هورمون درمانی برای سرطان پروستات متاستاتیک

سرطان پروستات، شایع‌ترین سرطان در میان مردان بالای ۵۰ سال است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غده پروستات به طور غیرطبیعی تکثیر پیدا کرده و از کنترل خارج می‌شوند. در برخی موارد، این سلول‌های سرطانی می‌توانند فراتر از غده پروستات گسترش یافته و به سایر نقاط بدن، به ویژه استخوان‌ها، لگن و غدد لنفاوی سرایت کنند. این وضعیت با عنوان سرطان پروستات متاستاتیک شناخته می‌شود.

اگرچه تشخیص سرطان پروستات متاستاتیک ممکن است دلهره‌آور باشد، اما خوشبختانه گزینه‌های درمانی موثری برای کنترل بیماری و بهبود کیفیت زندگی وجود دارد. یکی از ارکان اصلی درمان در این مرحله، هورمون درمانی است. در این مقاله قصد داریم به طور مفصل به هورمون درمانی برای سرطان پروستات متاستاتیک بپردازیم. با همراهی ما، با چگونگی عملکرد این روش درمانی، داروهای مورد استفاده، عوارض جانبی احتمالی و نکات مهم پیرامون آن آشنا خواهید شد.

هورمون درمانی چیست؟

هورمون درمانی، نوعی درمان احتمالی برای سرطان پروستات است که در برخی موارد، آنتی هورمون درمانی نیز نامیده می شود. هورمون ها، به طور طبیعی، در بدن وجود دارند و رشد و فعالیت سلول های طبیعی را کنترل می کنند. تستوسترون، نوعی هورمون مردانه است که معمولا توسط بیضه ها ساخته می شود.

متاسفانه، سلول‌های سرطانی پروستات نیز برای رشد خود به تستوسترون وابسته هستند. آن‌ها با دریافت تستوسترون، توانایی تکثیر و گسترش پیدا می‌کنند. بنابراین، هدف اصلی هورمون درمانی در سرطان پروستات متاستاتیک، کاهش سطح تستوسترون در بدن و قطع سوخت‌رسانی به سلول‌های سرطانی است.

سرطان پروستات معمولاً برای رشد، به تستوسترون نیاز دارد. هورمون درمانی، میزان تستوسترون را در بدن کاهش می دهد و یا به طور کامل از بین می برد.

انجام هورمون درمانی، به تنهایی سرطان پروستات را درمان نمی کند اما می تواند احتمال عود سرطان پروستات اولیه را کاهش دهد. هورمون درمانی همچنین نوعی درمان احتمالی برای سرطان پروستاتی که به دیگر قسمت های بدن گسترش یافته است که سرطان متاستاتیک یا پیشرفته پروستات، نام دارد نیز در نظر گرفته می شود.

چه زمانی لازم است هورمون درمانی انجام شود؟

در برخی موارد با کمک رادیوتراپی، هورمون درمانی با هدف درمان سرطان پروستات انجام می شود. هورمون درمانی معمولا برای سرطان پروستاتی انجام می شود که دارای شرایط زیر باشد:

• در خارج از غده پروستات منتشر نشده باشد؛ که به آن سرطان پروستات موضعی گفته می شود.
• به بافت های اطراف غده پروستات، گسترش یافته باشد که به آن سرطان موضعی پیشرفته پروستات گفته می شود.

مناسب ترین روش درمانی، بر اساس شرایط بیمار توسط پزشک تعین می شود. پزشک ممکن است از سیستمی به نام گروه پیش آگهی کمبریج (CPG) استفاده کند.

در صورت ابتلا به سرطان پروستات موضعی یا موضعی پیشرفته، پزشک هورمون درمانی همراه با پرتودرمانی را تجویز خواهد کرد.

ممکن است قبل از رادیوتراپی ، در طول درمان با آن و بعد از آن نیز، نیاز به انجام هورمون درمانی باشد. هورمون درمانی قبل از پرتودرمانی، درمان کمکی نئو و هورمون درمانی پس از پرتودرمانی نیز درمان کمکی نامیده می شود.

پزشکان معمولاً توصیه می کنند که این درمان در مدت زمانی بین ۴ ماه تا ۳سال، انجام شود البته مدت زمان درمان، بر اساس احتمال عود سرطان و تعداد عوارض جانبی تعیین می شود.

