براکی تراپی دائمی برای سرطان پروستات با دوز پایین (LDR)

سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌های مردانه در سراسر جهان است. اگرچه پیشرفت‌های چشمگیری در درمان این بیماری صورت گرفته است، اما انتخاب روش درمانی مناسب همچنان یک تصمیم مهم برای بیماران و پزشکان به شمار می‌رود. براکی‌تراپی دائمی یا کاشت دائمی دانه یا سید، یکی از گزینه‌های درمانی موثر برای سرطان پروستات در مراحل اولیه است که در این مقاله به طور مفصل به آن می‌پردازیم.

براکی تراپی یا کاشت دانه دائمی چیست؟

براکی تراپی یا کاشت دانه های دائمی که به عنوان براکی تراپی با دوز پایین (LDR) نیز شناخته می شود، نوعی روش رادیوتراپی است که در آن، دانه های ریز رادیواکتیو در پروستات قرار می گیرند. هر کدام از این دانه های رادیواکتیو، به اندازه و شکل یک دانه برنج هستند. این دانه ها دائمی هستند و در پروستات می مانند و دوز ثابتی از اشعه را در طی چند ماه وارد بدن می کنند. 

تابش اشعه، به سلول های پروستات آسیب می رساند و از تقسیم و رشد آنها جلوگیری می کند. پس از آسیب، سلول های سرطانی نمی توانند بهبود یابند و از بین خواهند رفت. اما سلول های سالم می توانند راحت تر خود را ترمیم کنند.

معمولا این دانه ها، در سه ماه اول پس از قرار گرفتن در پروستات، بیشترین میزان اشعه را آزاد می کنند. پس از حدود 8 تا 10 ماه، تقریباً تمام اشعه موجود در آنها خارج شده و مقدار اشعه باقی مانده در آنها، آنقدر کم است که تأثیری بر بدن نخواهد داشت.

براکی تراپی با کاشت سید دائمی، در درمان سرطان موضعی پروستات کم خطر، عملکرد مناسبی مانند انجام عمل جراحی یا پرتو درمانی خارجی دارد.

براکی تراپی با کاشت دانه دائمی برای چه افرادی تجویز می شود؟

براکی تراپی دائمی برای همه بیماران مبتلا به سرطان پروستات مناسب نیست. این روش درمانی معمولا برای موارد زیر کاربرد دارد:

• سرطان پروستات در مراحل اولیه (مراحل T1 و T2)
• تومورهای با درجه بدخیمی پایین یا متوسط
• پروستات با اندازه‌ی کوچک یا متوسط

برای اینکه بدانید آیا براکی تراپی دائمی برای شما مناسب است یا خیر، لازم است با پزشک متخصص اورولوژی (متخصص دستگاه ادراری تناسلی) مشورت کنید. پزشک با در نظر گرفتن شرایط بیماری، سن، سلامت عمومی و ترجیحات شما، بهترین روش درمانی را برایتان تجویز خواهد کرد.

تجویز به تنهایی

براکی تراپی با کاشت دانه دائمی می تواند بدون درمان دیگری برای بیماران مبتلا به سرطان موضعی پروستات کم خطر تجویز شود. زیرا پرتوهای دانه‌های رادیواکتیو به نقاط دورتر بدن نمی رسند، بنابراین فقط برای درمان سرطانی که هنوز در داخل پروستات قرار دارند، مناسب است.

همچنین این روش می تواند برای برخی از افرادی که احتمال گسترش سرطان آنها بسیار کم است نیز مناسب باشد.

تجویز در کنار درمان های دیگر

در صورت ابتلا به سرطان موضعی پروستات پرخطر، ممکن است براکی تراپی همراه با پرتودرمانی خارجی و هورمون درمانی تجویز شود. در این صورت، به آن براکی تراپی تقویتی گفته می شود. انجام درمان های دیگر همزمان با براکی تراپی کاشت دانه دائمی می تواند به موثرتر شدن درمان کمک کند؛ اما می تواند احتمال بروز عوارض جانبی را نیز افزایش دهد.

همچنین برخی از افراد که ​​​​سرطان پروستات موضعی با خطر متوسط دارند و یا مبتلا به سرطان پروستات موضعی پیشرفته هستند نیز ممکن است تحت درمان براکی تراپی تقویتی نیز قرار گیرند.

در چه صورت نمی توان از براکی تراپی کاشت دانه دائمی استفاده کرد؟

در صورت گسترش سرطان به دیگر قسمت های بدن (سرطان پیشرفته پروستات)، انجام براکی تراپی کاشت دانه دائمی تجویز نخواهد شد.

همچنین در صورت بزرگ شدن بیش از حد پروستات نیز، استفاده از این روش مناسب نخواهد بود. اگر پروستات بزرگ باشد، می توان پیش از درمان برای کوچک کردن پروستات، هورمون درمانی انجام داد.

همچنین در صورت بروز اختلالات شدید ادراری، مانند اختلالات ناشی از بزرگ شدن پروستات یا مثانه بیش فعال، ممکن است استفاده از این روش مناسب نباشد. براکی تراپی کاشت دانه دائمی می تواند باعث تشدید این عارضه ها شود. پیش از شروع درمان، پزشک، پرستار یا رادیوگراف، در مورد وجود هر گونه عارضه ادراری از فرد می پرسند و ممکن است آزمایش هایی برای بررسی آنها انجام شوند.

