بازسازی پیشابراه خلفی یا مجرای ادرار چیست و چه عوارضی دارد؟

بازسازی خلفی مجرای ادرار، نوعی جراحی در مردان است که معمولا برای برطرف کردن تنگی مجرای ادرار (گرفتگی) انجام می شود که ممکن است در اثر ضربه به مجرای ادراری، مانند شکستگی لگن، یا پس از درمان سرطان پروستات ایجاد شود. این جراحی شامل برداشتن قسمت اسکار و آسیب دیده مجرای ادرار و اتصال مجدد دو انتهای سالم آن به یکدیگر است.

بازسازی پیشابراه خلفی چیست؟

بازسازی خلفی مجرای ادرار (Posterior urethral reconstruction - PUR)، نوعی روش جراحی است که در برخی موارد، پس از وارد شدن ضربه به مجرای ادرار یا پس از درمان سرطان پروستات مورد باید نیاز است. مجرای ادراری، لوله ای است که ادرار را از مثانه از طریق آلت تناسلی و از بدن خارج می کند. مجرای ادراری خلفی، بخش یک تا دو اینچی از مجرای ادرار است که از گردنه‌ی مثانه، از طریق غده پروستات و اسفنکتر ادراری خارجی، که ناحیه بلافاصله قبل از ورود مجرای ادرار به مجرای ادرار قدامی است، امتداد می یابد. بازسازی خلفی مجرای ادراری جراحی برای رفع این بخش از مجرای ادرار است.

چرا بازسازی پیشابراه خلفی انجام می شود؟

بازسازی خلفی مجرای ادرار اغلب برای رفع گرفتگی مجرای ادراری (تنگ شدن مجرای ادراری) در اثر وارد شدن ضربه، مانند شکستگی لگن انجام می شود. شکستگی لگن می تواند در اثر تصادف با وسیله نقلیه، افتادن، له شدن یا آسیب های نافذ مانند گلوله ایجاد شود. همچنین تنگی مجرای ادراری ممکن است در اثر انجام درمان های سرطان پروستات، مانند پرتودرمانی و پروستاتکتومی رادیکال (برداشتن کل غده پروستات) نیز رخ دهد. با توجه به شدت باریک شدن، ممکن است جریان ادرار کند یا کاملاً متوقف شود.

مجرای ادرار لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن منتقل می‌کند. تنگی مجرای ادرار زمانی رخ می‌دهد که بافت‌های مجرا دچار سفت شدن و باریک شدن شوند. این عارضه می‌تواند جریان ادرار را مسدود کرده و منجر به مشکلات زیر شود:

• سوزش ادرار
• درد یا سوزش هنگام شروع ادرار
• تکرر ادرار (نیاز مکرر به دفع ادرار، حتی در شب)
• قطع شدن جریان ادرار
• دشواری در شروع ادرار
• بی اختیاری ادراری (ناتوانی در کنترل ادرار)
• جریان ضعیف ادرار

اگر هر یک از علائم ذکر شده در بالا را تجربه می‌کنید، مهم است که به پزشک متخصص اورولوژی (سیستم ادراری تناسلی) مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام تنگی مجرای ادرار و درمان به موقع آن می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر مانند عفونت کلیه و آسیب به مثانه جلوگیری کند.

تنگی مجرای ادرار خلفی چگونه بررسی می شود؟

پزشک، آزمایش هایی از جمله موارد زیر را تجویز می کند:

• اورتروگرام رتروگراد (از رنگ کنتراست و اشعه ایکس برای مشاهده محل دقیق و میزان گرفتگی استفاده می شود).
• سیستورتروگرام تخلیه ادرار (از کنتراست برای بررسی جریان ادرار از مثانه استفاده می شود).
• سیستوسکوپی (از یک اسکوپ برای مشاهده داخل مثانه و مجرای ادرار استفاده می شود).
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) (در صورت نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر در برخی افراد استفاده می شود).

پیش از اینکه برای بازسازی پیشابراه خلفی اقدامی انجام شود، جراح مطمئن می شود که آسیب‌های اصلی ناشی از شکستگی لگن تثبیت شده باشند (اگر تروما دلیل بازسازی مورد نیاز مجرای ادرار باشد). در این مدت، ادرار معمولا با یک کاتتر سوپراپوبیک در مثانه تخلیه می شود.

آمادگی های لازم برای جراحی بازسازی پیشابراه خلفی چیست؟

به طور کلی، باید موارد زیر انجام شوند:

• تمام داروهای رقیق کننده خون را به طور موقت قطع کنید (در صورت مصرف). تیم جراحی در مورد داروهای خاص و زمان قطع آنها با بیار صحبت خواهند کرد.
• بعد از نیمه شب روز عمل چیزی نخورید و ننوشید.

به فرد اجازه داده می شود صبح قبل از جراحی با یک جرعه کوچک آب، داروهای تایید شده را مصرف کند.

پزشک ممکن است آنتی بیوتیکی را برای شروع یک روز قبل از عمل تجویز کند.