انجام هورمون درمانی به تنهایی

انجام هورمون درمانی به تنهایی، سرطان پروستات را درمان نمی کند با این حال، پزشک ممکن است درمان هورمونی به تنهایی را در صورت داشتن شرایط زیر، تجویز کند:

• سرطان، بسیار پیشرفته باشد
• فرد بیمار، به دلیل سایر مشکلات سلامتی‌ که دارد شرایط انجام جراحی یا رادیوتراپی را نداشته باشد
• فرد بیمار، مایل به انجام رادیوتراپی یا جراحی نباشد

هورمون درمانی معمولاً تا زمانی که اثربخش باشد، انجام می شود. همچنین هنگامی که در درمان بیمار وقفه ایجاد شود و هر ۳ ماه یک بار آزمایش خون برای بررسی سطح PSA انجام شود، توصیه می شود که هورمون درمانی به صورت متناوب، انجام شود. این امر به این معناست که اگر PSA از حد معینی بالاتر رفت، باید مجدداً درمان شروع شود.

هورمون درمانی برای سرطان پروستات متاستاتیک

از هورمون درمانی همچنین درمانی برای سرطان پروستات متاستاتیک نیز استفاده می شود و ممکن است لازم باشد آن را همراه با شیمی درمانی مانند دوستاکسل انجام دهند. در برخی موارد نیز ممکن است نیاز باشد برخی از درمان های هورمونی مانند آبیراترون با موارد زیر انجام شوند:

• استروئیدهایی به نام پردنیزولون
• انواع دیگر هورمون درمانی مانند انزالوتامید و آپالوتامید

در صورت عود سرطان پس از انجام رادیوتراپی یا جراحی(سرطان عود کننده پروستات ) انجام هورمون درمانی، یک درمان احتمالی است.

روش‌های هورمون درمانی برای سرطان پروستات متاستاتیک

۳ راه اصلی برای انجام هورمون درمانی وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:

• تزریق
• مصرف قرص (دارو)
• عمل جراحی

تزریق

دارویی که با تزریق وارد بدن می شود، پیام‌های غده‌ای در مغز که به بیضه‌ها دستور تولید تستوسترون می دهند را از بین می برد.

 این روش در ابتدا ممکن است علائم بیمار را تشدید کند که به آن، شعله ور شدن تومور می گویند. پزشک ممکن است برای جلوگیری از بروز این عارضه، مصرف یک قرص ضد آندروژن مانند بیکالوتامید را در ۴ تا ۶ هفته اول درمان، تجویز کند.

آگونیست های هورمون آزاد کننده هورمون لوتئینه کننده (آگونیست های LHRH یا مسدود کننده های LH)

غده ای در مغز به نام غده هیپوفیز، هورمون لوتئین کننده (LH) را تولید می کند که این هورمون، مقدار تستوسترون ساخته شده توسط بیضه ها را کنترل می کند. مسدود کننده های LH تولید هورمون لوتئینیزه کننده را متوقف کرده و درنتیجه بیضه ها نیز تولید تستوسترون را متوقف خواهند کرد.

این روش در ابتدا ممکن است علائم بیمار را تشدید کند که به آن، شعله ور شدن تومور می گویند. پزشک ممکن است برای جلوگیری از بروز این عارضه، مصرف یک قرص ضد آندروژن مانند بیکالوتامید را در ۴ تا ۶ هفته اول درمان، تجویز کند. .

انواع مسدود کننده های LH شامل موارد زیر هستند:

• لوپرورلین (پروستاپ) - هر ۴ هفته یا ۱۲ هفته، مصرف شود
• گوسرلین استات (Zoladex) - هر ۴ هفته یا ۱۲ هفته، مصرف شود
• بوسرلین (Suprefact) – در ابتدا به صورت تزریقی، ۳ بار در روز به مدت 7 روز و سپس اسپری بینی، ۶ بار در روز، مصرف شود.
• تریپتورلین (دکاپپتیل) - یک بار در ماه، به مدت ۳ ماه یا ۶ ماه، مصرف می شود

آنتاگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین یا مسدود کننده GnRH

GnRH، نوع دیگری از تزریق هورمونی است. این نوع هورمون، پیام های بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس که به غده هیپوفیز، دستور تولید هورمون لوتئین کننده را می دهد را متوقف می سازد. هورمون لوتئینیزه کننده، دستور تولید تستوسترون را به بیضه ها می دهد‌ بنابراین مسدود کننده های GnRH، تولید تستوسترون را از بیضه ها متوقف می کنند.