در صورت ابتلا به بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو، ممکن است امکان انجام براکی تراپی با کاشت دانه دائمی  وجود نداشته باشد. زیرا انجام این درمان می تواند باعث تشدید اختلالات مرتبط با روده شود. درصورتی که بیمار برای برداشتن رکتوم (مسیر برگشتی) تحت عمل جراحی قرار گرفته باشد نیز، انجام براکی تراپی مناسب نخواهد بود، زیرا در این درمان از پروب اولتراسوند در مسیر برگشتی برای اطمینان از قرار دادن دانه ها در محل مناسب استفاده می شود.

درصورتی که بیمار، اخیراً برای درمان بزرگی پروستات تحت عمل جراحی قرار گرفته‌ باشد که به آن برداشتن پروستات از طریق مجرای پیشابراه (TURP) گفته می‌شود، لازم است سه تا شش ماه برای انجام براکی تراپی کاشت دانه دائمی صبر کند. برخی از بیمارستان ها برای انجام براکی تراپی در بیمارانی که TURP داشته اند، محدودیت دارد، زیرا استفاده از این درمان می تواند باعث تشدید عارضه آنها شود.

معمولاً برای قرار دادن دانه های براکی تراپی در محل مورد نظر، از بیهوشی عمومی استفاده می شود، بنابراین بیمار بیهوش خواهد بود و چیزی احساس نمی کند. این بدان معناست که براکی تراپی کاشت دانه دائمی، تنها در صورتی می تواند انجام شود که بیمار، تناسب اندام و سلامت عمومی مناسبی برای دریافت داروی بیهوشی داشته باشد. با این حال، در برخی موارد می توان به جای آن از بی حسی نخاعی (اپیدورال) نیز استفاده کرد. استفاده از این روش، به مرکز درمانی انجام دهنده این عمل بستگی دارد.

همه بیمارستان ها، روش براکی تراپی کاشت دانه دائمی  را انجام نمی دهند. درصورتی که بیمارستانی این روش را پوشش ندهد، ممکن است پزشک، بیمار را به بیمارستان دیگری معرفی کند.

مزایا و معایب این درمان چیست؟

اولویت ها و نگرانی بیماران با یکدیگر متفاوت است. پزشک، پرستار یا رادیوگراف می توانند به بیمار در تصمیم گیری برای درمان مناسب کمک کنند. معمولاً برای تصمیم گیری عجله ای وجود ندارد، بنابراین لازم است درباره روش های مختلف به خوبی فکر شود.

مزایا

• در این روش، روند بهبودی سریع است، بنابراین بیشتر بیماران می توانند یک یا دو روز پس از درمان به انجام فعالیت های عادی خود ادامه دهند.
• در این روش، اشعه به طور مستقیم به پروستات می رسد، بنابراین ممکن است آسیب کمتری به بافت سالم اطراف آن وارد شود و در نتیجه، احتمال بروز برخی عوارض جانبی نیز کمتر خواهد بود.
• بیمار پس از عمل، فقط یک یا دو روز در بیمارستان بستری خواهد شد.
• در صورت عدم عود سرطان، می توان از روش های درمانی بیشتری استفاده کرد.

معایب

• می تواند باعث بروز برخی عوارض جانبی مانند مشکلات ادراری و نعوظ شود.
• برای انجام آن، معمولاً به بی حسی عمومی یا نخاعی نیاز خواهد داشت که استفاده از آنها می تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد.
• اطلاع از موفقیت آمیز بودن یا نبودن درمان، نیاز به زمان دارد.
• در دو ماه اول پس از درمان باید از نشستن نزدیک افراد باردار یا کودکان خودداری شود.

درصورت انجام پرتودرمانی خارجی یا هورمون درمانی و همچنین براکی تراپی کاشت دانه دائمی، لازم است درباره مزایا و معایب هرکدام از این روش های درمانی فکر شود.

درصورتی که بیمار بلافاصله پس از انجام براکی تراپی آزمایش غربالگری روده NHS انجام دهد، نتیجه این آزمایش ممکن است وجود مقداری خون در مدفوع را نشان دهد، حتی اگر خود بیمار نتواند خونی ببیند. درصورتی که فرد اخیراً براکی تراپی انجام داده باشد، پزشک، پرستار یا پزشک رادیوگراف فرد ممکن است به او پیشنهاد دهند که انجام آزمایش غربالگری روده خود را برای چند ماه به تاخیر بیندازد. تاخیر در انجام آزمایش می تواند در صحت نتیجه آزمایش موثر باشد.

تعداد محدودی از بیماران پس از انجام براکی تراپی کاشت دانه دائمی متوجه وجود خون در مدفوع خود می شوند و لازم است بدانید که این موضوع نگران کننده نیست. اما در صورت مشاهده خون، حتما به پزشک، پرستار یا پزشک رادیوگراف خود اطلاع دهید.

روند درمان شامل چه مواردی می شود؟

برای اطلاع از امکان انجام این درمان، بیمار باید به متخصص درمان سرطان با رادیوتراپی مراجعه کند که به او انکولوژیست بالینی گفته می شود. خود درمان می تواند توسط متخصصان دیگری از جمله پزشک رادیولوگراف، رادیولوژیست، اورولوژیست، فیزیسیست و در برخی موارد پرستار متخصص، برنامه ریزی و انجام شود.