چگونه تصمیم گرفته می شود که از کدام روش در بازسازی خلفی مجرای ادرار استفاده شود؟

بازسازی پیشابراه خلفی یک عمل جراحی است که توسط متخصص ارولوژی (متخصص سیستم ادراری تناسلی) انجام می‌شود. نوع عمل جراحی بسته به شدت تنگی و محل آن متفاوت است. در اینجا به دو روش رایج برای بازسازی پیشابراه خلفی اشاره می‌کنیم:

• آناستوموز انتها به انتها (End-to-End anastomosis): بیشتر افرادی که دچار آسیب مجرای ادراری خلفی هستند را می توان با تکنیک جراحی به نام اورتروپلاستی آناستوموز درمان کرد. در این روش، بافت اسکار برداشته می شود و سپس دو انتهای سالم مجرای ادرار دوباره به هم بخیه می شوند. در این روش به طور ویژه، بخش سالم باقی مانده از مجرای ادرار خلفی و مجرای ادرار پیازی، که بخش بین ناحیه اسفنکتر خارجی و پایه آلت تناسلی است، دوباره به هم متصل می شوند. در طول انجام این روش (تحت بیهوشی عمومی) بیمار کاملا بیهوش خواهد بود. جراحی از طریق پرینه (ناحیه بین مقعد و کیسه بیضه) انجام می شود.
• پیوند بافت (Graft surgery): در برخی موارد، دو انتهای سالم مجرای ادراری باقی‌مانده را نمی‌توان پس از برداشتن بافت اسکار به یکدیگر اتصال داد. در این حالت، شکاف بین دو انتهای مجرای ادرار ممکن است نیاز به ترمیم با بافت داشته باشد. متداول‌ترین بافتی که برای بازسازی بخشی از مجرای ادرار استفاده می‌شود، از قسمت گونه‌ در داخل دهان (به نام مخاط باکال) گرفته می‌شود. پس از برداشتن بافت، کمی ناراحتی در دهان احساس خواهد شود، مشابه دردی که با گاز گرفتن گونه داخلی احساس می شود. بافت داخل دهان به سرعت بهبود می یابد - معمولاً در کمتر از یک هفته.

بعد از جراحی چه اتفاقی می افتد؟

پس از جراحی، معمولا لازم است بیمار تا 24 ساعت در بیمارستان تحت نظر بماند. در حالی که بخیه‌هایی که دو انتهای مجرای ادرار را به هم متصل کردنه اند در حال بهبودی هستند، یک کاتتر کوچک و نرم در آلت تناسلی قرار داده می‌شود و به مدت سه تا چهار هفته باقی می‌ماند. برای تعیین اینکه آیا ترمیم بهبود یافته است یا خیر، عکس رادیوگرافی انجام خواهد شد. چندین ماه پس از انجام جراحی، آزمایش‌های دیگری مانند اورتروسکوپی یا سرعت جریان خون نیز انجام می شود داد تا پزشک مطمئن شود که ترمیم به درستی بهبود یافته است.

چه عوارضی ممکن است رخ دهد؟

عوارض جانبی بازسازی خلفی مجرای ادراری شامل خونریزی، عفونت و تنگی مکرر است. بی اختیاری ادرار بعد از عمل زمانی که پس از ضربه لگن انجام شود نیز نادر است. زمانی که جراحی پس از درمان سرطان پروستات انجام شود، احتمال بی اختیاری بیشتر است. تعداد قابل توجهی از افراد پس از شکستگی لگن یا درمان سرطان پروستات، حتی قبل از بازسازی خلفی مجرای ادرار، دچار اختلال نعوظ (ED) خواهند شد. جراحی کمکی به برطرف شدن ED نخواهد کرد و در صورت تداوم عارضه، ممکن است نیاز به انجام درمان های دیگر در آینده داشته باشد.

چشم انداز برای بیمار بعد از انجام بازسازی خلفی مجرای ادرار چیست؟

نتایج نشان می دهند که انجام اورتروپلاستی آناستوموز در طولانی مدت نتایج بسیار خوبی دارند. با این حال، اثربخشی آن در درازمدت به میزان ترومای لگن و تخصص جراح بستگی دارد. مطالعات، میزان موفقیت را بین 92 تا 97 درصد پس از بازسازی پس از شکستگی لگن و 70 تا 85 درصد پس از درمان سرطان پروستات نشان داده‌اند.

بهبودی پس از بازسازی پیشابراه خلفی

مدت زمان بهبودی پس از بازسازی پیشابراه خلفی برای هر فرد متفاوت است. اما به طور کلی، بیماران می‌توانند انتظار داشته باشند که چند روز را در بیمارستان بستری باشند. در دوران نقاهت، رعایت نکات زیر به بهبودی سریع‌تر کمک می‌کند:

• استراحت کافی
• مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
• نوشیدن مایعات فراوان
• پیشگیری از یبوست
• اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
• عدم برقراری رابطه جنسی تا زمانی که پزشک توصیه کند

سخن پایانی

تنگی مجرای ادرار می‌تواند یک مشکل آزاردهنده و ناخوشایند باشد. اما خوشبختانه، بازسازی پیشابراه خلفی یک روش درمانی موثر برای رفع این عارضه است. با مشورت با پزشک متخصص و انجام این جراحی، می‌توانید مجدداً جریان ادراری روان را تجربه کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید.

پرسش های متداول