قرص اولاپاریب در سرطان پروستات (داروی خوراکی) + عوارض

پیشرفت های چشمگیر در علم پزشکی، دارو های قدرتمندی را برای مبارزه با سرطان پروستات در اختیار متخصصان قرار داده است. اولاپاریب (Olaparib) یکی از این دارو هاست، اما آیا این دارو عوارضی هم به همراه دارد؟ در این مقاله قصد داریم با اثربخشی و عوارض جانبی داروی اولاپاریب آشنا شویم و ببینیم این دارو چگونه به یاری بیماران مبتلا به سرطان پروستات می شتابد.

اولاپاریب چیست و چگونه عمل می کند؟

اولاپاریب، دارویی است که به صورت قرص مصرف می شود. این دارو نوعی مهارکننده PARP است. شاید این اصطلاح کمی پیچیده به نظر برسد، اما نگران نباشید! در ادامه، به زبان ساده تر با نحوه عملکرد اولاپاریب آشنا می شویم.

از اولاپاریب، برای درمان افرادی استفاده می شود که دارای تغییر ژن BRCA1 یا BRCA2 (جهش) هستند و هورمون درمانی در بهبود سرطان پروستات آنها تاثیری ندارد. این درمان، فقط برای برخی از افراد مبتلا به سرطان پروستات که بیماری آنها به دیگر نقاط بدن گسترش یافته است (سرطان پروستات پیشرفته) مناسب است.

سلول های سرطانی پروستات دارای جهش BRCA1 یا BRCA2، برای ترمیم DNA آسیب دیده به پروتئینی به نام PARP نیاز دارند. اولاپاریب باعث از بین رفتن اثر PARP می شود. بدون حضور پروتئین PARP، آن DNA آسیب دیده قابل ترمیم نیست و سلول های سرطانی پروستات احتمال مرگ بیشتری دارند.

اولاپاریب سرطان پروستات را درمان نمی کند؛ اما مشخص شده است که در برخی موارد می تواند باعث افزایش بقا شود.

اولاپاریب برای چه کسانی تجویز می شود؟

با اینکه اولاپاریب دارویی نویدبخش در درمان سرطان پروستات است، اما برای همه افراد مبتلا به این بیماری مناسب نیست. این دارو به طور خاص برای افرادی با جهش خاصی در ژن BRCA1 یا BRCA2 تجویز می شود. این جهش ها در برخی از بیماران مبتلا به سرطان پروستات مشاهده می شود.

اولاپاریب، درمانی برای افراد مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات است که هورمون درمانی در بهبود بیماری تاثیری ندارد. در برخی موارد به آن سرطان پروستات مقاوم در برابر هورمون یا مقاوم به اختگی نیز گفته می شود. این بدان معناست که سرطان در حال رشد است، حتی اگر سطح تستوسترون با هورمون درمانی یا جراحی برای برداشتن بیضه ها (ارکیِکتومی) پایین نگه داشته شود.

این دارو تنها در صورتی گزینه درمانی خوبی خواهد بود که فرد، آبیراترون یا انزالوتامید را به عنوان بخشی از هورمون درمانی خود مصرف کرده باشد و همچنین تنها در صورتی گزینه درمانی خواهد بود که بیمار دارای تغییر ژن BRCA1 یا BRCA2 (جهش) باشد. در صورتی که فرد جهش ژن BRCA1 یا BRCA2 نداشته باشد، اولاپاریب گزینه مناسبی برای شخص نخواهد بود. پزشک در مورد دیگر درمان های سرطان پیشرفته پروستات با بیمار صحبت خواهد کرد.

توجه بسیار مهم: تشخیص جهش ژنی و تجویز اولاپاریب صرفا بر عهده پزشک متخصص است. هرگز به صورت خودسرانه از این دارو استفاده نکنید.

اولاپاریب چقدر در درمان سرطان پروستات موثر است؟

مطالعات اولیه نشان داده اند که اولاپاریب در کاهش اندازه تومور و بهبود علائم بیماری در بیماران مبتلا به سرطان پروستات با جهش BRCA موثر است. همچنین، این دارو می تواند به افزایش طول عمر این بیماران کمک کند.

با این حال، مهم است به خاطر داشته باشید که اولاپاریب درمان قطعی سرطان پروستات نیست. این دارو با کنترل بیماری و بهبود علائم، به بیماران کمک می کند تا طول عمر و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.

BRCA1 و BRCA2 چیست؟

دو ژن BRCA1 و BRCA2 در همه افراد وجود دارند. این ژن ها از والدین منتقل می شوند (به ارث می رسند). عملکرد ژن های BRCA حفظ رشد طبیعی سلول های سالم و جلوگیری از رشد سلول های سرطانی است.

