نحوه انجام معاینه لمسی پروستات (DRE) | تشخیص زودهنگام سرطان

سرطان پروستات یکی از بیماری‌های شایع مردان است. تشخیص زودهنگام این بیماری می‌تواند در افزایش شانس درمان موفقیت‌آمیز آن و بهبود کیفیت زندگی بیماران نقش به سزایی ایفا کند. یکی از روش‌های تشخیص زودهنگام سرطان پروستات، معاینه لمسی پروستات از راه مقعد است. در این مقاله، به بررسی جزئیات این روش و اهمیت آن در تشخیص سرطان پروستات می‌پردازیم.

معرفی معاینه لمسی پروستات (DRE)

معاینه لمسی پروستات یک روش ساده و غیرتهاجمی است که توسط پزشک برای بررسی و ارزیابی پروستات انجام می‌شود. در این روش، پزشک با استفاده از انگشت خود به پروستات دسترسی می‌یابد و آن را بررسی می‌کند. این معاینه به طور معمول در دفتر پزشکی یا بیمارستان صورت می‌گیرد و نیازی به استفاده از تجهیزات ویژه ندارد.

چرا معاینه لمسی پروستات (DRE) مهم است؟

معاینه لمسی پروستات (DRE) اهمیت بسیاری در تشخیص زودهنگام سرطان پروستات دارد. این معاینه به پزشک امکان می‌دهد تا تغییرات غیرطبیعی در پروستات را تشخیص دهد، از جمله نمودن توده‌ها، تغییر در اندازه و شکل پروستات و وجود آبسه‌ها یا نقاط غیرطبیعی. با تشخیص زودهنگام این تغییرات، احتمال سرطان پروستات قابل بررسی و در صورت لزوم تحقیقات و آزمایش‌های تکمیلی انجام می‌شود.

نحوه انجام معاینه لمسی پروستات (DRE)

معاینه لمسی پروستات (DRE) یک روش پزشکی است که برای بررسی غده پروستات در مردان استفاده می‌شود. این معاینه معمولاً توسط پزشک انجام می‌شود و برای تشخیص زودهنگام سرطان پروستات استفاده می‌شود. این معاینه می تواند در اتاق عمل و یا بیمارستان انجام شود. پزشک یا پرستار از فرد می خواهند تا به پهلو بر روی تخت معاینه بخوابد و زانوهای خود را به سمت قفسه سینه جمع کند. سپس به آرامی انگشت خود را در مقعد بیمار فرو می کنند. برای اینکار از دستکش استفاده می شود و برای تسهیل کار از مقداری ژل بر روی انگشت خود استفاده می کنند. این آزمایش می تواند کمی ناراحت کننده یا خجالت آور باشد ولی معمولا با درد همراه نیست و مدت زمان زیادی طول نمی کشد. برای انجام معاینه لمسی پروستات، بیمار باید روی یک صندلی یا تخت معاینه دراز بکشد. سپس، پزشک از انگشت خود برای بررسی پروستات از طریق راست روده استفاده می‌کند. 

پروستات یک غده کوچک است که در زیر مثانه و جلوی راست روده قرار دارد. این غده مسئول تولید مایع منی است. در معاینه لمسی پروستات، پزشک به دنبال تغییراتی در اندازه، شکل یا بافت پروستات است. این تغییرات می‌تواند نشانه سرطان پروستات باشد.

چگونه برای معاینه لمسی پروستات آماده شویم؟

برای آماده شدن برای معاینه لمسی پروستات، باید موارد زیر را انجام دهید:

• حداقل 24 ساعت قبل از معاینه، از رابطه جنسی خودداری کنید.
• قبل از معاینه، مثانه خود را خالی کنید.
• لباس‌های راحت بپوشید که به راحتی می‌توانید آنها را درآورید.

