروژن‌ها، مانند تستوسترون، هورمون‌هایی هستند که وجود آنها برای عملکرد تناسلی و جنسی مردان ضروری است، اما می توانند رشد سلول‌های سرطانی در افراد مبتلا به سرطان پروستات را نیز افزایش دهند.

یکی از راه‌های درمان سرطان پروستات، توقف یا کاهش تولید و مصرف این هورمون‌ها است. این کار می تواند با مصرف انواع مختلف دارو و یا برداشتن یک یا هر دو بیضه از طریق جراحی انجام شود. با این حال، هورمون درمانی می تواند عوارض جانبی نیز به همراه داشته باشد، از جمله احتمال ایجاد اختلال در نعوظ، از دست دادن میل جنسی، و کاهش باروری.

درمان محرومیت از آندروژن (ADT) نوعی هورمون درمانی است که برای درمان سرطان پروستات انجام می شود، اما می تواند باعث اختلال در عملکرد جنسی پس از درمان شود. یکی از کارشناسان نشست انجمن انکولوژی بالینی آمریکا در سال 2015 بیان کرد که پس از 3 تا 4 ماه استفاده از این روش، ممکن است فرد با آسیب جبران ناپذیری در بافت نعوظ آلت تناسلی مواجه شود.

با این حال، برخی از افراد در طول مصرف ADT ، می توانند به فعالیت جنسی خود ادامه دهند. یکی از روش های انجام این درمان، استفاده متناوب از آن است. با این حال، ممکن است یک سال طول بکشد تا تستوسترون به سطح طبیعی خود بازگردد.

مشکلات باروری

درمان های مختلف سرطان، از جمله مصرف داروها، شیمی درمانی، پرتودرمانی و هورمون درمانی می توانند بر توانایی باروری تأثیر بگذارند. انجام پرتو درمانی، می تواند باعث کاهش یا متوقف تولید اسپرم شود. معمولاً پس از اتمام درمان، این عارضه بهبود می یابد؛ اگرچه ممکن است همچنان مقدار کمتری اسپرم نسبت به قبل از درمان تولید شود.

حتی با وجود مقدار کمتر اسپرم، ممکن است فرد همچنان توانایی باروری داشته باشد. افرادی که تمایل به بچه دار شدن در آینده دارند، می توانند از روش ذخیره اسپرم در بانک اسپرم پیش از شروع درمان پروستات استفاده کنند. در صورتی که درمان باعث ناباروری شود و فرد بخواهد بچه دار شود، پزشکان می توانند از اسپرم ذخیره شده برای لقاح مصنوعی یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده کنند.

نکاتی برای حفظ زندگی جنسی سالم

در صورتی که پس از درمان سرطان پروستات، فرد عملکرد جنسی خود را از دست دهد، می توان با کمک برخی روش ها، عملکرد جنسی طبیعی او را بازگرداند. محققان و مشاوران به افرادی که مایل به داشتن یک زندگی جنسی فعال در طول درمان سرطان پروستات و بعد از آن هستند، توصیه هایی ارائه می دهند.

در ادامه، برخی از این توصیه ها ذکر شده اند.

کنترل انتظارات

آزمایش صمیمیت غیرجنسی یکی از راه‌های کاهش اضطراب ناشی از عملکرد جنسی در طول درمان سرطان پروستات است. یکی از تصمیم‌گیری‌هایی که فرد باید انجام دهد، این است که آیا لازم است یک زندگی جنسی فعال را دنبال کند یا اینکه از داشتن نوع جدیدی از صمیمیت احساس رضایت داشته باشند.

برای این منظور، می توان از روش های زیر استفاده کرد:

• ماساژ دادن
• روش های جدید لمس کردن
• ویبراتورها و دیگر وسایل کمکی
• استفاده از فیلم ها

افراد ممکن است متوجه شوند که شریک زندگی آنها از صمیمیت غیرجنسی لذت می برد.

مشاور می تواند در مورد گزینه های جایگزین، اطلاعاتی در اختیار افراد قرار دهد. لازم است بیمار با همسر خود درباره وقایع و روش های جایگزین صحبت کند. برقراری ارتباط مناسب می تواند اعتماد و درک متقابل به همراه داشته باشد و به افراد کمک کند تا بر ترس ها و نگرانی های هر دو طرف غلبه نمایند.

زمان صرف کردن

زمانی را برای تحریک فیزیکی اختصاص دهید. در این شرایط، ممکن است برای ایجاد و حفظ نعوظ نیاز به تحریک فیزیکی و ذهنی بیشتری باشد.

توانبخشی آلت تناسلی

برخی از درمان ها می توانند به فرد در رسیدن به نعوظ کمک کنند، این درمان ها شامل موارد زیر هستند:

• مصرف داروهای خوراکی، مانند آوانافیل (اسپدرا)، سیلدنافیل (ویاگرا)، تادالافیل (سیالیس)، یا واردنافیل (لویترا)
• استفاده از کرم های موضعی برای آلت تناسلی مانند آلپروستادیل (ویتاروس)
• مصرف دیگر داروهای تزریقی یا قرص
• پمپ های خلاء که می توانند باعث افزایش جریان خون، قبل از رابطه جنسی در آلت تناسلی شوند

در صورت عدم اثربخشی داروها یا درمان های دیگر، می توان از ایمپلنت بادی استفاده کرد.