در برخی افراد، این ژن ها تغییر می کنند و عملکرد مناسبی ندارند، که به آن جهش ژنی می گویند. افرادی که دارای جهش ژن BRCA1 یا BRCA2 هستند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند. بدن نیز می تواند این جهش های ژنی را در طول زمان ایجاد کند یا می تواند به صورت ارثی آن را داشته باشد.

سلول های سرطانی پروستات با جهش BRCA1 یا BRCA2 برای ترمیم به پروتئینی به نام PARP نیاز دارند. اولاپاریب PARP را مسدود می کند، که زندگی و رشد سلول های سرطانی را با مشکل مواجه می کند. این بدان معناست که احتمال مرگ آنها بیشتر می شود.

چگونه از وجود جهش ژن BRCA1 یا BRCA2 اطلاع یابیم؟

ممکن است فرد از قبل بداند که جهش ژن BRCA1 یا BRCA2 دارد. در صورت داشتن سابقه خانوادگی برای ابتلا به برخی سرطان ها، ممکن است از قبل آزمایشی برای بررسی تغییرات در ژن ها انجام شده باشد (تست ژنتیک).

در صورتی که وجود جهش BRCA مشخص نباشد، لازم است با پزشک معالج صحبت شود و بیمار برای آزمایش ژنتیک معرفی شود.

در صورتی که فرد شرایط انجام آزمایش را داشته باشد، آزمایش ژنتیک با استفاده از نمونه ای از سرطان که قبلاً گرفته شده است، ژن های شخص را بررسی می کنند. در برخی موارد، این کار با استفاده از نمونه خون انجام می شود.

با پزشک یا پرستار خود در مورد BRCA1 و BRCA2 و همچنین شرایط درمان با اولاپاریب صحبت کنید. وب سایت NHS اطلاعات بیشتری در مورد آزمایش ژنتیک و مشاوره ژنتیک در اختیارتان قرار می دهد.

سایر بیماری ها و داروها

پزشک خود را از دیگر بیماری های خود مطلع سازید. همچنین در مورد دیگر داروهای مصرفی خود نیز به او اطلاع دهید. مصرف هرگونه داروی دارای نسخه، بی نسخه و محصولات گیاهی را به پزشک معالج خود اطلاع دهید؛ زیرا مصرف این دارو می تواند بر عملکرد برخی از داروهای دیگر تأثیر بگذارد و برخی از داروهای دیگر ممکن است بر عملکرد مناسب اولاپاریب تأثیر بگذارند. پزشک در مورد اینکه آیا این دارو برای شخص مناسب است یا خیر صحبت خواهد کرد.

در صورت بروز مشکلات مرتبط با کلیه، دوز مصرفی اولاپاریب تغییر خواهد کرد.

سایر گزینه های درمانی

اگر اولاپاریب برای شخص مناسب نباشد، گزینه های درمانی دیگری نیز وجود دارند. درباره دیگر گزینه های درمانی سرطان پروستات پیشرفته بیشتر بخوانید یا با تیم پزشکی بیمارستان خود صحبت کنید. آنها همچنین می توانند در مورد آزمایش های بالینی مناسب به بیمار اطلاع دهند.

درمان اولاپاریب شامل چه مواردی است؟

اولاپاریب معمولاً به صورت دو قرص در صبح و دو قرص در شب مصرف می شود. این قرص ها باید به طور کامل با آب مصرف شوند. قرص ها را می توان همراه با غذا یا بدون آن مصرف کرد.

در صورتی که فرد تحت هورمون درمانی قرار دارد، لازم است همزمان با درمان اولاپاریب، به هورمون درمانی نیز ادامه دهد، حتی اگر به طور کامل بی تاثیر باشد.

هنگام مصرف اولاپاریب، از مصرف گریپ فروت و مشتقات آن خودداری کنید، زیرا می تواند بر عملکرد دارو تأثیر بگذارد.

ممکن است هنگام مصرف اولاپاریب عوارض جانبی ایجاد شوند که می توانند بر توانایی در رانندگی یا کار با ماشین آلات تأثیر بگذارند. در صورت بروز احساس خستگی، ضعف یا سرگیجه، از رانندگی و کار با ماشین آلات خودداری کنید.

درمان چقدر طول خواهد کشید؟

تا زمانی که اثربخشی دارو متوقف شود و یا عوارض جانبی شدیدی ایجاد شود، اولاپاریب مصرف خواهد شد.

در حین مصرف اولاپاریب، بیمار، قرار ملاقات های منظم آزمایشگاهی خواهد داشت تا عملکرد درمان مورد بررسی قرار گیرد. مدت زمان نیاز به مراجعه برای این معاینات، توسط پزشک تعیین خواهد شد. احتمالاً برای سال اول درمان، ماهانه یک نوبت معاینه تجویز خواهد شد. پس از سال اول، احتمالاً هر سه ماه یک بار نوبت معاینه خواهید داشت.