آیا درباره انجام معاینه لمسی پروستات نگران هستید؟

داشتن احساس نگرانی یا خجالت در هنگام انجام ازمایش های پزشکی طبیعی است. ولی معاینه لمسی پروستات می تواند برای برخی افراد بیش از حد آزاردهنده باشد، برای مثال افرادی که در کودکی یا بزرگسالی تحت سوء استفاده جنسی قرار گرفته اند، ممکن است انجام این آزمایش برایشان بسیار آزاردهنده باشد. هیچ حس درست یا غلطی در این زمینه وجود ندارد و تصمیم به انجام آزمایش های سرطان پروستات یک انتخاب شخصی است.

پیش از انجام معاینه لمسی پروستات (DRE)

سوالات رایجی که پیش از انجام DRE پرسیده می شوند شامل موارد زیر است:

• DRE چگونه انجام می شود؟
• انجام این آزمایش چقدر طول می کشد؟ 
• آیا با درد همراه است؟
• DRE در بررسی وجود سرطان چقدر دقت دارد؟
• پس از انجام این آزمایش چه کاری انجام می شود؟

معاینه لمسی پروستات معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشد.

همچنین برای انجام این معاینه، فرد باید موارد زیر را انجام دهد:

• در صورت داشتن هموروئید یا شقاق مقعدی به تیم درمانی خود اطلاع دهید، زیرا DRE می تواند باعث تشدید این عارضه شود.
• از بیمه تحت پوشش خود در مورد پوشش این آزمایش و همچنین درباره هزینه های اضافی نیز بپرسید.

معاینه لمسی پروستات معمولاً دردناک نیست. با این حال، برخی از مردان ممکن است ناراحتی جزئی را تجربه کنند.

در طول انجام معاینه لمسی پروستات (DRE)

در این روش معمولاً فرد باید لباس خود را از کمر به پایین درآورد. پزشک متخصص ممکن است از بیمار بخواهد که به پهلوی چپ بخوابد و زانوهای خود را به سمت سینه جمع کند یا بایستد و به میز تکیه دهد.

پزشک متخصص مراحل زیر را انجام خواهد داد:

• پزشک، از دستکش استفاده می کند و انگشت خود را آغشته به مایع روان کننده می کند.
• ناحیه اطراف راست روده را از نظر وجود هرگونه مورد غیرعادی بررسی می کند.
• انگشتی که دارای دستکش و حاوی روان کننده است را به آرامی وارد راست روده می کند.
• پزشک، پروستات را برای ارزیابی اندازه و بررسی برجستگی ها، نقاط نرم یا سفت و وجود دیگر ناهنجاری ها، لمس می کند.

انجام آزمایش DRE معمولاً با درد همراه نیست، اما می تواند ناراحت کننده باشد. انجام این آزمایش، فقط چند دقیقه طول می کشد.

پس از انجام معاینه لمسی پروستات (DRE)

پس از معاینه، پزشک نتایج را به بیمار توضیح خواهد داد. معمولاً فرد می تواند بلافاصله پس از اتمام DRE به فعالیت های عادی خود ادامه دهد. با این حال، ممکن است پس از انجام این آزمایش مقداری خونریزی از مقعد ایجاد شود، به خصوص اگر فرد مبتلا به هموروئید یا شقاق مقعدی نیز باشد. در صورت تداوم خونریزی بیش از حد، لازم است با پزشک تماس گرفته شود.

نتایج معاینه لمسی پروستات چه چیزی را مشخص می کند؟

پزشک در صورت مشاهده هرگونه تغییر غیرطبیعی در پروستات، نتیجه معاینه را با شما در میان خواهد گذاشت. برآمدگی های کوچکی در پروستات می توانند به دلیل ابتلا به سرطان پروستات یا دیگر عارضه های مرتبط با پروستات نیز ایجاد شوند.

