رابطه کمبود ویتامین D و سرطان پروستات | اثرات ویتامین دی

همانطور که می‌دانید، سرطان پروستات شایع‌ترین سرطان در میان آقایان بالای ۵۰ سال است. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع، نقش کلیدی در کنترل و حتی درمان این بیماری ایفا می‌کند. در کنار روش‌های درمانی متداول، ویتامین D به عنوان یک عنصر مغذی، توجه محققان را به خود جلب کرده است. اما آیا کمبود ویتامین D با افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات ارتباط دارد؟ در این مقاله، قصد داریم به طور مفصل و با زبانی ساده، رابطه کمبود ویتامین D و سرطان پروستات را مورد بررسی قرار دهیم. با ما همراه باشید تا با تاباندن نور آگاهی، قدمی محکم در راستای حفظ سلامتی خود برداریم.

ویتامین D چیست و چه نقشی در بدن ایفا می‌کند؟

ویتامین D، برخلاف تصور عموم، یک ویتامین به معنای واقعی کلمه نیست، بلکه نوعی هورمون استئوئیدی است. این ماده‌ی مغذی در بدن نقش‌های متعددی از جمله:

• تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها: ویتامین D با کمک به جذب کلسیم، به حفظ استحکام و سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها کمک می‌کند.
• تقویت سیستم ایمنی: ویتامین D در تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه با بیماری‌ها نقش دارد.
• تقسیم سلولی: ویتامین D در تنظیم فرآیند تقسیم سلولی و تمایز سلول‌ها دخیل است.

کمبود ویتامین D چه عوارضی به دنبال دارد؟

متاسفانه، کمبود ویتامین D در جوامع امروزی به یک معضل تبدیل شده است. این کمبود می‌تواند منجر به عوارضی همچون:

• پوکی استخوان (استئوپروز): شایع‌ترین عارضه‌ی ناشی از کمبود ویتامین D، پوکی استخوان است که خطر شکستگی را افزایش می‌دهد.
• ضعف سیستم ایمنی: کمبود ویتامین D می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و فرد را در برابر بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر سازد.
• ضعف عضلانی: در برخی موارد، کمبود ویتامین D با ضعف عضلانی نیز در ارتباط است.

ارتباط کمبود ویتامین D و سرطان پروستات:

تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که بین کاهش سطح ویتامین D در خون و افزایش خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها از جمله سرطان پروستات، ارتباطی بالقوه وجود دارد. اما دلیل این ارتباط چیست؟

یکی از فرضیه‌های مطرح شده این است که ویتامین D در تنظیم فرآیند تقسیم سلولی نقش دارد. کمبود این ویتامین ممکن است منجر به رشد و تکثیر غیرطبیعی سلول‌ها و در نهایت، زمینه‌ساز بروز سرطان شود.

همچنین، ویتامین D دارای خواص ضدالتهابی است. التهاب مزمن با روند پیشرفت برخی از سرطان‌ها از جمله سرطان پروستات در ارتباط است. بنابراین، کمبود ویتامین D و کاهش خاصیت ضدالتهابی آن، ممکن است خطر سرطان را افزایش دهد.

ویتامین D یک ماده مغذی مهم برای عملکرد سیستم ایمنی، سلامت عضلات و رشد سلولی است. این ویتامین همچنین می تواند پیشرفت سرطان پروستات را نیز کاهش دهد. نتایج برخی از مطالعات نشان می دهند که مصرف سطوح کافی ویتامین D می تواند احتمال ابتلا یا شدت سرطان پروستات را کاهش دهد. با این حال، این نتایج قطعی نیستند.

تاثیر ویتامین D در مختل کردن رشد سرطان به خوبی مشخص شده است، اما نقش مکمل ویتامین D در درمان سرطان پروستات همچنان بحث‌برانگیز است. برخی از مطالعات نشان می دهند که مصرف دوزهای بالای ویتامین D می تواند باعث بهبود پاسخ دهی به درمان سرطان پروستات شود، در حالی که برخی دیگر از تحقیقات این نتایج را تایید نمی کنند. مصرف ویتامین D نباید جایگزین درمان های استاندارد سرطان پروستات شود.

شواهد علمی در مورد ارتباط کمبود ویتامین D و سرطان پروستات

تحقیقات در مورد ارتباط کمبود ویتامین D و سرطان پروستات همچنان ادامه دارد و نتایج مطالعات مختلف ممکن است متفاوت باشد. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مکمل‌های ویتامین D در مردان مبتلا به سرطان پروستات، به کاهش سرعت پیشرفت بیماری و عود مجدد آن کمک می‌کند.

با این حال، هنوز نتایج قطعی و قاطعی در مورد تاثیر پیشگیری‌کننده‌ی ویتامین D از ابتلا به سرطان پروستات به دست نیامده است. برای رسیدن به نتیجه‌ی نهایی، نیاز به انجام مطالعات گسترده‌تر و باکیفیت‌تر می‌باشد.