مراحل درمانی در هر بیمارستان می تواند متفاوت باشد، اما معمولاً همه آنها شامل موارد زیر می شوند:

• یک جلسه معاینه برای بررسی موثر بودن انجام این درمان برای بیمار
• یک جلسه برنامه ریزی برای برنامه ریزی درمان
• انجام درمان

جلسه برنامه ریزی و انجام درمان می تواند در یک روز (روش یک مرحله ای) یا در دو ویزیت مجزا از بیمارستان (روش دو مرحله ای) انجام شود.

پیش از جلسه برنامه ریزی، لازم است پزشک را از مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین، وارفارین یا کلوپیدوگرل، مطلع سازید. همچنین بدون مشورت با پزشک، پرستار یا پزشک رادیوگراف، مصرف هیچ دارویی را قطع نکنید.

روش یک مرحله ای

بسیاری از بیمارستان‌ها درمان را تنها در یک بار ویزیت ارائه می‌دهند، که در آن جلسه برنامه‌ریزی انجام می شود و دانه‌ها به طور همزمان با همان بیهوشی وارد می‌شوند. در این صورت، ممکن است لازم نباشد بیمار یک شب در بیمارستان بماند.

بیمار، یک یا دو هفته پیش از عمل خود برای بررسی مناسب بودن یا نبودن این درمان تحت معاینه قرار می گیرد. در این جلسه معاینه، اسکن اولتراسوند برای بررسی اندازه پروستات و تعیین تعداد دانه های مورد نیاز انجام خواهد شد. برای انجام این اسکن نیازی به استفاده از بی حسی نیست.

روش دو مرحله ای

بیمار، پیش از درمان برای بررسی مناسب بودن یا نبودن این درمان، تحت معاینه قرار می گیرد. برخلاف روش یک مرحله‌ای، در این جلسه درمانی اسکن اولتراسوند انجام نخواهد شد. در عوض، پزشک تا جلسه برنامه ریزی صبر می کند تا اندازه پروستات را بررسی و تعداد دانه های مورد نیاز را مشخص کند. دانه ها در معاینه بعدی، که دو تا چهار هفته پس از جلسه برنامه ریزی خواهد بود، در بدن بیمار جایگذاری خواهند شد.

در صورت نیاز به درمان برای کاهش اندازه پروستات پیش از براکی تراپی، ممکن است از روش دو مرحله ای استفاده شود. برخی از بیمارستان ها فقط روش دو مرحله ای را پوشش می دهند.

جلسه برنامه ریزی 

در طول جلسه برنامه ریزی، پزشک، پزشک رادیوگراف یا فیزیسیست از اسکن اولتراسوند برای تعیین تعداد دانه های مورد نیاز و محل قرار دادن آنها استفاده می کند.

در صورتی که بیمار از قبل، سونوگرافی انجام داده و تعداد سیدهای مورد نظر مشخص باشد، از جلسه برنامه ریزی برای تعیین محل دقیق قرارگیری دانه ها استفاده می شود تا اطمینان حاصل شود که کل پروستات تحت درمان قرار می گیرد.

ممکن است برای تخلیه ادرار، یک لوله نازک (کاتتر) از آلت تناسلی به داخل مثانه عبور داده شود.

معمولاً برای انجام سونوگرافی، بیهوشی عمومی انجام خواهد شد. این کار، توسط متخصص درمانی به نام متخصص بیهوشی انجام می شود. در صورتی که بیمار به دلیل ابتلا به برخی عارضه ها، امکان استفاده از بیهوشی عمومی را نداشته باشد، می توان از بی حسی نخاعی (اپیدورال) استفاده کرد. در این روش، ماده بی حس کننده به ستون فقرات تزریق می شود تا قسمت پایین تنه فرد بی حس شود. در برخی بیمارستان ها، متخصص بیهوشی پیش از تصمیم گیری برای مناسب ترین گزینه، درباره انواع مختلف بیهوشی با بیمار صحبت می کند.

برای انجام اسکن، باید روده بیمار خالی باشد تا اسکن، تصاویر واضحی از پروستات را نشان دهد. ممکن است لازم باشد یک روز پیش از جلسه برنامه ریزی، برای تخلیه روده داروی ملین مصرف شود و یا ممکن است به جای مصرف ملین، در بیمارستان از روش تنقیه استفاده شود. تنقیه، داروی مایعی است که در داخل مجرای پشتی (رکتوم) قرار می گیرد. پزشک، پرستار یا رادیوگرافر اطلاعات بیشتری در این مورد به بیمار خواهند داد.

در جلسه برنامه ریزی، بررسی نهایی برای مناسب بودن درمان برای بیمار انجام می شود. اگر نتیجه اسکن نشان دهد که پروستات بیش از حد بزرگ است، ممکن است تا شش ماه هورمون درمانی برای کوچک کردن پروستات تجویز شود. سپس پیش از قرار دادن دانه ها، یک جلسه برنامه ریزی دیگر انجام خواهد شد. در برخی موارد، ممکن است نتیجه اسکن نشان دهد که استفاده از براکی تراپی کاشت دانه دائمی به دلیل موقعیت پروستات و استخوان های لگن بیمار امکان پذیر نیست. در این صورت، پزشک متخصص درباره دیگر گزینه های درمانی با بیمار صحبت خواهد کرد.