نتایج این آزمایش می تواند به شکل های زیر باشد:

• عادی: پروستات، اندازه ای طبیعی و متناسب با سن فرد و سطحی هموار دارد.
• بزرگتر از اندازه مورد انتظار نسبت به سن: این نتیجه می تواند نشانه ای از بزرگی پروستات باشد.
• سختی یا ناهموار بودن آن: می تواند نشانه ای از ابتلا به سرطان پروستات باشد.

معاینه لمس پروستات آزمایش کاملا دقیقی نیست. لمس کل پروستات برای پزشک یا پرستار ممکن نیست و ممکن است پروستات فرد مبتلا به سرطان پروستات در این آزمایش به صورت کاملا طبیعی حس شود.

برای آشنایی با "آزمایش های سرطان پروستات" میتوانید، از بخش مرجع سرطان پروستات ایران استفاده کنید.

همچنین ممکن است فرد در همان روز، تحت آزمایش PSA نیز قرار گیرد. اگر پزشک معتقد باشد که اقدامات بیشتری لازم است، این اقدامات بر اساس نتایج PSA و DRE تعیین خواهند شد. لازم به ذکر است که DRE معمولا می تواند نتیجه مثبت کاذبی را نشان دهد. اگر پزشک وجود تغییراتی را در غده پروستات تشخیص دهد، این تغییرات لزوما نشان دهنده سرطان نیستند.

معاینه لمسی پروستات و سرطان پروستات

معاینه لمسی پروستات یک روش غربالگری مفید برای سرطان پروستات است. این معاینه می‌تواند به شناسایی مردانی که در معرض خطر بیشتری برای سرطان پروستات هستند، کمک کند. با این حال، معاینه لمسی پروستات نمی‌تواند سرطان پروستات را به طور قطعی تشخیص دهد. اگر نتایج معاینه لمسی پروستات غیرطبیعی باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش PSA یا بیوپسی پروستات را برای تشخیص قطعی سرطان توصیه کند.

آزمایش PSA

در این آزمایش خون، میزان PSA تولید شده توسط غده پروستات اندازه گیری می شود. مقداری از این آنتی ژن به خون وارد می شود و در طول آزمایش مشخص خواهد شد. سطوح بالای PSA در خون می تواند نشان دهنده ابتلا به سرطان پروستات باشد، اما شرایط و عوامل مختلف دیگری نیز می توانند سطح PSA را افزایش دهند. سطوح بالای PSA لزوماً به معنای وجود سرطان نیست.

برای آشنایی با اینکه "آزمایش PSA چیست" میتوانید، از بخش مرجع سرطان پروستات ایران استفاده کنید.

غربالگری سرطان پروستات چیست؟

پزشک می تواند در مورد روش های اصلی انجام غربالگری سرطان پروستات، بیمار را راهنمایی کند. در غربالگری، علائم اولیه بیماری در افرادی که هیچگونه علامتی ندارند، مورد بررسی قرار می گیرند. غربالگری سرطان، برای تشخیص تغییرات آشکار در مراحل اولیه، زمانی که درمان می تواند بسیار موثر باشد، انجام می شود.

پزشکان معمولاً از دو آزمایش اصلی برای غربالگری سرطان پروستات استفاده می کنند:

• معاینه لمسی پروستات (DRE: Digital Rectal Exam)
• آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)

هیچ کدام از این آزمایش ها نمی توانند وجود سرطان پروستات را تایید کند، زیرا عوامل مختلف دیگری نیز می توانند بر نتایج آنها تأثیر بگذارند. با این حال، این آزمایش ها می توانند درباره نیاز به انجام اقدامات بعدی کمک کننده باشند. بیوپسی پروستات، تنها راه برای تایید ابتلا به سرطان پروستات است.

پیش از انجام هر یک از این آزمایش‌ها، فرد باید رضایت خود را اعلام کند، که این کار شامل تأیید اطلاع از مزایا و عوارض احتمالی این درمان است.