آیا مصرف ویتامین D می تواند به درمان سرطان پروستات کمک کند؟

بدن، ویتامین D را به ترکیب کلسیتریول تجزیه می کند. برخی از مطالعات نشان می دهند که کلسیتریول می تواند باعث کاهش سرعت رشد سرطان ها از جمله سرطان پروستات شود. با این حال، بسیاری از این مطالعات سلول های سرطانی را در آزمایشگاه یا در حیوانات به جای بدن انسان مورد بررسی قرار داده اند.

ویتامین D همچنین نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی بدن دارد. کمبود ویتامین D می تواند التهاب را، که یک عامل خطرساز برای ابتلا به بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان است، افزایش دهد. تحقیقات در مورد دیگر فواید مصرف ویتامین D برای درمان یا پیشگیری از سرطان پروستات نتایج متفاوتی را به همراه داشته است.

نتایج پژوهش ها

• پژوهشی در سال 2017 انجام شد که نشان داد که سطح ویتامین D در افراد مبتلا به سرطان پروستات کمتر از دیگر افراد است.

این پژوهش همچنین نشان داد که سرطان پروستات در افرادی که سطح ویتامین D کمتری داشتند شدیدتر بوده و همچنین ارتباط بین کاهش سطح ویتامین D و سطوح بالاتر التهاب در افراد مبتلا به سرطان پروستات را نیز نشان داد. این نتایج به تاثیر احتمالی ویتامین D در جلوگیری یا کاهش رشد سرطان اشاره می کنند، اما نشان نمی دهند که مصرف مکمل ها نتایج درمان سرطان پروستات را بهبود می بخشد. با این حال، برخی از مطالعات انجام شده، دریافتند که مصرف مکمل ویتامین D با سطوح پایین آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) مرتبط است. PSA پروتئینی است که توسط سلول های پروستات تولید می شود و سطوح بالای آن می تواند وجود احتمالی سرطان پروستات را نشان دهد.

• یک بررسی در سال 2018 از هفت مطالعه نشان داد که بین سطوح ویتامین D و پیش آگهی سرطان پروستات ارتباطی وجود دارد.

سطوح بالاتر ویتامین D در خون با کاهش خطر مرگ در افراد مبتلا به سرطان پروستات مرتبط بود. برخی از این بررسی ها شامل افرادی بودند که مکمل ویتامین D مصرف می‌کردند و در نتیجه سطح ویتامین D در خون آنها بیشتر بود. این نتایج نشان می دهند که مصرف ویتامین D می تواند به کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان پروستات کمک کند، اما برای تأیید این موضوع نیاز به بررسی های بیشتری داریم.

• بررسی 22 پژوهش در سال 2019، ارتباط بین سطح ویتامین D و سطح PSA را در پاسخ به درمان نشان داد.

با این حال، این بررسی ها تفاوت های دیگری، مانند مرگ یا رشد سرطان نشان ندادند. این پژوهش به مطالعات قبلی اشاره می کنند که نشان می دهند دریافت ویتامین D از خورشید می تواند احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد. این نتایج همچنین نشان می دهند که احتمال ابتلا به سرطان پروستات، در افرادی که سطح ویتامین D زیادی در خون خود دارند، بیشتر است.

این نتایج ضد و نقیض، مانع از نتیجه گیری قطعی در مورد فواید ویتامین D برای افراد مبتلا به سرطان پروستات می شود. تحقیقات بیشتری برای مقایسه افرادی که ویتامین D مصرف می‌کنند یا مصرف نمی‌کنند و در عین حال عوامل دیگری را که می توانند بر سرطان پروستات تأثیر ‌بگذارند کنترل کنند، مورد نیاز است.

برخی شواهد نشان می دهند ویتامین D می تواند به افراد مبتلا به سرطان پروستات که تحت هورمون درمانی قرار می گیرند، کمک کند، که در نتیجه می تواند تراکم مواد معدنی استخوان ها را کاهش دهد. ویتامین D و کلسیم در کنار هم باعث کاهش احتمال ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی استخوان می شوند.

منابع دریافت ویتامین D

نور طبیعی خورشید منبع بسیار قابل دسترس ویتامین D برای بسیاری از افراد است. قرار گرفتن در معرض نور خورشید بین 5 تا 30 دقیقه در روشن ترین ساعات روز، می تواند ویتامین D کافی بدن را تامین کند. با این حال، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید می تواند احتمال ابتلا به سرطان پوست را نیز افزایش دهد.