پزشک ممکن است مصرف نوعی مسدود کننده GnRH به نام دگارلیکس (Firmagon) را، هر ۴ هفته یکبار، تجویز کند.

قرص ضد آندروژن

قرص های هورمون درمانی معمولاً قرص های ضد آندروژن یا دارویی به نام آبیراترون هستند. سلول های سرطانی پروستات، قسمت هایی به نام گیرنده دارند که تستوسترون به این گیرنده ها متصل شده و سلول های سرطانی را تشویق به تقسیم و رشد می کنند.

داروهای ضد آندروژن به این گیرنده ها متصل می شود و در نتیجه، مانع از رسیدن تستوسترون به سلول های سرطانی پروستات می شوند. نمونه هایی از آنتی آندروژن ها شامل موارد زیر هستند:

• بیکالوتامید (Casodex) - یک بار در روز مصرف می شود
• فلوتامید (Drogenil) - ۳ بار در روز مصرف می شود
• انزالوتامید (Xtandi) - یک بار در روز مصرف می شود
• آپالوتامید (Erleada) - یک بار در روز مصرف می شود
• سیپروترون استات (سیپروستات) - ۱ تا ۳ بار در روز مصرف می شود

جراحی برداشتن بیضه (ارکیدکتومی)

جراحی برداشتن بیضه ها، روش معمولی برای کاهش میزان تستوسترون  نیست و معمولاً فقط در صورتی که نیاز به کاهش فوری تستوسترون باشد، انجام می شود. به عنوان مثال، در صورتی که سرطان به استخوان‌ها گسترش یافته و به نخاع نیز فشار بیاورد، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد مقدار تستوسترون را به سرعت کاهش دهد.

در صورتی که بیمار شرایط انجام تزریق و یا مصرف قرص را نداشته باشد ممکن است جراحی به عنوان یکی از گزینه های درمانی تجویز شود.

بررسی اثربخشی هورمون درمانی

آزمایش خون باید برای بررسی سطح پروتئینی به نام آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)، به طور منظم انجام شود. PSA، پروتئینی است که توسط سلول های پروستات طبیعی و سرطانی ساخته شده و در همه افراد به مقدار کم، در خون وجود دارد مگر اینکه غده پروستات، به طور کامل برداشته شده باشد.

ممکن است که در طول درمان، نیاز به انجام مجدد چند اسکن که در زمان تشخیص نیز انجام شده است مانند سی تی اسکن، ام آر آی و اسکن استخوان باشد.

سطح PSA، در طول هورمون درمانی باید ثابت بماند یا پایین بیاید. اما اگر سرطان پروستات شروع به رشد و گسترش کند، سطح PSA ممکن است بالا برود که این معمولاً سرطان پروستات مقاوم به هورمون یا سرطان پروستات مقاوم به اخته نامیده می شود. در صورت بروز این شرایط، پزشک ممکن است درمان را تغییر دهد. پزشک در این مورد با بیمار صحبت خواهد کرد.

عوارض جانبی

عوارض جانبی هورمون درمانی به دلیل سطح پایین تستوسترون در بدن، ایجاد می شود. در بسیاری از افراد عوارض جانبی اغلب در شروع درمان تشدید شده اما معمولا پس از چند هفته یا چند ماه، آرام خواهد شد.

برخی از عوارض جانبی در همه درمان های هورمونی برای سرطان پروستات، مشترک است اما برخی از عوارض، از دارویی به دارو دیگر، متفاوت می باشند. همچنین ممکن است مصرف تمام این داروها، همه عوارض جانبی ذکر شده را نداشته باشند. در صورت بروز هر گونه عارضه جانبی، با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید زیرا آنها می توانند اقداماتی برای کاهش عوارض جانبی و ایجاد احساس بهتر به بیمار پیشنهاد کنند.

عوارض جانبی اصلی شامل موارد زیر هستند:

• اختلال در نعوظ (ناتوانی جنسی)
• گرگرفتگی و تعریق
• احساس خستگی و ضعف
• حساسیت پستان
• شعله ور شدن تومور

عوارض جانبی درمان طولانی مدت شامل موارد زیر هستند:

• افزایش وزن
• مشکلات حافظه
• نوسانات خلقی و افسردگی
• پوکی استخوان
• خطر نارسایی قلبی زودرس