جلسه برنامه ریزی و مدت زمان بهبودی پس از بیهوشی معمولاً حدود نیم ساعت طول می کشد. درصورتی که درمان در همان روز انجام نشود، بیمار می تواند همان روز به خانه برگردد. همراهی یکی از دوستان یا اعضای خانواده بیمار برای بازگرداندن او به خانه لازم است، زیرا نباید 24 تا 48 ساعت پس از بیهوشی رانندگی کرد.

جایگذاری دانه ها

جایگذاری دانه ها توسط انکولوژیست بالینی انجام می شود. اگر درمان در همان روز جلسه برنامه ریزی انجام شود، دانه ها بلافاصله پس از اسکن، هنگامی که بیمار بیهوش است، در بدن او قرار داده می شوند.

اگر درمان در روزی متفاوت از جلسه برنامه ریزی انجام شود، در روز درمان به بیهوشی دیگری نیاز خواهد بود. همچنین ممکن است لازم باشد ملین دیگری مصرف شود یا تنقیه دیگری برای تخلیه روده پیش از درمان انجام شود. همچنین ممکن است از کاتتر برای تخلیه ادرار از مثانه استفاده شود.

همچنین، یک پروب اولتراسوند نیز به طور مجدد در داخل مجرای پشتی قرار داده می شود تا از پروستات عکس بگیرد و نشان دهد که دانه ها در جای مناسب قرار گرفته اند. در برخی از بیمارستان ها، انکولوژیست بالینی ممکن است ژلی در مجرای ادرار (لوله ای که از طریق آن ادرار تخلیه می شود) قرار دهد. اگر کاتتر وجود نداشته باشد می‌توان از این لوله استفاده کرد تا پزشک مجرای ادراری را واضح‌تر ببیند و از قرار گرفتن دانه‌ها در آن خودداری کند.

سپس، انکولوژیست بالینی سوزن های نازکی را از طریق پرینه (ناحیه بین بیضه ها و مجرای پشتی) وارد پروستات می کند. آنها دانه های رادیواکتیو را از طریق سوزن ها وارد پروستات می کنند. سپس سوزن ها را بیرون می آورند و دانه ها آنجا قرار می گیرند.

بر اساس اندازه پروستات ، می توان بین 60 تا 120 دانه در پروستات قرار داد. دانه‌ها می‌توانند دانه‌های جداگانه شل باشند یا با استفاده از موادی که به آرامی حل می‌شوند در زنجیره‌ای به هم متصل شوند. هر بیمارستان از روش متفاوتی استفاده می کند و تصمیم گیری برای نوع دانه مصرفی بر عهده انکولوژیست بالینی خواهد بود. جلسه درمانی معمولاً 45 تا 90 دقیقه طول می کشد.

پس از درمان 

بیمار، پیش از اینکه به بخش یا محل ترخیص برگردد، در اتاق ریکاوری به هوش می آید. بیشتر بیماران پس از بیهوشی عمومی در سلامت کامل خواهند بود اما تعداد کمی از بیماران پس از بیهوشی دچار احساس بیماری یا سرگیجه می شوند. پس از به هوش آمدن، ممکن است پرستار یک کیسه یخ به بیمار بدهد تا بین پاهای خود قرار دهد و مانع از ایجاد تورم شود.

درصورتی که برای بیمار از کاتتر استفاده شده باشد، پیش از به هوش آمدن آن را از بدن او خارج خواهند کرد. در برخی موارد نیز ممکن است برای چند ساعت کاتتر در بدن بیمار بماند و پس از به هوش آمدن کامل و پیش از ترخیص، آن را از بدن بیمار خارج کنند. برداشتن کاتتر می تواند ناراحت کننده باشد، اما نباید با درد همراه باشد.

پس از به هوش آمدن کامل و دفع ادرار، بیمار ترخیص خواهد شد. بیشتر بیماران، در همان روزی که درمان می شوند به خانه می روند. اما برخی از بیماران نیز در ابتدا در دفع ادرار دچار مشکل می شوند و در نتیجه لازم است یک شب در بیمارستان بمانند. این افراد 24 تا 48 ساعت پس از بیهوشی نباید رانندگی کنند .لازم است یکی از اعضای خانواده یا دوستان بیمار، او را به خانه برسانند.

پزشک یا پرستار، هر دارویی را که لازم است بیمار در خانه مصرف کند، برای او تجویز می کند. این داروها می توانند شامل داروهایی برای کمک به دفع ادرار، مانند تامسولوسین و آنتی بیوتیک هایی برای جلوگیری از ایجاد عفونت باشند.

ممکن است بیمار، در ناحیه ای که سوزن ها وارد شده اند کمی درد یا خونریزی داشته باشد. در صورت نیاز می توان در چند روز اول از داروهای مسکن مانند پاراستامول استفاده شود.

چه زمانی باید با پزشک، پرستار یا پزشک رادیوگراف تماس گرفت؟

پزشک، پرستار یا رادیوگراف، شماره تلفنی به بیمار خواهند داد تا در صورت داشتن هر گونه سوال یا نگرانی با آن تماس بگیرد. در صورت بروز هر یک از موارد زیر لازم است با آنها تماس بگیرید.