برخی از دیگر منابع ویتامین D شامل موارد زیر هستند:

• محصولات لبنی غنی شده، مانند شیر و ماست
• آب پرتقال غنی شده
• غلات غنی شده
• جگر گاو و زرده تخم مرغ که مقادیر کمی ویتامین D دارند
• گوشت لخم - گوشت دارای چربی کم
• آجیل و مغزها
• مارگارین غنی شده

همچنین مصرف مکمل های غذایی می توانند سطح ویتامین D را افزایش دهد. مصرف روزانه توصیه شده ویتامین D برای افراد 50 تا 70 ساله 15 میکروگرم (mcg) یا 600 واحد بین المللی (IU) است. مقدار توصیه شده برای افراد بالای 70 سال 20 میکروگرم یا 800 واحد بین المللی است.

دیگر روش های درمانی سرطان پروستات

 سرطان پروستات با درجه پایین معمولاً رشد بسیار کندی دارد. در برخی افراد، ممکن است سرطان پروستات نیازی به درمان نداشته باشد. در عوض، افراد ممکن است تحت "نظارت فعال" قرار گیرند. پروتکل‌های نظارت فعال متفاوت است، اما همگی آنها شامل آزمایش‌های منظم خون PSA، معمولاً هر ۶ ماه، و بیوپسی‌های منظم، معمولاً هر ۱ تا ۲ سال، و همچنین انجام احتمالی MRI پروستات است.

افراد مبتلا به سرطان های درجه پایین ممکن است تحت درمان با داروهای جایگزین و مکمل مانند ویتامین D قرار بگیرند. پژوهشی در سال 2013 نشان داد که مصرف مکمل های ویتامین D3 می تواند برای بیماران مبتلا به سرطان پروستات در مراحل اولیه و کم خطر با نظارت فعال نتیجه بخش باشد.

افرادی که نیاز به درمان دارند نباید از ویتامین D به عنوان جایگزینی برای درمان های دیگر استفاده کنند. 

گزینه های درمانی استاندارد برای این بیماری شامل موارد زیر هستند:

• پروستاتکتومی رادیکال، جراحی برای برداشتن پروستات
• پرتودرمانی همراه با هورمون درمانی یا بدون آن
• درمان های کانونی
• هورمون درمانی ثانویه
• شیمی درمانی

افرادی که تحت هورمون درمانی قرار می گیرند برای جلوگیری از کاهش تراکم استخوان به مصرف مکمل های ویتامین D نیاز دارند.

شما میتوانید از مرجع سرطان پروستات ایران، اطلاعات تکمیلی را در خصوص روش های "درمان سرطان پروستات" کسب کنید.

توصیه‌های کلی در مورد ویتامین D و پیشگیری از سرطان پروستات:

• آزمایش ویتامین D: با مشورت پزشک، آزمایش خون برای سنجش سطح ویتامین D در بدن خود انجام دهید.
• دریافت کافی ویتامین D: با مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین D مانند ماهی‌های چرب، قارچ، زرده تخم مرغ و لبنیات غنی شده، به تامین نیاز بدن خود به این ماده‌ی مغذی کمک کنید.
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید: در ساعات غیر سوزاننده‌ی روز (صبح زود یا عصر) و با رعایت نکات ایمنی، به مدت زمان کافی در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرید. (توجه: با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی، در مورد مدت زمان مناسب قرارگیری در معرض نور خورشید با پزشک خود مشورت کنید.)
• مصرف مکمل‌های ویتامین D: در صورت کمبود ویتامین D، با تجویز و نظر پزشک، می‌توانید از مکمل‌های ویتامین D استفاده کنید.

نکته:

• مصرف مکمل‌های ویتامین D باید تحت نظر پزشک انجام شود. مصرف بیش از حد ویتامین D می‌تواند سمی باشد.
• سبک زندگی سالم شامل رژیم غذایی متعادل، فعالیت بدنی منظم و کنترل استرس، در حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری‌ها از جمله سرطان پروستات، نقش مهمی ایفا می‌کند.

جمع بندی

سرطان پروستات بیماری پیچیده‌ای است. معمولا رشد آهسته ای دارد و به ندرت باعث ایجاد آسیب های جدی می شود. با این حال، می تواند برای برخی افراد تهاجمی و احتمالا کشنده باشد. افرادی که نمی خواهند سرطان با درجه پایین خود را درمان کنند، می توانند مصرف داروهای جایگزین و مکمل مانند ویتامین D را در نظر بگیرند.

با این حال، این روش، درمان استاندارد نیست و تحقیقات به طور قطعی نشان نداده است که ویتامین D می تواند پیشرفت سرطان پروستات را کند یا معکوس کند. هیچ مدرکی مبنی بر اینکه ویتامین D جایگزینی برای درمان های استاندارد سرطان باشد وجود ندارد.

مصرف ویتامین D می تواند به کاهش احتمال بروز دیگر عارضه ها مانند کاهش تراکم مواد معدنی استخوان کمک کند. افرادی که علاقه مند به افزودن ویتامین D به رژیم درمانی خود هستند، باید با پزشک در این مورد مشورت کنند.

پرسش های متداول