آمپول لوتیشیوم در سرطان پروستات (تزریق وریدی) + عوارض

سرطان پروستات، شایع‌ترین سرطان در بین آقایان بالای ۵۰ سال است. با اینکه درمان‌های موثری برای این بیماری وجود دارد، اما در برخی موارد، سرطان به درمان‌های رایج پاسخ نمی‌دهد. در چنین سناریوهایی، پزشکان به دنبال روش‌های نوین درمانی مانند آمپول لوتیشیوم (Luthenium-177) هستند. اما این ایزوتوپ رادیواکتیو چگونه عمل می‌کند و مصرف آن چه عوارضی به دنبال دارد؟ در این مقاله همراه ما باشید تا به دنیای آمپول لوتیشیوم سفر کنیم و ببینیم این ماده چگونه به مبارزه با سرطان پروستات پیشرفته می‌رود.

آمپول لوتیشیوم چیست و چگونه عمل می کند؟

آمپول لوتیشیوم با نام تجاری پلاویکتو شناخته می‌شود. این دارو حاوی ایزوتوپ رادیواکتیو لوتیشیوم-177 (177Lu) است. ایزوتوپ‌های رادیواکتیو، اتم‌هایی هستند که هسته آن‌ها ناپایدار بوده و از خود تشعشع ساطع می‌کنند. تشعشعات ساطع شده از لوتتیم-۱۷۷ می‌توانند سلول‌های سرطانی را تخریب کنند.

در درمان هدفمند، از داروهایی استفاده می‌شود که به مولکول‌های خاصی روی سطح سلول‌های سرطانی متصل می‌شوند. در مورد آمپول لوتیشیوم، این مولکول خاص، یک پروتئین به نام آنتی‌ژن اختصاصی غشای پروستات (PSMA) است.

سلول‌های سرطانی پروستات معمولا دارای تعداد زیادی از گیرنده‌های PSMA هستند. آمپول لوتیشیوم به گونه‌ای طراحی شده است که یک ماده شیمیایی به آن متصل شده که تمایل بالایی به گیرنده‌های PSMA دارد. پس از تزریق، این ماده شیمیایی، لوتیشیوم را مستقیما به سلول‌های سرطانی که دارای گیرنده‌های PSMA هستند، حمل می‌کند.

در نهایت، لوتتیم-۱۷۷ با ساطع کردن تشعشعات، سلول‌های سرطانی را که گیرنده‌های PSMA را دارند، از بین می‌برد. سلول‌های سالم بدن که فاقد گیرنده‌های PSMA هستند، کمتر تحت تاثیر تشعشعات قرار می‌گیرند.

نام عمومی: لوتیشیوم لو 177 ویپیوتاید تتراکستان

دسته دارویی: داروی پرتوزا یا پرتودرمانی

نام تجاری: پلاویکتو (Pluvicto)

اشکال های دارویی موجود: محلول خوراکی

آمپول لوتیشیوم برای چه کسانی تجویز می‌شود؟

آمپول لوتیشیوم به تنهایی برای درمان سرطان پروستات استفاده نمی‌شود. پزشک متخصص شما ممکن است این دارو را در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مانند خارج کردن بیضه‌ها (Orchiectomy) و یا داروهای آنالوگ LHRH برای آقایان مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات مقاوم به هورمون درمانی (Castration-Resistant Prostate Cancer - CRPC) تجویز کند.

همانطور که اشاره شد، سرطان پروستات هورمونی مقاوم، نوعی از سرطان پروستات است که بعد از درمان‌های هورمونی همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد.

موارد استفاده از لوتتیوم لو 177 ویپیوتاید تتراکستان

تزریق لوتتیوم لو 177 ویپیوتاید تتراکستان برای درمان سرطان پروستات مقاوم به اختگی متاستاتیک مثبت آنتی ژن غشایی اختصاصی پروستات (PSMA) (سرطان پروستات که به درمان‌های پزشکی یا جراحی که تستوسترون را کاهش داده و به سایر قسمت‌های بدن سرایت کرده است مقاوم است) در بیمارانی که سایر درمان‌های سرطان را دریافت کرده‌اند (به عنوان مثال، مهار مسیر گیرنده آندروژن، شیمی‌درمانی مبتنی بر تاکسان)، استفاده می‌شود.

لوتتیوم لو 177 ویپیوتاید تتراکستان نوعی پرتودارو است. رادیوداروها عوامل رادیواکتیو هستند که ممکن است برای یافتن و درمان برخی بیماری ها یا مطالعه عملکرد اندام های بدن استفاده شوند.

این دارو فقط باید توسط یا تحت نظارت مستقیم یک پزشک با آموزش تخصصی پزشکی هسته ای تجویز شود.