• اگر ادرار بسیار خونی باشد یا لخته های بزرگی در آن وجود داشته باشد، ممکن است نشان دهنده خونریزی در پروستات باشد. در این صورت لازم است فورا با پزشک یا پرستار تماس گرفته شود.
• بروز درد ناگهانی و یا عدم دفع ادرار می تواند نشان دهنده احتباس حاد ادرار باشد. در این صورت لازم است بلافاصله به مراکز فوریت های درمانی مراجعه شود و بیمار تحت درمان فوری قرار گیرد. در صورت امکان، بهتر است اطلاعات مربوط به درمان سرطان نیز همراه بیمار باشد.
• بروز تب بسیار شدید (بیش از 38 درجه سانتیگراد یا 101 درجه فارنهایت)، می تواند نشانه ایجاد عفونت باشد. در این صورت لازم است با پزشک یا پرستار تماس گرفته و یا به مراکز فوریت های پزشکی مراجعه شود.

اقدامات بعدی

پس از قرار گرفتن دانه ها در بدن، پروستات، بیشتر پرتوهای آنها را جذب می کند؛ در نتیجه قرار گرفتن در نزدیک افراد دیگر یا حیوانات خانگی برای فرد بی خطر خواهد بود. اما در دو ماه اول پس از درمان، باید از نشستن نزدیک افراد باردار و کودکان با فاصله کمتر از 50 سانتی متر (20 اینچ) خودداری شود. در آغوش گرفتن و نزدیک کردن آنها به قفسه سینه بی خطر خواهد بود، اما باید از قرار دادن آنها روی پاها خودداری شود. در صورت داشتن حیوان خانگی نیز، باید سعی شود تا دو ماه اول پس از درمان، از قرار دادن آنها روی پاها خودداری شود. پزشک یا پرستار اطلاعات بیشتری در این باره در اختیار بیمار قرار خواهند داد.

اگرچه دانه‌ها معمولاً در پروستات می‌مانند، اما در برخی موارد، ممکن است دانه‌ها همراه با منی در هنگام انزال خارج شوند. برای حفظ ایمنی، بهتر است بیمار تا چند روز پس از درمان رابطه جنسی نداشته باشد و تا پنج انزال اول، از کاندوم استفاده شود. همچنین، کاندوم های استفاده شده باید بسته بندی شده دور ریخته شوند.

همچنین در برخی موارد محدود ممکن است دانه ها همراه با ادرار از بدن خارج شوند. در صورت بروز این اتفاق در بیمارستان، باید از برداشتن آن خودداری شود. آنها را در همانجا رها کنید و بلافاصله به کارکنان بیمارستان اطلاع دهید. در صورت بروز این اتفاق پس از ترک بیمارستان نیز، آنها را در توالت رها کنید.

در صورت دفعه دانه ها، به پزشک، پرستار یا رادیوگرافر اطلاع دهید. در صورت خروج دانه ها، درمان همچنان ادامه خواهد یافت، زیرا میزان اشعه کافی در پروستات برای درمان سرطان باقی خواهد ماند.

اگرچه این اتفاق نادر است اما این امکان وجود دارد که یک دانه وارد جریان خون شود و به قسمت دیگری از بدن منتقل شود. بروز این اتفاق، آسیبی برای بیمار به همراه نخواهد داشت و معمولا در نتیجه اسکن قابل تشخیص خواهد بود. درصورت بروز هرگونه علائم غیرعادی دیگر، باید به پزشک یا پرستار اطلاع دهید.

پس از درمان، رادیوگرافر به بیمار کارتی می دهد که نشان می دهد فرد، تحت درمان با اشعه داخلی قرار گرفته است. فرد باید این کارت را حداقل تا 20 ماه پس از درمان همراه خود داشته باشد.

انجام فعالیت های عادی

بیمار، پس از گذشت چند روز قادر خواهد بود تا فعالیت های عادی خود را انجام دهد. هنگامی که بیمار احساس بهبودی کند، می تواند کار خود را از سر بگیرد. این آمادگی، به میزان کار فیزیکی که فرد باید برای کار خود انجام دهد بستگی خواهد داشت. بهتر است تا چند روز پس از قرار دادن دانه ها از بلند کردن اجسام سنگین خودداری شود. در مورد وضعیت خود با پزشک، پرستار یا رادیوگراف خود صحبت کنند.

مسافرت رفتن

همراه داشتن کارت ارائه شده در هنگام سفر، الزامی است. در برخی موارد، اشعه موجود در دانه ها می تواند حسگرهای فلزی یا اشعه ای را در گیت های بازرسی فعال کند.

درصورتی که بیمار قصد سفر کردن بلافاصله پس از براکی تراپی کاشت دانه دائمی را دارد و یا در صورت داشتن نگرانی در مورد تعطیلات و برنامه های سفر، می تواند با پزشک، پرستار یا رادیوگرافر خود در این باره صحبت کنند.

جلسات معاینه برای پیگیری پس از درمان

چند هفته پس از درمان، بیمار با پزشک، پرستار یا پزشک رادیوگرافی خود قرار ملاقات خواهد داشت. آنها میزان بهبودی، سطح PSA را بررسی می کنند و در مورد عوارض جانبی که ممکن است وجود داشته باشد از او می پرسند.