نشت ادرار

قرار دادن یک حلقه کششی در پایه آلت تناسلی می تواند به کاهش احتمال نشت ادرار کمک کند.

ارگاسم خشک

در برخی موارد درمان سرطان پروستات، می تواند همچنان توانایی ایجاد نعوظ را در بیمار حفظ کند اما فرد دیگر قادر به تولید مایع منی نخواهد بود. در نتیجه ممکن است ارگاسم خشک را تجربه کند. مشاوران جنسی معمولاً به بیمار می گویند که این عارضه مشکل ساز نخواهد بود. برخی افراد یاد می گیرند که از ارگاسم خشک نیز لذت ببرند.

برای زنان تراجنسی

زنان تراجنسی که پزشکان در بدو تولد جنسیت مذکر را به آنها اختصاص داده اند، همچنان غده پروستات دارند. برای اطمینان از سالم ماندن پروستات باید به طور منظم معاینه شوند.

برای افراد مجرد

 افرادی که در حال حاضر رابطه‌ای ندارند، ممکن است در این زمان از بروز اختلال در عملکرد جنسی خود ناراحت باشد. بهتر است این افراد پیش از شروع یک رابطه جدید، تا زمانی که با تمایلات جنسی جدید خود کنار نیامده اند، صبر کنند.

به آن زمان بدهید

از دست دادن علاقه به رابطه جنسی ممکن است به دلیل خستگی و دیگر مشکلات مربوط به سرطان پروستات و درمان نیز ایجاد شود. این بی میلی می تواند به مرور زمان بهبود یابد یا از بین برود.

صحبت کردن

ارتباط آزاد با همسر، توافق بر سر انتظارات و به اشتراک گذاشتن نگرانی ها، می تواند این مسائل را آسان تر کند. در برخی موارد، کاهش میل جنسی، شریک زندگی را آزار نمی دهد. برخی افراد ممکن است از یافتن راه های جدید برای صمیمیت لذت ببرند.

حفظ سلامتی

حفظ سلامتی از طریق ورزش می تواند شانس بازگشت به زندگی جنسی فعال را افزایش دهد. ورزش کافی می تواند به تقویت زندگی جنسی افراد کمک کند. مطالعات نشان می دهند بیمارانی که ورزش می کنند بیشتر احتمال دارد به زندگی جنسی فعال خود بازگردند. با این حال، هیچ مدرکی مبنی بر کاهش اختلال نعوظ از طریق ورزش وجود ندارد.

تعداد افرادی که به طور مداوم با اختلال نعوظ پس از جراحی سرطان پروستات مواجه می شوند، بسیار متفاوت است. عوامل موثر بر احتمال بروز عوارض، شامل سن و وضعیت سلامت عمومی پیش از عمل است.

آیا رابطه جنسی بر احتمال ابتلا به سرطان پروستات تأثیر می گذارد؟

در سال 2016، مطالعه‌ای که در اورولوژی اروپایی منتشر شد به این موضوع پرداخت که آیا انزال مکرر از سرطان پروستات محافظت می‌کند یا خیر. این تحقیق به بررسی تقریباً 32000 نفر پرداخت و بر اساس نتایج تحقیقات قبلی که نشان می‌داد انزال منظم‌ می تواند احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد، انجام شد.

نتایج این تحقیق نیز نشان داد که انزال بیشتر، احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می دهد. با این حال، نویسندگان خواستار تحقیقات بیشتر شدند، زیرا عوامل دیگری، به غیر از انزال نیز، می‌توانند باعث بروز این نتایج شوند. این تحقیقات نشان دادند که انزال، از سرطان پروستات محافظت می کند.

نظریه‌ای‌، که به عنوان رکود پروستات شناخته می شود، نشان می دهد که انزال کمتر اجازه می دهد تا ترشحات احتمالی سرطان زا ایجاد شود.

نکات مهم

بیشتر افراد پس از 65 سالگی به سرطان پروستات مبتلا می شوند. بین یک سوم تا نیمی از مبتلایان به سرطان پروستات در مرحله تشخیص، تا حدودی با اختلال عملکرد جنسی مواجه می شوند. دیگر افراد ممکن است در طول درمان متوجه تغییر در عملکرد جنسی خود شوند. در برخی موارد، عملکرد جنسی حفظ می شود و یا پس از مدتی دوباره بهبود می یابد، اما در برخی دیگر این عارضه بهبود نمی یابد.

داشتن احساس راحتی در ارتباط و انجام آزمایش ها با روش های جدید برای نزدیک شدن به تمایلات جنسی می تواند کمک کننده باشد.

پرسش های متداول