قبل از استفاده از لوتتیوم لو 177 ویپیوتاید تتراکستان

در تصمیم گیری برای استفاده از یک دارو، خطرات مصرف دارو باید در مقابل فواید آن سنجیده شود. این تصمیمی است که شما و پزشکتان خواهید گرفت. برای این دارو موارد زیر باید در نظر گرفته شود:

آلرژی

اگر تا به حال هر گونه واکنش غیرعادی یا آلرژیک به این دارو یا هر داروی دیگری داشته اید، به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر انواع دیگری از آلرژی، مانند آلرژی به غذاها، رنگ ها، مواد نگهدارنده یا حیوانات، دارید به پزشک متخصص اطلاع دهید. برای مصرف محصولات بدون نسخه، نیز برچسب یا ترکیبات بسته محصول را به دقت بخوانید.

اطفال

مطالعات مناسبی در مورد ارتباط سن با اثرات لوتتیوم لو 177 ویپیوتاید تتراکستان در جمعیت کودکان انجام نشده است. بنابراین ایمنی و اثرگذاری این دارو در کودکان مشحص نیست.

سالمندان

مطالعات مناسبی که تا به امروز انجام شده است، مشکلات خاص مربوط به سالمندان که مفید بودن لوتتیوم لو 177 ویپیوتاید تتراکستان را در افراد مسن محدود کند، را نشان نداده اند.

تداخلات دارویی

اگرچه برخی داروها به هیچ وجه نباید با هم استفاده شوند، در موارد دیگر ممکن است لازم باشد دو داروی مختلف با هم استفاده شوند، حتی اگر ممکن است تداخل دارویی اتفاق بیفتد. در این موارد، پزشک ممکن است بخواهد دوز را تغییر دهد یا اقدامات احتیاطی دیگری که لازم باشد، انجام دهید. چنانچه هر داروی با نسخه یا بدون نسخه[OTC]  دیگری را مصرف می کنید، به پزشک متخصص یا پزشک خود اطلاع دهید.

تداخلات با غذا / تنباکو / الکل

برخی از داروها را نباید در زمان خوردن غذا یا خوردن انواع خاصی از غذا یا در زمانی نزدیک به زمان مصرف این غذاها استفاده کرد زیرا ممکن است تداخل ایجاد شود. همچنین استفاده از الکل یا تنباکو با برخی داروها نیز ممکن است باعث بروز تداخلات شود. در مورد استفاده از دارو با غذا، الکل یا تنباکو با پزشک متخصص صحبت کنید.

سایر مشکلات پزشکی

وجود سایر مشکلات پزشکی ممکن است بر استفاده از این دارو تأثیر بگذارد. در صورت وجود هر گونه مشکل پزشکی دیگر، به خصوص:

• بیماری های خونی (مانند کم خونی، لکوپنی، نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی)
• بیماری کلیوی، شدید — با احتیاط استفاده شود. زیرا ممکن است این شرایط را تشدید کند.
• بیماری کلیوی، خفیف تا متوسط ​​- با احتیاط استفاده شود. این اثرات ممکن است به دلیل حذف کندتر دارو از بدن افزایش یابد.

استفاده صحیح از لوتیتیم لو 177 ویپیوتاید تتراکستان

پزشک یا سایر پزشکان متخصص آموزش دیده این دارو را تزریق می کنند. این دارو از طریق سوزنی که در یکی از رگ ها قرار داده می شود، تزریق می شود. تزریق باید به آرامی صورت بگیرد، بنابراین سوزن باید حداقل 30 دقیقه در جای خود باقی بماند.

مایعات اضافی بنوشید تا در طول درمان با این دارو ادرار بیشتری دفع کنید. این کار می تواند به جلوگیری از بروز مشکلات کلیوی کمک کند.

همچنین قبل و بعد از دریافت این دارو باید فورا و تا آنجا که ممکن است ادرار کنید. این کار به حذف این داروی رادیواکتیو از بدن کمک می کند.

اقدامات احتیاطی هنگام استفاده از لوتتیوم لو 177 ویپیووتاید تتراکستان

بسیار مهم است که پزشک پیشرفت شما را در ویزیت های منظم بررسی کند تا مطمئن شود که این دارو به درستی کار می کند. برای بررسی اثرات ناخواسته ممکن است نیاز به آزمایش خون و ادرار باشد.

بیماران مردی که شریک زن دارند، باید در طول درمان با این دارو و حداقل 14 هفته پس از مصرف آخرین دوز، از روش های موثر پیشگیری از بارداری استفاده کنند. اگر فکر می کنید همسرتان در حین استفاده از این دارو باردار شده است، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.

در حین دریافت این دارو معمولاً چون در معرض تشعشعات قرار دارید بنابراین خطر ابتلا به سرطان افزایش خواهد یافت. اگر در این مورد سوالی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.