پس از درمان، یک توموگرافی کامپیوتری (CT) یا اسکن MRI برای بررسی موقعیت دانه ها انجام خواهد شد. این آزمایش ها می توانند در همان روز انجام شوند، اما می تواند بر اساس شرایط بیمار در بیمارستان، تا شش هفته پس از درمان نیز انجام شود.

تست PSA

سطح PSA باید 18 ماه تا دو سال پس از درمان به پایین ترین سطح خود (نادیر) کاهش یابد. سرعت کاهش آن و میزان کاهش سطح PSA، در هر بیمار متفاوت است و به بزرگی پروستات و اینکه آیا تحت هورمون درمانی نیز قرار دارد یا خیر بستگی دارد. سطح PSA هرگز به صفر نمی رسد زیرا سلول های سالم پروستات به تولید مقداری PSA ادامه می دهند.

سطح PSA ممکن است پس از درمان افزایش یابد و سپس دوباره کاهش یابد. به این شرایط "پرش PSA" می گویند. ممکن است تا سه سال پس از درمان نیز این عارضه رخ دهد. این اتفاق در افراد جوان تر و افرادی که پروستات بزرگی دارند بیشتر دیده می شود. این عارضه می تواند نگران کننده باشد اما به معنای عود سرطان نیست.

 سطح PSA 2 نانوگرم در میلی لیتر یا افزایش آن، این می تواند نشانه عود سرطان باشد. در صورت افزایش سطح PSA و در صورت نیاز، پزشک درباره انجام آزمایش‌های بیشتر و دیگر گزینه‌های درمانی با فرد صحبت خواهد کرد.

شما میتوانید از مرجع سرطان پروستات ایران، اطلاعات تکمیلی را در خصوص "توضیح سطوح PSA" کسب کنید

عوارض جانبی

مانند همه درمان ها، براکی تراپی کاشت دانه دائمی نیز می تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد. این عوارض، در هر بیمار تاثیر متفاوتی خواهند داشت و ممکن است بیمار، همه عوارض جانبی احتمالی را تجربه نکند.

عوارض جانبی معمولاً حدود یک هفته پس از درمان، هنگامی که اشعه دانه ها شروع به تأثیرگذاری می کند، ظاهر می شوند. آنها معمولاً چند هفته یا چند ماه پس از درمان در شدیدترین حالت خود قرار خواهند داشت، در این زمان، تورم در بیشترین حد و دوز اشعه قوی ترین میزان است. این عوارض معمولا در بیماران دارای پروستات بزرگ تر شدیدتر خواهند بود، زیرا در طول درمان آنها از دانه ها و سوزن های بیشتری استفاده می شود. عوارض جانبی باید طی ماه های بعد بهبود یابند زیرا دانه ها اشعه خود را از دست می دهند و تورم کاهش می یابد.

اگر براکی تراپی کاشت دانه دائمی همراه با پرتو درمانی خارجی و هورمون درمانی انجام شود، ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی شدیدتری شود.

همچنین اگر فرد قبل از درمان به عارضه دیگری مبتلا باشد نیز، ممکن است عوارض جانبی بیشتری را تجربه کند. به عنوان مثال، اگر بیمار سابقه اختلالات ادراری، نعوظ یا روده ای داشته باشد، ممکن است پس از براکی تراپی کاشت دانه دائمی با تشدید این عارضه ها مواجه شود.

پس از درمان، احتمال بروز برخی موارد زیر وجود دارد:

• ادرار آغشته به خون یا منی به رنگ قرمز یا قهوه ای برای چند روز یا چند هفته
• کبودی و درد در ناحیه بین بیضه ها و مجرای پشت که می تواند به داخل ران ها و آلت تناسلی گسترش یابد - این عارضه در یک یا دو هفته بهبود می یابد.
• داشتن احساس ناراحتی در هنگام دفع ادرار و همچنین نیاز به دفع ادرار بیشتر، به خصوص در شب و با فوریت بیشتر.

برخی از عوارض جانبی ممکن است چندین هفته پس از درمان ایجاد شوند و مدت زمان بیشتری ادامه داشته باشند. این عوارض می توانند شامل اختلالات ادراری، اختلالات نعوظ، مشکلات روده ای و خستگی باشند.

در برخی موارد، به مشکلات روده ای، ادراری و جنسی که پس از درمان رادیوتراپی ایجاد می شود، بیماری پرتودرمانی لگنی می گویند.

مشکلات ادراری

براکی تراپی کاشت دانه دائمی می تواند مثانه و مجرای ادرار را تحریک کند که به آن سیستیت پرتویی گفته شود. علائم این عارضه شامل موارد زیر هستند:

• نیاز به دفعات بیشتر یا فوری دفع ادرار 
• مشکل در دفع ادرار
• ناراحتی یا احساس سوزش در هنگام دفع ادرار
• وجود خون در ادرار

در برخی از بیماران، براکی تراپی با کاشت دانه دائمی می تواند باعث تورم پروستات، تنگی مجرای ادرار و مشکل در دفع ادرار شود.