اهمیت آزمایشات غربالگری و تشخیص در مراحل ابتدایی

سرطان پروستات معمولا در مراحل اولیه هیچگونه علامتی ندارد. پس از یک سن مشخص، پزشک ممکن است انجام آزمایش های غربالگری منظم را برای افراد توصیه کند. معاینه پروستات می تواند به تشخیص سرطان در مراحل ابتدایی که قابل درمان است، کمک کند؛ حتی اگر سرطان هیچگونه علامتی ازخود نشان ندهد.

برای آشنایی با "علائم سرطان پروستات" میتوانید، از بخش مرجع سرطان پروستات ایران استفاده کنید.

پس از انجام آزمایش، چه اتفاقی می افتد؟

اگر آزمایش‌های DRE و PSA وجود هیچگونه مورد غیرعادی را نشان ندهند، ارائه‌دهنده خدمات درمانی، ممکن است روش نظارت را با انجام هر دو آزمایش و یا یکی از آنها، هر ۱ تا ۲ سال یک‌بار تجویز کند. اگر نتایج نشان دهنده ابتلا به سرطان پروستات باشند، پزشک انجام بیوپسی را تجویز خواهد کرد. بیوپسی پروستات می تواند با ایجاد برخی عوارض جانبی همراه باشد.

چه افرادی باید تحت غربالگری قرار بگیرند؟

بهتر است افراد بالای 50 سال غربالگری های منظم را انجام دهند. هیچگونه دستورالعمل یکسانی در مورد انجام غربالگری سرطان پروستات وجود ندارد، اما ACS توصیه می‌کند افراد، در مورد انجام غربالگری در سنین زیر با پزشک مشورت شود:

• افراد در سنین 50 سالگی که احتمال ابتلا به این سرطان متوسط ​​و امید به زندگی آنها بیش از 10 سال است
• افراد دارای 45 سال که در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند
• افراد دارای 40 سال که بیش از یک نفر از افراد خانواده آنها سابقه ابتلا به سرطان پروستات در سنین پایین را دارد.

افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند عبارتند از آمریکایی های دارای نژاد آفریقایی، افراد دارای اضافه وزن، و افرادی که یکی از اقوام نزدیک آنها قبل از سن 65 سالگی به سرطان پروستات مبتلا شده است.

با این حال، انجام غربالگری منظم برای همه افراد توصیه نمی شود.

در سال 2018، گروه ویژه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده بیان کرد که تصمیم برای انجام غربالگری در سنین 55 تا 69 سال باید به عهده خود فرد باشد. زیرا غربالگری می‌تواند نتایج مثبت کاذبی ایجاد کند که منجر به انجام تحقیقات بیشتر و یا جراحی های غیر ضروری شود.

پیش از انجام غربالگری، فرد باید درباره عوارض و مزایای آن با پزشک خود صحبت کند.

چشم انداز

سرطان پروستات، بیماری شایعی است. با این حال، اگر پزشک سرطان را در پروستات یا در نزدیکی آن تشخیص دهد و فرد تحت درمان قرار گیرد، احتمال بهبود و بقای فرد حداقل تا 5 سال بعد، 10 درصد خواهد بود. در صورت گسترش سرطان به دیگر قسمت های بدن، این میزان بقا به 30 درصد کاهش خواهد یافت.

اگر فرد در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان پروستات قرار داشته باشد، باید از سن 50 سالگی یا زودتر انجام غربالگری را شروع کند.

تشخیص، درمان و ارجاع در مورد سرطان پروستات

پزشک درباره کلیه نتایج آزمایش و مفهوم آنها با بیمار صحبت می کند. در صورت تشخیص وجود مشکل در پروستات، پزشک گزینه های درمانی ممکن را برای بیمار توضیح خواهد داد. همچنین، در صورت تشخیص پزشک برای لزوم انجام آزمایش های بیشتر، بیمار به مراکز مربوطه ارجاع داده خواهد شد.

پرسش های متداول