لوتتیوم لو 177 ویپیووتاید تتراکستان تعداد برخی از انواع سلول های خونی را در بدن کاهش می دهد. به همین دلیل، ممکن است خونریزی یا عفونت راحت‌تری داشته باشید. برای کمک به این مشکلات، از قرار گرفتن در نزدیکی افرادی که بیمار هستند یا عفونت دارند خودداری کنید. دست های خود را اغلب با آب و صابون بشویید. از انجام ورزش های خشن یا سایر موقعیت هایی که ممکن است دچار کبودی، بریدگی یا آسیب دیدگی شوید دوری کنید. دندان های خود را به آرامی مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. هنگام استفاده از اجسام تیز از جمله تیغ و ناخن گیر احتیاط کنید.

این دارو همچنین ممکن است باعث بروز مشکلات جدی کلیوی شود. بنابراین در صورت بروز آشفتگی، خون در ادرار، کما، گیجی، کاهش خروجی ادرار، افسردگی، سرگیجه، سردرد، تحریک پذیری، بی حالی، انقباض عضلانی، حالت تهوع، افزایش وزن سریع، تشنج، بی حالی، تورم در صورت، مچ پ یا دست ها، خستگی یا ضعف غیر معمول فوراً با پزشک خود مشورت کنید.

برخی از مردانی که از این دارو استفاده می کنند نابارور شده اند (نمی توانند بچه دار شوند). اگر قصد بچه دار شدن دارید، قبل از استفاده از این دارو با پزشک خود صحبت کنید.

عوارض داروی لوتیشیوم (لوتتیوم لو 177 ویپیووتاید تتراکستان)

یک دارو در کنار اثرات مورد نیاز خود ممکن است عوارض ناخواسته ای نیز ایجاد کند. اگرچه همه این عوارض جانبی ممکن است رخ ندهند، اما در صورت بروز ممکن است به مراقبت های پزشکی نیاز داشته باشند.

در صورت بروز هر یک از عوارض جانبی زیر فوراً با پزشک یا پرستار خود مشورت کنید:

عوارضی که بیشتر رایج هستند

• مدفوع سیاه و تیره
• درد مثانه
• خونریزی لثه
• نفخ یا تورم صورت، بازوها، دستها، ساق پاها یا پاها
• وجود خون در ادرار یا مدفوع
• ادرار خونی یا کدر
• ادرار دشوار، سوزش یا درد هنگام ادرار
• درد کمر یا پهلو
• پوست رنگ پریده
• نقاط قرمز روی پوست
• افزایش وزن سریع
• گزگز دست ها یا پاها
• مشکلات تنفسی
• خونریزی یا کبودی غیر عادی
• خستگی یا ضعف غیر عادی
• افزایش یا کاهش وزن غیرعادی

عوارضی که کمتر رایج هستند

• اضطراب
• درد یا سفتی قفسه سینه
• لرز
• گیجی
• سرفه خونی
• مشکل در تنفس یا بلع
• سرگیجه
• غش کردن
• ضربان قلب سریع
• تب
• سردرد
• سبکی سر
• خونریزی بینی
• فلجی
• خونریزی طولانی مدت ناشی از بریدگی
• گلو درد
• زخم ها، بریدگی ها یا لکه های سفید روی لب ها یا در دهان
• تورم غدد

عوارضی که به ندرت ایجاد می شوند 

• تاری دید
• ادرار تیره رنگ
• ضربان قلب نامنظم
• مدفوع رنگ روشن
• تهوع و استفراغ
• درد معده مداوم
• زردی چشم یا پوست

همچنین ممکن است برخی از عوارض جانبی ایجاد شوند که معمولاً نیازی به مراقبت پزشکی ندارند. این عوارض جانبی معمولاً می توانند در طول درمان از بین بروند زیرا بدن با دارو سازگار می شود. همچنین، پزشک متخصص ممکن است بتواند راه های پیشگیری یا کاهش برخی از این عوارض جانبی را به شما بگوید. در صورت تداوم یا آزاردهنده بودن هر یک از عوارض جانبی زیر یا وجود سوال در مورد آنها، با پزشک متخصص مشورت کنید:

عوارضی که بیشتر رایج هستند

• تغییر یا از دست دادن حس چشایی
• یبوست
• کاهش اشتها
• اسهال
• خشکی دهان

البته برخی عوارض جانبی دیگری وجود دارد که در این لیست ذکر نشده و ممکن است در برخی از بیماران اتفاق بیفتد. بنابراین اگر با مصرف این دارو متوجه عوارض دیگری شدید، با پزشک متخصص مشورت کنید.

برای مشاوره پزشکی در مورد عوارض جانبی به پزشک خود مراجعه کنید.

پرسش های متداول