برخی از بیماران، در چند روز یا در هفته اول پس از درمان به طور ناگهانی با درد در هنگام دفع ادرار مواجه می شوند. به این حالت احتباس حاد ادرار می گویند. در صورت بروز این عارضه، فوراً با پزشک یا پرستار تماس گرفته شود و یا بلافاصله به مرکز فوریت های درمانی مراجعه شود. در این صورت ممکن است بیمار نیاز به گذاشتن کاتتر برای تخلیه ادرار داشته باشد. همچنین ممکن است تا زمان بهبود علائم، کاتتر در بدن بیمار باقی بماند.

مشکلات ادراری می توانند در چند هفته اول پس از انجام براکی تراپی، به خصوص در بیمارانی که پروستات بزرگی دارند تشدید شوند، اما معمولاً بعد از چند ماه بهبود می یابند.

مصرف داروهایی به نام آلفا بلوکرها می تواند به بهبود مشکلات ادراری کمک کند. همچنین می‌توان با نوشیدن منظم مایعات (دو لیتر یا سه تا چهار پیمانه در روز) و با اجتناب از مصرف نوشیدنی‌هایی که باعث تحریک مثانه می شوند، مانند الکل، نوشابه‌های گازدار، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند چای و قهوه، به بهبود این مشکلات کمک کرد.

براکی تراپی کاشت دانه دائمی همچنین می تواند باعث ایجاد اسکار در مجرای ادراری نیز شود و به مرور زمان آن را باریک تر کند. به این حالت، تنگی مجاری ادراری گفته می شود و می تواند دفع ادرار را دشوار کند. این عارضه به ندرت ایجاد می شود و حتی می تواند چندین ماه یا سال ها بعد از درمان نیز رخ دهد. در صورت ایجاد این عارضه، ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی برای گشاد کردن مجرای ادراری یا دهانه مثانه باشد.

برخی از بیمارن پس از براکی تراپی کاشت دانه دائمی ، دچار نشت ادرار (بی اختیاری ادرار) می شوند، اما این عارضه در موارد محدودی ایجاد می شود. درصورتی که بیمار سابقه انجام عمل جراحی برای درمان بزرگی پروستات از طریق مجرای ادراری که (TURP) نامیده می شود داشته باشد، احتمال بروز این عارضه بیشتر خواهد بود. عارضه نشت ادرار می تواند با گذشت زمان بهبود یابد، همچنین راه هایی برای کنترل آن نیز وجود دارد.

مشکلات روده ای

روده و مجرای پشتی به پروستات نزدیک است. براکی تراپی کاشت دانه دائمی می تواند پوشش داخلی روده و مجرای پشتی را تحریک کند و در نتیجه می تواند باعث ایجاد مشکلات روده ای شود. احتمال بروز مشکلات روده ای پس از براکی تراپی کاشت دانه دائمی، کم است. اما اگر پرتودرمانی خارجی نیز انجام شود، احتمال بروز آن افزایش خواهد یافت.

مشکلات روده ای می توانند شامل موارد زیر باشند:

• اسهال
• نفخ بیش از حد
• نیاز به دفع بیشتر
• فوریت دفع
• خونریزی از مجرای پشتی
• عدم توانایی در دفع مدفوع

مشکلات روده ای معمولاً خفیف هستند و نسبت به عوارض پس از پرتودرمانی خارجی، شیوع کمتری دارند. این عوارض معمولا با گذشت زمان بهبود می یابند، اما ممکن است تعداد محدودی از بیماران سالها پس از درمان با این عارضه مواجه شوند. بهتر است برای صحبت کردن درباره هرگونه مشکل روده ای با پزشک معالج یا پزشک عمومی خود خجالت نکشید. پزشک می تواند درمان های موثری برای بهبود این عارضه تجویز کند.

تعداد محدودی از بیماران ممکن است پس از انجام براکی تراپی دچار خونریزی مقعدی شوند. این عارضه همچنین می‌تواند نشانه ای از بروز مشکلات دیگری مانند هموروئید (بواسیر) یا مشکلات جدی‌تر مانند سرطان روده باشد، بنابراین فرد باید هر گونه خونریزی را به پرستار یا پزشک عمومی خود اطلاع دهد. پزشک ممکن است آزمایش هایی را تجویز کند تا از علت بروز این عارضه مطلع شود. پزشک همچنین در مورد درمان‌هایی که می‌توانند به فرد کمک کنند، با او صحبت خواهد کرد.

عوارض جنسی

براکی تراپی می تواند بر عروق خونی و اعصاب کنترل کننده نعوظ تأثیر بگذارد. این تاثیر می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در ایجاد یا حفظ نعوظ شود (اختلال نعوظ). اختلالات نعوظ ممکن است بلافاصله پس از درمان اتفاق نیفتد، اما در بیشتر موارد پس از درمان ایجاد می شوند.

احتمال بروز اختلالات نعوظ طولانی مدت پس از براکی تراپی در هر بیمار متفاوت است. در صورتی که بیمار پیش از درمان نیز مبتلا به اختلالات مرتبط با نعوظ باشد و یا در حال انجام هورمون درمانی یا پرتودرمانی خارجی باشد نیز، احتمال بروز این عارضه برای او بیشتر خواهد بود.

