شیمی درمانی برای سرطان پروستات | روش، عوارض جانبی و نکات مهم

شیمی درمانی یکی از روش‌های رایج برای درمان سرطان پروستات است. در این روش از داروهایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. در شیمی درمانی برای سرطان پروستات از داروهای ضد سرطانی داخل وریدی یا خوراکی استفاده می شود. این داروها از طریق جریان خون حرکت می کنند تا به سلول های سرطانی در بیشتر قسمت های بدن برسند.

شیمی درمانی چه زمانی برای سرطان پروستات استفاده می‌شود؟

شیمی درمانی معمولاً در موارد زیر برای سرطان پروستات استفاده می‌شود:

• سرطان پروستات پیشرفته: زمانی که سرطان به خارج از غده پروستات گسترش یافته باشد.
• سرطان پروستات عود کننده: زمانی که سرطان پس از درمان اولیه باز می‌گردد.
• سرطان پروستات مقاوم به هورمون: زمانی که سرطان به درمان هورمون درمانی پاسخ نمی‌دهد.

اگر سرطان پروستات به خارج از غده پروستات گسترش یافته باشد و هورمون درمانی مؤثر نباشد، در برخی موارد از شیمی درمانی استفاده می شود. همچنین تحقیقات اخیر نشان داده است که شیمی درمانی در صورت تجویز همراه با هورمون درمانی می تواند پاسخ دهی بهتری داشته باشد. با این حال، شیمی درمانی یک درمان استاندارد برای سرطان پروستات در مراحل اولیه نیست. 

داروهای شیمی درمانی که برای درمان سرطان پروستات استفاده می شود

برای سرطان پروستات، داروهای شیمی درمانی معمولاً یک به یک استفاده می شود. برخی از داروهای شیمی درمانی مورد استفاده برای درمان سرطان پروستات شامل موارد زیر هستند:

• دوستاکسل (تاکسوچر)
• کابازیتاکسل (جوتانا)
• میتوکسانترون (نووانترون)
• استراموستین (امسیت)

دو نوع اصلی داروی شیمی درمانی برای سرطان پروستات وجود دارد:

• داروهای مبتنی بر تاکسان: این داروها از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کنند. دو داروی رایج در این گروه عبارتند از دوستاکسل (Taxotere) و آبراکسان litaxel (Abraxane).
• داروهای مبتنی بر پلاتین: این داروها DNA سلول‌های سرطانی را آسیب می‌بینند. دو داروی رایج در این گروه عبارتند از کربوپلاتین (Paraplatin) و سیس‌پلاتین (Platinol).

در بیشتر موارد، اولین داروی شیمی درمانی تجویز شده دوستاکسل است که در ترکیب با داروی استروئیدی پردنیزون مصرف می شود. در صورتی که این درمان موثر نبود (یا اثربخشی آن متوقف شد)، در اغلب موارد کابازیتاکسل داروی شیمی درمانی مصرفی بعدی است (اگرچه ممکن است گزینه های درمانی دیگری نیز وجود داشته باشد).

نشان داده شده است که مصرف دوستاکسل و کابازیتاکسل نسبت به دیگر داروهای قدیمی شیمی درمانی، در افزایش بقا تاثیر بیشتری دارند. مصرف آنها می تواند باعث کاهش رشد سرطان شده و همچنین علائم آن را نیز کاهش دهند و در نتیجه باعث افزایش کیفیت زندگی شوند. با این حال، انجام شیمی درمانی برای درمان سرطان پروستات به ندرت انجام می شود.

برخی دیگر از داروهای شیمیایی که در درمان سرطان پروستات درحال بررسی هستند شامل کربوپلاتین، اگزالی پلاتین و سیس پلاتین هستند.

شیمی درمانی چگونه انجام می شود؟

داروهای شیمی درمانی برای سرطان پروستات معمولاً به صورت داخل وریدی (IV) و یا به صورت تزریق در یک دوره زمانی معین تجویز می شود. این تزریق در مطب پزشک، کلینیک شیمی درمانی یا در بیمارستان انجام می شود. همچنین برخی از داروها مانند استراموستین به صورت قرص نیز تجویز می شود.

در بیشتر موارد، یک داروی داخل وریدی IV کمی بزرگتر و محکم تر برای انجام شیمی درمانی مورد نیاز است. آنها به عنوان کاتترهای ورید مرکزی (CVCs)، دستگاه های دسترسی وریدی مرکزی (CVAD) یا خطوط مرکزی شناخته می شوند. آنها برای وارد کردن داروها، فرآورده های خونی، مواد مغذی یا مایعات به طور مستقیم در خون استفاده می شوند. همچنین می توان از آنها برای گرفتن نمونه خون برای آزمایش نیز استفاده کرد.

انواع مختلفی از CVC ها در دسترس هستند. رایج ترین انواع آن پورت و خط PICC هستند.

پزشکان دوره‌های شیمی درمانی را تجویز می کنند و پس از هر دوره درمانی، یک دوره استراحت می‌دهند تا عوارض داروها برطرف شوند. این چرخه ها اغلب 2 یا 3 هفته‌ای هستند. برنامه درمانی با توجه به داروهای مورد استفاده متفاوت است. به عنوان مثال، برای مصرف برخی داروها، شیمی درمانی فقط در روز اول چرخه انجام می شود. برای برخی دیگر از داروها چند روز متوالی یا هفته ای یکبار تجویز می شود. سپس، در پایان چرخه، برنامه شیمی درمانی برای شروع چرخه بعدی تکرار می شود.