در این قرار ملاقات ها، چندین آزمایش خواهید داشت. اینکه چه آزمایشاتی انجام می دهید و هر چند وقت یکبار آنها را انجام می دهید به نظر پزشک بستگی دارد. تیم پزشکی در این مورد با شخص صحبت خواهد کرد. این تست ها شامل موارد زیر است:

• آزمایش خون آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA).
• آزمایش خون برای بررسی کم خونی یا هرگونه مشکل در سیستم ایمنی، کلیه ها یا کبد
• آزمایش فشار خون
• اسکن هایی مانند MRI، CT یا اسکن استخوان.

پزشک در مورد نتایج آزمایش و هرگونه تغییر در درمان با شخص صحبت خواهد کرد.

عوارض جانبی محتمل چیست؟

مانند همه درمان ها، اولاپاریب می تواند عوارض جانبی ایجاد کند. این عوارض روی هر فرد تأثیر متفاوتی می گذارد و بعید است که همه عوارض جانبی احتمالی را داشته باشید.

قبل از شروع درمان، تیم پزشکی عوارض جانبی احتمالی را توضیح خواهند داد. دانستن اینکه چه چیزی باید انتظار داشته باشید می تواند به شخص در مقابله با آنها کمک کند.

می توانید اطلاعات بیشتر را در بروشور همراه دارو یا در وب سایت Electronic Medicines Compendium (emc) بیابید.

شایع ترین عوارض جانبی عبارتند از:

• کم خونی
• احساس بیماری
• خستگی شدید
• سوء هاضمه یا سوزش سر دل
• از دست دادن اشتها
• سردرد
• تغییر در طعم غذا
• احساس سرگیجه داشتن
• سرفه
• تنگی نفس
• اسهال.

اگر عوارض جانبی ناشی از مصرف اولاپاریب دارید، حتی اگر در اینجا ذکر نشده باشد، در اسرع وقت با تیم پزشکی خود صحبت کنید. آنها ممکن است بتوانند به شخص در مدیریت هر گونه عوارض جانبی کمک کنند.

پیشگیری از بارداری

اگر احتمال باردار شدن شریک زندگی وجود دارد، باید هنگام رابطه جنسی از روش های پیشگیری از بارداری استفاده کنید. در حین مصرف اولاپاریب و تا سه ماه پس از آن از کاندوم و روش دوم پیشگیری از بارداری استفاده کنید.

اگر شریک زندگی باردار است، هنگام رابطه جنسی در حین مصرف اولاپاریب و تا سه ماه پس از آن باید از کاندوم استفاده کنید. این به این دلیل است که اولاپاریب می تواند به جنین آسیب برساند.

هنگام مصرف اولاپاریب و تا 3 ماه پس از مصرف آخرین دوز، نباید اسپرم اهدا کنید.

هیچ مدرکی مبنی بر اینکه داشتن رابطه جنسی محافظت نشده در حین مصرف اولاپاریب به شریک زندگی آسیب می رساند وجود ندارد. اما اگر شما یا شریک زندگیتان در این مورد نگران هستید، بهتر است تا زمانی که درمان خود را متوقف نکرده اید، از کاندوم استفاده کنید.

مقابله با سرطان پروستات

تشخیص و زندگی با سرطان پروستات می تواند احساس شخص را در مورد زندگی تغییر دهد. اگر شما یا عزیزتان با سرطان پروستات روبرو هستید ممکن است احساس ترس، استرس یا حتی عصبانیت کنید. هیچ پیش بینی مشخصی برای احساسات وجود ندارد و هر کس به طور متفاوتی واکنش نشان می دهد. ممکن است خواندن اطلاعات در مورد زندگی با سرطان پیشرفته پروستات برای شما مفید باشد. همچنین، مرکز رفاه ما دارای اطلاعاتی است که به شما در مراقبت از سلامت عاطفی، ذهنی و فیزیکی کمک می کند.

اگر به فردی مبتلا به سرطان پروستات نزدیک هستید، درباره اینکه چگونه می توانید از فرد مبتلا به سرطان پروستات حمایت کنید و از کجا می توانید اطلاعات بیشتری کسب کند، کمک نمایید.

سوالاتی که ممکن است بخواهید از پزشک یا پرستار خود بپرسید

• آیا اولاپاریب درمان مناسبی برای من است و چرا؟
• چگونه بفهمم که جهش ژن BRCA1 یا BRCA2 دارم؟
• اگر عوارض جانبی داشته باشم، آیا راه هایی وجود دارد که بتوانم آنها را مدیریت کنم؟
• اگر اولاپاریب مصرف کنم، چه آزمایشاتی برای نظارت بر سرطان پروستات دارم و هر چند وقت یکبار آنها را انجام خواهم داد؟
• آیا درمان های دیگری در کنار اولاپاریب خواهم داشت؟
• اگر اولاپاریب دیگر اثرگذاری نداشته باشد، چه اتفاقی می افتد؟
• اگر من یک جهش ارثی داشته باشم، چه کاری باید انجام دهم؟