پس از درمان، ممکن است مایع منی فرد نسبت به قبل از درمان کاهش پیدا کند و یا در هنگام رابطه جنسی، هیچ مایع منی تولید نشود. این عارضه می تواند یکی از عوارض جانبی دائمی براکی تراپی باشد. پس از درمان، ممکن است ارگاسم فرد دچار تغییر شود و یا ممکن است در هنگام ارگاسم کمی درد در آلت تناسلی خود احساس کند. همچنین ممکن است متوجه وجود مقدار کمی خون در مایع منی خود نیز شود. این عارضه معمولا نگران کننده نیست، اما در صورت بروز حتما به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید. برخی از افراد پس از درمان، ارگاسم ضعیف تری نسبت به قبل از درمان خواهند داشت و یا ممکن است تعداد محدودی از بیماران، پس از درمان نتوانند ارگاسم را تجربه کنند.

باروری

انجام براکی تراپی می تواند باعث ناباروری بیمار شود، یعنی ممکن است پس از درمان، فرد نتواند به طور طبیعی بچه دار شود. اما مواردی نیز وجود دارند که نشان می دهند پس از انجام براکی تراپی نیز، توانایی باروری فرد حفظ شده است.

این امکان وجود دارد که اشعه، اسپرم فرد را تغییر دهد و در نتیجه، بر هر جنینی که ایجاد می شود تأثیر بگذارد. احتمال بروز این عارضه بسیار کم است، اما در صورتی که هنوز احتمال بارداری برای فرد وجود دارد، لازم است حداقل یک سال پس از درمان از روش های پیشگیری از بارداری استفاده شود. برای اطلاعات بیشتر از پزشک یا انکولوژیست بالینی خود بپرسید.

در صورتی که بیمار تمایل به باروری دارد، می تواند پیش از شروع درمان، اسپرم خود را ذخیره کند تا پس از براکی تراپی، از آن برای درمان ناباروری استفاده شود. از پزشک، پرستار یا پزشک رادیوگراف خود در این باره بپرسید.

شما میتوانید از مرجع سرطان پروستات ایران، اطلاعات تکمیلی را در خصوص "مشکلات ناباروری پس از درمان سرطان پروستات" کسب کنید. 

خستگی (خستگی مفرط)

ممکن است فرد در چند روز اول پس از درمان به دلیل استفاده از داروی بیهوشی احساس خستگی کند. تأثیر اشعه بر بدن نیز می تواند باعث ایجاد احساس خستگی برای مدت طولانی شود، به خصوص اگر پرتودرمانی خارجی یا هورمون درمانی نیز انجام می شود. همچنین بیدار شدن بیش از حد در طول شب برای دفع ادرار نیز، می تواند باعث ایجاد احساس خستگی در طول روز شود.

خستگی مفرط می تواند زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این عارضه می تواند بر سطح انرژی، انگیزه و احساسات فرد نیز تأثیر بگذارد. خستگی می تواند پس از پایان درمان ادامه یابد و ممکن است بهبود آن چندین ماه طول بکشد.

اقداماتی وجود دارند که می توان از آنها برای کنترل خستگی استفاده کرد. برای مثال، می توانید روز خود را به شکلی برنامه ریزی کنید که از زمانی که انرژی بیشتری دارید بهترین استفاده را ببرید.

سوالاتی که باید از پزشک معالج، پزشک رادیوگراف یا پرستار پرسید

• آیا درمان در جلسه برنامه ریزی انجام می شود یا پس از آن؟
• آیا پرتودرمانی خارجی یا هورمون درمانی نیز انجام خواهد شد؟
• چه عوارض جانبی ممکن است ایجاد شود؟
• چگونه از اثربخشی درمان مطلع شوم؟
• سطح PSA بعد از درمان چقدر باید باشد و هر چند وقت یک بار آزمایش می شود؟
• اگر PSA همچنان افزایش یابد، از چه درمان های دیگری می توان استفاده کرد؟

مقایسه براکی تراپی دائمی با سایر روش‌های درمانی سرطان پروستات

علاوه بر براکی تراپی دائمی، روش‌های درمانی دیگری نیز برای سرطان پروستات وجود دارند. در ادامه به مقایسه‌ی مختصری از این روش‌ها می‌پردازیم:

• پرتودرمانی خارجی: در این روش، پرتوهای خارجی از یک دستگاه به سمت ناحیه‌ی لگن تابانده می‌شوند. پرتودرمانی خارجی نسبت به براکی تراپی، تهاجمی‌تر بوده و عوارض جانبی بیشتری به دنبال دارد.
• جراحی برداشتن پروستات: این روش جراحی شامل برداشتن کامل غده‌ی پروستات است. جراحی می‌تواند عوارض جانبی مانند بی‌اختیاری ادراری و اختلالات نعوظ به دنبال داشته باشد.
• هورمون درمانی: هورمون درمانی با کاهش سطح تستوسترون، از رشد سلول‌های سرطانی پروستات جلوگیری می‌کند. هورمون درمانی به تنهایی برای درمان سرطان پروستات کافی نیست اما می‌تواند در کنار سایر روش‌های درمانی تجویز شود.

انتخاب بهترین روش درمانی برای سرطان پروستات به عوامل مختلفی مانند مرحله‌ی بیماری، سن، سلامت عمومی و ترجیحات بیمار بستگی دارد. پزشک متخصص اورولوژی می‌تواند با در نظر گرفتن این عوامل، مناسب‌ترین روش درمانی را برای شما تجویز کند.

پرسش های متداول