طول درمان سرطان پیشرفته پروستات بر اساس میزان پاسخ به درمان آن و عوارض جانبی بستگی دارد.

عوارض جانبی شیمی درمانی برای سرطان پروستات

داروهای شیمی درمانی به سلول هایی که به سرعت در حال تقسیم هستند حمله می کنند، این عملکردی است که باعث از بین رفتن سلول های سرطانی می شود. اما سایر سلول‌های بدن، مانند سلول‌های مغز استخوان (جایی که سلول‌های خونی جدید ساخته می‌شوند)، پوشش داخلی دهان و روده و فولیکول‌های مو نیز به سرعت تقسیم می‌شوند. این سلول ها نیز می توانند تحت تأثیر شیمی درمانی قرار گیرند و در نتیجه منجر به بروز عوارض جانبی می شود.

عوارض جانبی شیمی درمانی به نوع و دوز داروهای تجویز شده و مدت زمان مصرف آنها بستگی دارد. برخی از عوارض جانبی رایج می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ریزش مو: این عارضه معمولاً موقتی است و موها پس از پایان درمان دوباره رشد می‌کنند.
• زخم های دهانی
• کاهش اشتها: این عارضه می‌تواند منجر به کاهش وزن شود.
• حالت تهوع و استفراغ: این عوارض جانبی را می‌توان با داروهای ضد تهوع کنترل کرد.
• کاهش گلبول‌های سفید خون: این عارضه می‌تواند خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد.
• کاهش گلبول‌های قرمز خون: این عارضه می‌تواند منجر به کم‌خونی شود.
• کاهش پلاکت‌ها: این عارضه می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد.
• اسهال
• افزایش احتمال بروز عفونت (به دلیل کاهش گلبول های سفید)
• کبودی یا خونریزی سریع (به دلیل کاهش تعداد پلاکت‌های خون)
• خستگی (به دلیل کاهش گلبول های قرمز): این عارضه می‌تواند شدید باشد و نیاز به استراحت بیشتر داشته باشد.

این عوارض معمولاً پس از پایان درمان از بین می روند. به طور معمول راه هایی برای کاهش این عوارض وجود دارد. به عنوان مثال، می توان داروهایی برای کمک به پیشگیری یا کاهش تهوع و استفراغ تجویز کرد.

همراه با عوارض ذکر شده، عوارض جانبی شایعی وجود دارند که در نتیجه مصرف برخی داروهای شیمی درمانی ایجاد می شوند. موارد زیر مثال هایی از این عوارض است:

• مصرف دوستاکسل و کابازیتاکسل در برخی موارد باعث بروز واکنش های آلرژیک شدید می شوند. پیش از شروع هر درمان، داروهایی برای کمک به پیشگیری از بروز این عوارض تجویز می شود. این داروها همچنین می توانند به اعصاب نیز آسیب بزنند (معروف به نوروپاتی محیطی) که می تواند باعث ایجاد بی حسی، گزگز یا سوزش در دست ها یا پاها شود.
• مصرف میتوکسانترون در موارد نادر، می تواند پس از چند سال باعث ایجاد سرطان خون شود.
• مصرف استراموستین خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد.

در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی شدید در طول انجام شیمی درمانی، به تیم درمان سرطان خود گزارش دهید تا به سرعت تحت درمان قرار گیرید. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد دوز مصرفی داروهای شیمی درمانی کاهش یابد و یا درمان به تعویق بیفتد و یا متوقف شود تا از تشدید عوارض جانبی جلوگیری شود.

مراقبت‌های بعد از شیمی درمانی برای سرطان پروستات

پس از شیمی درمانی، مهم است که به طور منظم با پزشک خود ملاقات کنید تا عوارض جانبی را بررسی کنید و روند بهبودی را رصد کنید.

اطلاعات بیشتر در مورد شیمی درمانی

برای اطلاعات کلی‌تر در مورد چگونگی استفاده از شیمی درمانی برای درمان سرطان، به بخش شیمی درمانی مراجعه کنید.

برای آشنایی با برخی از عوارض جانبی موجود اینجا و چگونگی مدیریت آنها، به بخش عوارض جانبی مرتبط با سرطان پروستات مراجعه کنید.

دیگر روش‌های درمانی برای سرطان پروستات

برای درمان سرطان پروستات، روش‌های مختلفی وجود دارد. عمل جراحی، رادیوتراپی، هورمون درمانی و شیمی درمانی از جمله روش‌های معمول درمانی هستند. هرکدام از این روش‌ها بر اساس مرحله بیماری، سن بیمار و سایر عوامل، توسط پزشک معالج تعیین می‌شود.

سخن آخر

شیمی درمانی برای سرطان پروستات می‌تواند یک روش درمانی موثر باشد. با این حال، مهم است که قبل از شروع درمان، با پزشک خود در مورد مزایا و خطرات آن صحبت کنید.

نکاتی برای صحبت با پزشک خود

• در مورد نوع و دوز داروی شیمی درمانی که برای شما تجویز می‌شود، سوال کنید.
• در مورد عوارض جانبی احتمالی و نحوه مدیریت آنها سوال کنید.
• در مورد مدت زمان درمان سوال کنید.
• در مورد سوالات یا نگرانی‌های خود صحبت کنید.

پرسش های متداول